The Principles of Ottoman Literary and Spoken Languages According to Carbognano

Yıl 2015, Cilt: 16 Sayı: 16, 7 - 27, 06.08.2015

Yavuz Kartallıoğlu

Öz

Apart from its version reflected to the writing, The Turkish language used through Ottoman period had a spoken variant. Many of the studies related to Ottoman Turkish base on writing, in other words spelling. There are a few studies on Ottoman spoken language. The main reasons for that are the principles or Ottoman literary and spoken languages have not been studied and analyzed and not knowing how to differ writing from speaking and vice versa. In the classifications about Ottoman prose the Spoken Ottoman Turkish was defined as a language which Arabic and Persian words are few in number in prose language, and which does not have the grammatical rules of these two languages. In the present article, same five tales which were recorded with both literary and spoken languages in Gramatica Turca by Carbognano have been analyzed by the principles of literary and spoken Ottoman Turkish, and all these principles have been determined by comparison for the first time

Anahtar Kelimeler

Ottoman Turkish, literary language, spoken language, prose language, Carbognano

Carbognano’ya Göre Osmanlı Türkçesi Yazı ve Konuşma Dili İlkeleri

Öz

Osmanlı döneminde kullanılan Türkçenin yazıya yansıyan şekli dışında bir de konuşulan şekli vardır. Osmanlı Türkçesi ile ilgili araştırmaların büyük bir kısmı yazı, yani imla temellidir; konuşulan dil ile ilgili araştırma neredeyse yoktur. Bunda da en büyük sebep Osmanlı Türkçesi yazı ve konuşma dili ilkelerinin araştırılıp ortaya konmaması; yazının konuşmadan, konuşmanın yazıdan nasıl ayrılması gerektiğinin bilinmemesidir. Osmanlı nesri ile ilgili tasniflerde Osmanlı Türkçesi konuşma dili, sade nesir dilinin içinde Arapça ve Farsça kelimelerin sayıca az olduğu, bu iki dilin gramer kurallarının yer almadığı dil olarak tanımlanmıştır. Bu makalede Carbognano’nun Gramatica Turca adlı eserinde hem yazı dili hem de konuşma diliyle kaydettiği beş aynı masal Osmanlı Türkçesi yazı dili ve konuşma dili ilkeleri bakımından incelenmiş; bu ilkeler ilk defa topluca karşılaştırmalı olarak belirlenmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Türkçesi, yazı dili, konuşma dili, nesir dili, Carbognano

Kaynakça

• CARBOGNANO, Cosimo Comidas de (1794), Primi Principi della Gramatica, Roma: Propoganda Fide.
• ÇALDAK, Süleyman (2006), “Eski Türk Edebiyatında Nesir (düz yazı)”, Eğitim, Yıl: 7, Sayı: 77-78, Temmuz-Ağustos, Ankara, s. 74-90.
• DANIŞMAN, Zuhuri (1968), Naima Tarihi, İstanbul: Zuhuri Danışman Yayınevi, Bahar Matbaası.
• DEVELİ, Hayati (2009), Osmanlı’nın Dili. İstanbul: Kesit.
• DEVELİ, Hayati (2010), “Söze Boğulan Tarih: Osmanlı Tarih Yazıcılığının Dili”, Nesrin İnşası, Düzyazıda dil, üslûp ve türler, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V, hazırlayanlar, Aynur, Hatice, Çakır, Müjgan, Koncu, Hanife, Kuru, Selim S., Özyıldırım, Ali Emre, İstanbul: Turkuaz.
• DUMAN, Musa (1999), “Klasik Osmanlı Türkçesinde Konuşma Dili”. 3. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı 1996, Ankara, TDK Yay., s. 331-359.
• ERGİN, Muharrem (2004), Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak.
• GÜMÜŞKILIÇ, Mehmet (2005), Phonological Features of the 18th Century Ottoman Turkish I: 18. Yüzyıl Türkçesi Ses Hadiseleri I, The Department of Near Eastern Languages and Civilazitions, Harvard University.
• İZ, Fahir (1996), Eski Türk Edebiyatında Nesir. Ankara: Akçağ.
• KARAHAN, Leyla (2013), “Namık Kemal’in Mektuplarından Dönemin, Türün ve Yazarın Diline Dair Notlar”, Bengü Belak Ahmet Bican Ercilasun, editör: Bülent Gül, Ankara, TKAE, s. 271-281.
• KARAHAN, Leyla (2009), “Ahmet İhsan Seyahatnamesinden Yazarın ve Dönemin Diline Dair Notlar”, Gazi Türkiyat, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Necmettin Hacıeminoğlu Özel Sayısı, Güz, S. 5, s.171-186.
• KÖKSAL, Fatih, Okuyucu, Cihan, Kartal, Ahmet (2009), Klâsik Dönem Osmanlı Nesri. İstanbul: Kriter.
• TULUM, Mertol (1978), Ma’ârif-nâme, Metin ve Ki’li Birleşik Cümleler Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Doçentlik Tezi, İstanbul.
• TULUM, Mertol (2010), “Osmanlı Nesrinin Dili”, Nesrin İnşası, Düzyazıda dil, üslûp ve türler, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V, hazırlayanlar, Aynur, Hatice, Çakır, Müjgan, Koncu, Hanife, Kuru, Selim S., Özyıldırım, Ali Emre, İstanbul: Turkuaz.
• TULUM, Mertol (2013), “Osmanlı Türkçesi”. Yeni Türkiye, Türkçe Özel Sayısı, Kasım- Aralık, sayı 55, s. 428-437.
• TURAN, Fikret, GÜLSEVİN, Gürer, KARTALLIOĞLU, Yavuz, DEVELİ, Hayati, DUMAN, Musa (2011), XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• VAUGHAN, Thomas (1709), Grammar of the Turkish Language, London.
• ZAVOTÇU, Gencay (2005), Eski Türk Edebiyatı Yüz Yıllara Göre Nazım ve Nesir, Ankara: Aydın Kitabevi.