Kurmaca ile Gerçeklik Arasında Bir Yazar: Ahmet Mithat Efendi

Year 2019, Volume: 19 Issue: 19, 13 - 36, 21.03.2019

Muhittin Doğan

https://doi.org/10.30767/diledeara.542581

Cited By: 1

Abstract

Osmanlının kendi dışındaki dünyaları tanıma girişimleri Gazavatnamelerle, yabancı diyarlara esir düşenlerin anı ve mektuplarıyla başlayıp sefaretname ve seyahatnamelerle devam eder. Ana işlevlerinden birisi de doğduğu toplumların yaşamlarına ayna tutmak olan roman türü, Tanzimat’la birlikte yeni bir görev üstlenerek, Osmanlı halkının Batıya açılan pencerelerinden birisi olur. Başlangıçta çoğu Osmanlı yazarı, romanlar sayesinde hem halkı eğitmeyi hem de Batılı hayatı onlara tanıtmayı amaçlarlar. Bu yazarlardan birisi de edebiyatın her alanında eserler veren Ahmet Mithat Efendi’dir. Edebiyatın asıl amacının halkı eğitmek olduğuna inanan yazar, Paris’i hiç görmeden yazdığı Paris’te bir Türk adlı romanı ve uzunca bir Avrupa yolculuğuna çıkarak oluşturduğu Avrupa’da Bir Cevelan adlı seyahatnamesinde, Osmanlı okuyucusu için geniş bir Avrupa penceresi açmaya çalışır. Aynı amaçlar için yazılmış her iki eserde de birçok ortak nokta olduğu okuyucunun gözünden kaçmaz. Her iki eserde de yazar, Osmanlı kültürünün yılmaz bir savunucusudur, ilerlemiş Avrupa medeniyetinden ülkesine faydalı olacağına inandığı bütün yenilikler hakkında bilgi edinmek ve onları ülkesinde tanıtmak gayesinden hiç vazgeçmez. 

Keywords

Seyahatname

An Author Between Fiction and Reality: Ahmet Mithat Efendi

Abstract

For the Ottomans, attempts to know the outer world begin with the gazavatnames, memoirs and letters of captives held in foreign countries and go on with the sefaretnames and seyahatnames. One of the main functions of the novel is to reflect the lives of the communities in which it was born. With the Tanzimat the novel undertakes another mission and it becomes one of the windows opening to the West for the Ottomans. Initially, many Ottoman authors aim both to educate the people and to introduce them the Western life by means of the novels. One of those authors is Ahmet Mithat Efendi, who had works in various fields of literature. The author, believing that the primary aim of literature is to educate people, tries to open up a wide window into Europe for the Ottoman readers with his novel Paris’te Bir Türk, which he wrote without having ever been to Paris himself before and his seyahatname titled Avrupa’da Bir Cevelan, which he wrote during his long trip around Europe. Readers notice several commonalities in both novels that were written for the same purposes. In both works, he is a dauntless advocate of the Ottoman culture, and he never gives up on his purpose of gathering information about all innovations of the European civilization which he thinks will be beneficial for his country and of promoting them to his country. 

Keywords

Seyahatname (Travelogue)

References

• Ahmet Mithat Efendi (2015), Avrupa’da Bir Cevelan, (Haz. N. Arzu Pala), Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Ahmet Mithat Efendi (2000), Paris’te Bir Türk, (Haz. Erol Ülgen) Türk Dil Kurumu, Ankara.
• Andı, M. Fatih (1996), Bir Osmanlı Bürokratının Avrupa İzlenimleri, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Asiltürk, Baki (2000), Osmanlı Seyyahlarının Gözüyle Avrupa, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Balcı, Yunus (2010), “Türk Romanında Aydın Sorunu”, Türk Romanı Özel Sayısı, Hece, S.53/54/55. Ankara,
• Bardakçı, Murat (2015), Enver, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Belge, Murat (1994), Edebiyat Üstüne Yazılar, YKY, İstanbul. Berman, Marshall (2017), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Dayanç, Muharrem (2012) “Bir Yenileşme Dönemi Aydını Olarak Ahmet Mithat Efendi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt/Sayı: XLVII, s. 81-96.
• Dayanç, Muharrem (2016), “Elçilikler”, Yeni Türk Edebiyatına Giriş, Anadolu Üniversitesi AÖFF Yayınları, Eskişehir.
• Dayanç, Muharrem (2016), “Lale Devri”, Yeni Türk Edebiyatına Giriş, Anadolu Üniversitesi AÖFF Yayınları, Eskişehir.
• Dayanç, Muharrem (2012), “Ahmet Mithat Efendi ve Üss-i İnkılap Üzerine”, Türkish studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Türkish or Turkic (Prof. Dr. Filiz Kılıç Armağanı), Sayı: 7/1, s. 837-847
• Ecevit, Yıldız (2006), Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Esen, Nüket (2014), Hikaye Anlatan Adam: Ahmet Mithat, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Findley, Carter V. (1999), Ahmed Mithat Efendi Avrupa’da, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Gökçek, Fazıl (2012), Küllerinden Doğan Anka, Ahmet Mithat Efendi Üzerine Yazılar, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Gürbilek, Nurdan (2017), “Erkek Yazar, Kadın Okur” Kadınlar Dile Düşünce, Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Gürsoy Sökmen Müge - Başak Ertür (2008), Edward W. Said Anısına – Barbarları Beklerken, Metis Yayınları, İstanbul.
• Hanioğlu, M. Şükrü, (1992), “Batılılaşma”, TDİA, C. 5. Hourani, Albert (1993), İslam in European Thought, Cambridge Kabbani, Rana (1993), Avrupa’nın Doğu İmajı, Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Koçak, Ahmet (2013), Türk Romanında Avrupa, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Korkmaz, Ramazan (2012), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, İstanbul.
• Lewis, Bernard (1988), Modern Türkiye’nin Doğuşu, TTK.
• Moran, Berna (1987), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, Ahmet Mithat’tan A. H. Tanpınar’a,