A Work Written For Teaching Turkish “A Book of Turkish Language”

Yıl 2015, Cilt: 16 Sayı: 16, 163 - 189, 06.08.2015

Lemi Akın

Öz

After starting to spread from Central Asia to the west, Turkish people interacted with new geographies, cultures and languages. Meanwhile they tried to introduce the Turkish culture and language to other nations. Language is the most effective means for nations to understand each other in various ways and get in contact. Therefore, learning and teaching a foreign language had an important place in nations’ interactions throughout history. From past to modern language teaching methodologies, this need has sometimes been met by use of grammar books, sometimes by words and sometimes by practical speaking handbooks

Anahtar Kelimeler

-

Türkçe Öğretmek Amacıyla Yazılmış Bir Eser “Kitab-ı Türkiyat Dili”

Öz

Türkler, Orta Asya’dan batıya doğru yayılmaya başladıktan sonra yeni coğrafyalarla, yeni kültürlerle, yeni dillerle etkileşime geçmişler ve aynı zamanda Türk kültürü ve dilini de farklı milletlere tanıtmışlardır. Milletlerin farklı yönleri ile birbirlerini anlamalarının ve iletişime geçmelerinin en etkin aracı dildir. Bundan dolayı tarihin her döneminde milletlerin birbirleriyle iletişiminde yabancı bir dilin öğrenimi ve öğretimi önemli yer tutar. Bu ihtiyaç, günümüzdeki modern dil öğretim yöntemlerine gelene kadar, tarihi süreç içerisinde bazen dilbilgisi kitaplarıyla, bazen sözlüklerle, bazen de pratik konuşma kitapları ile giderilmeye çalışılmıştır. Üzerinde çalışma yapılan eser de Boşnaklara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış dilbilgisi özellikleri içeren küçük bir sözlüktür. Bu çalışma, temel olarak üç bölümden oluşur. İlk olarak, konunun daha iyi anlaşılabilmesi için yabancılara Türkçe öğretimi ile ilgili, Divan-ı Lügati’tTürk’ten başlayıp Osmanlı’nın son dönemine kadar yazılan belli başlı eserler hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra, eserin genel, kültürel ve dilbilgisi özellikleri ayrıntılı bir şekilde ortaya konmaya çalışılmıştır. Son kısımda da eserin tamamı Latin alfabesine aktarılarak verilmiştir. Eserde geçen bazı Türkçe sözcüklerin Boşnakçada bugün hâlâ kullanımda olduğu ve eserin yazıldığı dönemin kültürünü ve dil özelliklerini yansıttığı sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kitāb-ı Türkiyāt Dili, Boşnakça

Kaynakça

• AĞILDERE, S. T. (2010), XVIII. Yüzyıl Avrupa'sında Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminin Önemi: Osmanlı İmparatorluğu'nda İstanbul Fransız Dil Oğlanları Okulu (1669-1873). Turkish Studies, 693-704.
• AKSAN, D. (1978), Dilbilimin Yüksek Öğretimdeki Yeri, (s. 42-49). Ankara.
• ARSLAN, M. (2012), Tarihi Süreçte Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi-Öğrenimi Çalışmaları. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi / KSU Journal of Social Sciences, 167- 188.
• ARUÇ, N. (2010), Olivera Yaşar-Nasteva'nın Makedonca-Türkçe Sözlük Denemesi. Hikmet İlmi Araştırmalar Dergisi-Journal of Scientific Research, 18-22.
• BAYRAKTAR, N. (2003), Yabancılara Türkçe Öğretiminin Tarihsel Gelişimi. Dil Dergisi, 58-71.
• DEMİRCİ, J. (2003), Cumhuriyet'in 80. Yılında Türkiye'de Memlûk-Kıpçak Türkçesi Çalışmaları. Türkoloji Dergisi, 53-63.
• DEMİREZEN, N. (2000), 20. Yüzyılda Fransızlara Türkçe Öğretmek Üzere Yapılan Çalışmaların Bir Değerlendirmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• ERCİLASUN, A. B. (2004), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• EREN, H. (1998), Türklük Bilimi Sözlüğü I. Yabancı Türkologlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KADIU, S., & ABDIU, X. (2009), Türkçe Yapım Eklerinin Arnavutçada Yapım Eklerine Etkisi. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 1230.
• KARAAĞAÇ, G. (2008), Türkçe Verintiler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• KARAGÖL, E. (2011), Sir James William Redhouse ve İngilizlere Türkçe Öğretimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KARATAY, O., & KÖKDAĞ, A. B. (2006), Balkanlar El Kitabı. İstanbul: Araştırma ve Kültür Vakfı Yayınları.
• KIRBAÇ, S., & KIRBAÇ, A. D. (2007), Şar Dağlarındaki Genetik Şifreler Gora Abidesi (Türk Dilinin Balkan Dillerine Etkisi). İstanbul: Ukid Yayınevi.
• MELANLIOĞLU, D. (2008), Divanü Lügati’t-Türk’ün ve Güncel Türkçe Sözlük’ün Türkçe Eğitimi Açısından Önemi. Uluslararası Kâşgarlı Mahmud Sempozyumu Bildirileri. (s. 470-477). Rize: Rize Üniversitesi Yayınları.
• ŠKALJİģ, A. (1989), Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku. Sarajevo.
• TİRYAKİ, E. N. (2011), Yabancılara Türkçe Öğretiminde Tarihî Bir Kaynak: Ed-Dürretü'l- Mudiyye fi'l-Lügati't-Türkiyye. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 1-9.
• TOPARLI, R., ÇÖGENLİ, M., & YANIK, N. (1999), El-Kavânînü'l-Küllîye Li-Zabti'l- Lügâti't-Türkiyye. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• ZORBAZ, K. Z. (2013), Yabancılara Türkçe Öğretiminin Tarihi Seyri. A. O. Editörler: Mustafa Durmuş içinde, Yabancılara Türkçe Öğretimi El Kitabı (s. 159-169). Ankara: Grafiker.