ПРОБЛЕМЫ ОЦЕНОЧНОЙ ЛЕКСИКИ В КАЗАХСКОМ ЯЗЫКОЗНАНИИ: ТЕОРИЯ И ДИНАМИКА

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 28, 57 - 73, 31.05.2021

Anar Ashirova , Bagila Muratbek

Öz

Modern Kazak dilbiliminde, bilim adamları-dilciler, kelime dağarcığının bir kişinin ruh halini etkileyen bir grup kelime içerdiğini ve bunların, duygusal ve bilgi verici (ifade edici) kelimeler olarak adlandırıldığını kaydederler. Bu kelime grubu, bir kişinin belirli bir nesne fenomenine karşı kendi tutumunun, ruh halinin ve duygularının ifadesiyle ile ilgilidir. Duygusal ve ifade edici kelimeler, doğrudan duyguları etkileme özelliği ile karakterize edilir. Duygusal ve ifade edici bir kelime, sırasıyla ya doğrudan iletişim amaçlı kullanılır ya da sadece hislerin ifadesi için kullanılır. Bilimsel literatürde duygusal kelimeler iki kategoriye ayrılır: duygusal olarak anlamlı ve duygusal olarak karmaşık. "Duygusal değer içeren kelimeler, bir şeyin mantıksal değeriyle bir arada var olabilir. Duygusal ton, yalnızca duygusal anlamın yakın bir ifadesidir. Böyle bir anlam, tonlama yoluyla aktarılır. Kelime anlamı açısından duygusallıkla yakından ilgili bir kategori olarak, öncelikle değerlendirici kelimeleri isimlendirebiliriz. Duygusal kelimeler bir kişinin çevredeki varlıkların onun üzerindeki izlenim ve hislerini ifade ederken, değerlendirici kelimeler, çevredeki varlıkla ilgili kişinin kendi değerlendirmelerinde kullanılır. Bundan, duygusallığın her zaman takdir anlamına geldiğini görebiliriz. Değerler açısından bu çalışma Kazak dilbiliminde yaygın değildir, sadece son zamanlarda yaygın hale gelmiştir.

Sonuç olarak, değerlendirici kelime dağarcığı sorunları Kazak dilbiliminde özel bir çalışma konusu haline gelmemiş dil olgularından biridir. Değerlendirme, değerlendirme kategorisi, doğası, dil özellikleri, duygusallığı ve ifadeleri Kazak dilbilimindeki yenilikçi paradigmalardan biridir.“Kazak dilbiliminde değerlendirici kelime dağarcığı sorunları: teori ve dinamikler" makalesini yazarken, aşağıdaki araştırma makaleleri bize rehberlik etti.

Anahtar Kelimeler

Kazak, dil bilim, kelime bilgisi, duygusal ifade edici, iletişim, değerlendirici kelime.

Problems of Evaluative Vocabulary in Kazakh Lingisics: Theory and Dynamics

Öz

In modern Kazakh linguistics, scientists-correspondents note that the vocabulary contains a group of words that affects a person's mood and they are called emotional and expressive words. This group of words is expressed in the expression of a person's own attitude, mood, and feelings to a particular object phenomenon. Emotional and expressive words are characterized by the property of influencing direct feelings. An emotional-expressive word is a vivid expression of feelings and emotions that arise over communicative communication. In the scientific literature, emotional words are divided into two categories: emotionally meaningful and emotionally tinged. "Emotional value words can coexist with the logical value of a thing. Emotional tone is only a close expression of emotional meaning. Such a tone is transmitted by intonation,"positions and views related to the opinion which are further expanded and clarified, such as evaluative vocabulary and emotional words." As a category that is closely related to emotionality in the aspect of word meaning, first of all, we can name evaluative words (evaluative vocabulary). While emotional words express a person's different influence on the surrounding being, evaluative words are used in their own assessment of that surrounding being. From this we can see that emotionality always means appreciation. From the point of view of values the study is not common in Kazakh linguistics, but is only the result of recent times.

In conclusion, the problems of evaluative vocabulary are one of the linguistic phenomena that have not become a special object in Kazakh linguistics. Evaluation, evaluation category, its nature, language features, emotionality and expressions are one of the innovative paradigms in Kazakh linguistics. When writing the article "problems of evaluative vocabulary in Kazakh linguistics: theory and dynamics", we were guided by the following research papers.

Anahtar Kelimeler

Kazakh, linguistcs, emotionally expressive, communicative communication, evaluative vocabulary

Kaynakça

• 1. Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. - М., 1981.
• 2. Ивин А.А. Основания логики оценок. - М., 1970. - С.230.
• 3. Момынова Б. Бағалауыштық құрылымы жайында // ҚазҰУ Хабаршысы: Филология сериясы, 2001, № 11.
• 4. Түсіпбекова Ғ.А. Қазіргі қазақ тіліндегі бағалау мағынасы және оның құрылымдық жүйесі. Фил.ғыл.кан.дисс. Авторефераты. - Астана, 2007.
• 5. Нұрғожина Ш.И. Эмоциональность и экспрессивность высказывании устной речи // Вестник КазГУ. Серия филологическая. № 48. 2001. С.38-42
• 6. Бикертон Д. Ведение в лингвистическую теорию метафоры // Теория метафоры. - М.:Прогресс, 1990.
• 7. Момынова Б. Газет лексикасы: жүйесі мен құрылымы. - Алматы: Арыс, 1999.
• 8. Бурукина О.А. Перевод в контексте современной когнитивной парадигмы // Вестник МГЛУ. Перевод как когнитивная деятельность. - 2003. - №2. - С.5-21.
• 9. Шаховский В.И. Категоризация эмоций в лексико-семантической системе языка. - Изд. 2-е, испр. и доп. - М., 2008. - 208 с. 10. Қазақ тілінің түсіндме сөздігі. –Алматы:Дайк-Пресс,2008.-968 б.
• 11. Кутжанова Г.Б. Бағалау түрлері.ҚазМУ хабаршысы. Филология сериясы.№1-2(141-142). 2013
• 12. Байтұрсынұлы А. Әдебиет танытқыш. Қызылорда – Ташкент, 1923 ж.
• 13. Оразов М. Қазақ тілінің семантикасы. Алматы 1991 ж.
• 14. Есенова Қ. Баға немесе бағалай сөз саптау // Қазақ тілі мен әдебиеті 1996. №7-8. -62-66-б.
• 15. Момынова Б.Қ. Газет лексикасы (жүйесі мен құрылымы). – Алматы, 2003.-228 6.