TASPAR KAGAN VE “İLK TERCÜME FAALİYETLERİ” ÜZERİNE BAZI NOTLAR

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 19, 37 - 52, 30.11.2016

Kürşat Yıldırım

Öz

Taspar Kagan (572-581) devrinde Türklerde Budacılığa meyiller olduğu, Budacı keşişlerin Gök-Türk merkezinde Türkçe tercüme faaliyetleri yaptıkları, Taspar Kagan (572-581)’ın Çin’den bazı Buda sutralarını getirtip tercüme ettirdiği ile Kuzey Qi Hükümdarı’nın bir sutrayı Türkçeye tercüme ettirerek Taspar’a gönderdiği şeklinde görüşler vardır. Makalemiz Çin ana kaynaklarına, bilhassa Jinagupta’nın iki Budacı kayıtta yer alan biyografisine ve Hui Lin ile ilgili kayıtlara dayanarak böyle bir tercüme
faaliyetinin varlığını sorgulayacaktır. Yine ilim âleminde “ilk tercüme” fikirlerinin teşekkül etmesini sağlayan görüşler incelenecek ve söz konusu fikirlerin aslının ortaya çıkarılmasına gayret edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Taspar Kagan, Jinagupta, Budacılık, Hui Lin, Tercüme

Kaynakça

• AYDIN, Mehmet (1997). “Türklerin Dînî Tarihi Üzerinde Bir Değerlendirme”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4, s. 1-9.
• BAZIN, Louis (1975). “Turcs et Sogdiens”, Mélanges linguistiques offerts à Emile Benveniste, Louvain, s. 37-45.
• Bei Qi Shu (1997). Zhonghua Shuju Yay., Beijing.
• Ce Fu Yuan Gui (1989). Zhonghua Shuju Yay., Beijing.
• CHAVANNES, Edouard (1905). “Jinagupta (528-605 aprés J.-C.)”, T’oung Pao, II/6, s. 332-372.
• CLAUSON, Gerard (1971). “The Foreign Elements in Early Turkish”, Researches in Altaic Languages, Budapest, s. 43-49.
• Da Tang Nei Dian Lu 大 唐 內 典 錄 (1922-1933). Taishō Shinshū Daizōkyō, Tokyo, C. LV, Metin 2149, s. 276/b17-c18.