Is the Potential Mood in Old Uyghur -gAlI bol-or -gAlI bul-?

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 14, 55 - 61, 01.06.2014

Hakan Aydemir

Öz

Old Uyghur philology has many unsolved or controversial problems. One of these problems is (1) whether the potential mood in Old Uyghur must be interpreted as -gAlI bol- or -gAlI bul-, with other words, whether the auxiliary verb in this mood was bol- ‘to be/become’ or bul- ‘to find’. Another problem related this is (2) whether this auxiliary verb (as recently suggested) has emerged under the semantic influence of the Tocharian verb kälp- ‘to find, obtain’ or not. Based on the potential mood -Gili bol- (< -gAlI bol-) in Modern Uyghur the study reveals that the auxiliary verb in Old Uyghur must be interpreted not as bul-, but as bol- and there is no any influence of Tocharian

Anahtar Kelimeler

Potential mood in Old Uyghur/Turkic, potential verb, Tocharian-Turkic linguistic contacts

Eski Uygurcada Yeterlik Kipi -gAlI bol-mu yoksa -gAlI bul- mu?

Öz

Eski Uygurca araştırmalarında henüz çözülememiş veya tartışmalı pek çok problem vardır. Bu problemlerden biri de Eski Uygurcada yeterlik kipinin (1) -gAlI bol- mu yoksa -gAlI bul- mu okunması gerektiği ya da bir başka deyişle, bu kipteki yardımcı fiilin bol- ‘olmak’ mı yoksa bul- ‘bulmak’ mı olduğudur. Buna ilişkin diğer bir problem ise (2) bu yardımcı fiilin (son zamanlarda ileri sürüldüğü gibi) Toharca kälp‘bulmak’ fiilinden anlam aktarmasıyla ortaya çıkıp çıkmadığı meselesidir. Çalışma, Modern Uygurcadaki -Gili bol- (< -gAlI bol-) yeterlik kipine dayanarak yardımcı fiilin Eski Uygurcada bul- değil, bol- diye okunması gerektiğini ve dolayısıyla Toharcadan herhangi bir etkilenme olmadığını ortaya koyuyor

Anahtar Kelimeler

Eski Uygurcada/Türkçede yeterlik kipi, yeterlik fiili, Toharca-Türkçe ilişkileri

Kaynakça

• Adams 1999 Adams, Douglas Q[uentin] (1999): A Dictionary of Tocharian B. Amsterdam- Atlanta. Rodopi.
• Gabain 1938 Gabain, Annemarie von 1938: Briefe der uigurischen Hüen-tsang-Biographie. (SPAW. Phil.-hist. Kl., 1938, 29). Berlin. 1938: 371-415.
• Geng/Laut/Pinault 2004 Shimin Geng/Jens Peter Laut/ Georges-Jean Pinault, Neue Ergebnisse der Maitrisimit-Forschung (I). In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft. 154, 2004: 347-369.
• Giles 1912 Herbert Allen Giles, A Chinese-English Dictionary. 2nd Edition. Shanghai- London. 1912.
• Kasai 2008 Yukiyo Kasai, Die uigurischen buddhistischen Kolophone. (Berliner Turfantexte 26). Turnhout. 2008.
• Raquette 1913 Gustaf Raquette, Eastern Turki grammar: practical and theoretical with vocabulary: part II. In: Mittelungen des Seminars für Orientalische Sprachen zu Berlin. XVII. Berlin. 1913.
• 26 Bk. Tekin 1996a:65, 69. 27 Gabain 1938: 30.
• 28 Tekin 1996a: 63-70.
• Röhrborn 1991 Klaus Röhrborn, Die alttürkische Xuanzang-Biographie VII. (Veröffentlichun- gen der Societas Uralo-Altaica 34, 3). Wiesbaden. 1991.
• Röhrborn 1996 Klaus Röhrborn, Die Alttürkischen Xuanzang-Biographie VIII. (Veröffent- lichungen der Societas Uralo-Altaica 34, 5). Wiesbaden. 1996.
• Röhrborn 1977-1998 Klaus Röhrborn, Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien. I-VI. Wiesbaden. 1977-1998.
• Röhrborn 2010 Klaus Röhrborn, Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien – Neubearbeitung – I. Verben. Band 1: ab- – äzüglä-. Stuttgart 2010.
• Rüdenberg 1963 Werner Rüdenberg, Chinesisch-Deutsches Wörterbuch. 3. Auflage. Hamburg. 1963.
• Tekin 1996a Talat Tekin, On Uigur {-gAlI} bol-, {-gAlI} boltuk-. In: Türk Dilleri Araştırmaları. 6. 1996, 63-70.
• Tekin 1996b Talat Tekin, [Tanıtma], P. Zieme, Altun Yaruq Sudur. Vorworte und das erste Buch. Edition und Übersetzung der alttürkischen Version des Goldglanzsūtra (Suvarṇa prabhāsottamasūtra). (Berliner Turfantexte 18). Turnhout. 1996. In: Türk Dilleri Araştırmaları, Cilt 6. 1996: 177-182.
• Temir/Kudara/Röhrborn 1984 Amet Temir/Kogi Kudara/Klaus Röhrborn, Die alttürkischen Abitaki-Fragmente des Etnografya Müzesi, Ankara. In: Turcica 26. 1984, 13-28.
• Tömür 2003 Hämit Tömür, Modern Uyghur Grammar (Morphology). (Çeviren) Anne Lee. İstanbul. 2003.
• Wilkens 2007 Jens Wilkens, Das Buch von der Sündentilgung. Edition des alttürkisch- buddhistischen Kšanti Kılguluk Nom Bitig. (Berliner Turfantexte 25). Turhout. 2007.
• Zieme 1996 Peter Zieme, Altun Yaruq Sudur. Vorworte und das erste Buch. Edition und Übersetzung der alttürkischen Version des Goldglanzsūtra (Suvarṇa- prabhāsottamasūtra). (Berliner Turfantexte 18). Turnhout. 1996.
• Zieme 2000 Peter Zieme, Vimalakīrtinirdeśasūtra. Edition alttürkischer Übersetzungen nach Handschriftfragmenten von Berlin und Kyoto. (Berliner Turfantexte 20). Turnhout. 2000.
• Zieme 2005 Peter Zieme, Magische Texte des uigurischen Buddhismus. (Berliner Turfantexte 23). Turnhout. 2005.