ÖZBEKÇEDE DOLAYLILIK KATEGORİSİ

Year 2020, Volume: 14 Issue: 26, 175 - 192, 31.05.2020

Gülşah Tuğlacı

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Özbekçedeki dolaylılık işaretleyicilerini tespit etmek, bu işaretleyicilerin işlevlerini ve kullanıldığı bağlamları incelemektir. Kanıtsallık kategorisinin Türk lehçelerindeki biçimi dolaylılık çerçevesinde şekillenmektedir. Dolaylılık, bilginin hangi dolaylı yollarla elde edildiği üzerinde duran dil bilimsel bir inceleme alanı; kanıtsallık kategorisinin bir alt koludur. Çalışmanın sonuçları Özbekçenin en kapsamlı dolaylılık envanterine sahip Türk lehçelerinden biri olduğunu desteklemektedir. Özbekçede dolaylılık anlamı basit ve analitik çekim ekleriyle işaretlenir ya da sözlüksel unsurlarla sezdirilir. İşaretleyiciler kendi arasında işlevsel dağılım göstermektedir. Çalışmada, {ekan} işaretleyicisinin işlevleriyle ilgili tespitler dikkat çekicidir. İncelemenin örneklem alanını Cengiz Aytmatov’un Özbekçeye aktarılan dört eseri oluşturmaktadır.

Keywords

özbekçe, kanıtsallık, dolaylılık

References

• SAPAYEV, Qalandar (2009). Hozirgi Oʽzbek Tili (Morfemika, Soʽz Yasalishi va Morfologiya). Toshkent: Nizomiy Nomidagi TDPU.
• STRAUGHN, Christopher A. (2011). Evidentiality in Uzbek and Kazakh. Phd Dissertation. The University of Chicago. Chicago, Illinois.
• TUĞLACI, Gülşah (2019). “Kanıtsallık Kategorisi Açısından -DI Biçimbirimi”. Türkbilig 38: 153- 161.
• TURDIYEVA, K. ve AHMEDOVA, D. (2007). Oʽzbek Tili. Toshkent: Musiqa Nashriyoti.
• ÜŞENMEZ, Emek, BOLTABAYEV, Saidbek ve TUĞLACI, Gülşah (2016). Özbekçe-Türkçe Sözlük. İstanbul: Kültür Sanat Yay.