Vladimir Sergeyeviç Solovyov’un Felsefi Düşüncesindeki İslam ve Batı Eleştirisinin Eleştirisi

Year 2023, , 120 - 134, 31.12.2023

Kasım Müminoğlu

https://doi.org/10.47145/dinbil.1336641

Abstract

Kozmizm felsefesinin kökenleri Antik Yunan’ın felsefi geleneklerine kadar uzanır. Kozmizm felsefesi dini-felsefi, mistik, sanatsal, estetik ve bilimsel olmak üzere çeşitli boyutları kapsar. Bu felsefi çerçeve içerisinde insana ve insanlığa ilişkin kavramlar birbirine bağlanarak uyumlu bir topluluk oluşturur. “Kozmizm” terimi, uyumlu bir şekilde organize edilmiş bir dünyayı ifade eden Yunanca (κόσμος) “kosmos” teriminden kaynaklanmaktadır. Bu konudaki en eski görüşlere Hesiodos’un Theogonia (Tanrıların Doğuşu) adlı çalışmasında rastlanır. Antik Yunan düşüncesindeki metinlerde yer alan âlem tasavvuru arke problemi çerçevesinde fenomen ve numen alemi arasındaki ilişkiyi sorgulama biçiminde şekillenmiştir. Platon ve Aristo’nun da kozmolojilerinde bu metafiziksel bağıntıları nasıl kurguladıklarını görmemiz mümkün. Ortaçağ felsefesinin kozmolojik bilgisi de Yunan kozmolojisinin etkisini göstermektedir. Ptolemy sistematik olarak Yunan kozmolojisine hitap ediyor. 16. yüzyılda kozmoloji alanında çok çeşitli kavram ve hipotezleri kapsayan önemli ilerlemeler kaydedildi. Kopernik, Galileo ve Newton'un bilimsel keşifleri ve teorileri yalnızca bilimsel bir bakış açısı sunmakla kalmamış, aynı zamanda tarih ve entelektüel gelişim bağlamında insanlığın konumu ve önemine ilişkin araştırmalara da yol açmıştır. Rus Kozmizmi, küresel felsefe alanında nispeten geç bir tarihte, özellikle 19. yüzyılın ortalarında ortaya çıktı. Solovyov'a göre dünyanın işleyişinde yönlendirici güç görevi gören insan zihni, başlangıçtaki düzensizlik ve karışıklık durumuna karşı sürekli bir mücadele içindedir. Bu dünyanın ruhuyla tabiatı arasında gizli bir anlaşma olduğunu ileri sürüyordu. Âlemdeki bu muhteşem varlığın yaratılmasından akıl (logos) sorumludur. “Yaratılış” olarak adlandırılan süreç, genel ve özel olmak üzere birbiriyle bağlantılı iki amacı kapsamaktadır. Genel amaç, gerçek bir fikrin, yani ışığın ve yaşamın çeşitli doğal güzellik biçimlerinde somutlaşmasıdır; ancak özel amaç insanın yaratılışıdır, yani en büyük fiziksel güzellik aynı zamanda ışığın ve yaşamın en yüksek içsel potansiyelini de temsil eder. Solovyov bu fenomeni öz-bilinç olarak adlandırıyor. Solovyov insanın bu güzellikte yaratılışına dikkat çekmekle birlikte insanın artık yalnızca kozmik ilkelerin eylemine katılmakla kalmadığını, aynı zamanda bu eylemin amacını bilebilen ve sonuç olarak, onun başarısı üzerinde anlamlı ve özgürce çalışabilen varlık olduğunu ileri sürer. Solovyov İslami konuları Üç Kuvvet, Bütünsel Bilginin Felsefi İlkeleri, Hıristiyan Siyaseti ile Teokrasinin Tarihi ve Geleceği, Muhammed, Hayatı ve Dini Öğretileri adlı eserlerinde farklı açılardan incelemiştir. Solovyov’un bu konulara eğilmesinin amacı bir din filozofu olarak Hıristiyan düşüncesinin sahip olduğu sorunları geliştirdiği kozmizm felsefesi çerçevesinde çözmeye çalışmaktır. Bu makalede, Solovyov’un İslam ve Batı Hristiyanlığında insanın konumuna dair düşünceleri ve bu konudaki eleştirilerinin eksikliklerini irdelemek temel hedef alınmıştır. Bu makalede Solovyov’un İslam ve Batı Hristiyanlığında insanın yeri hakkındaki düşüncelerinin ve eleştirel bakışlarındaki bazı eksikliklerin incelemesine yer verilmiştir. Özellikle de Solovyov’un Batı Kilisesine yönelik eleştirileri ve bireyin özgür kişiliğinin gelişmesindeki olumsuz etkileri araştırılmıştır. Ayrıca Solovyov’un bu konuda geliştirdiği kuramların ontolojik yapısının yöntemsel olarak Antik dönem ve Batı felsefesiyle olan bağları üzerinde durulmuştur. Sonuç olarak, Solovyov’un İslam ve Batı eleştirisinde kendi inanç perspektifinden yaklaştığı ve ortaya koyduğu düşüncelerinde aşırı sübjektif ve yancı bir yorum olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Solovyov, Kozmizm, Birlik-Metafiziği, İslam, İnsan, Din Felsefesi, Batı Hristiyanlığı.

Criticism of the Criticism of Islam and the West in the Philosophical Thought of Vladimir Sergeyevich Solovyov

Abstract

The philosophy of cosmism traces its origins back to the philosophical traditions of Ancient Greece. The philosophy of cosmism encompasses various dimensions, including religious-philosophical, mystical, artistic, aesthetic, and scientific aspects. Within this philosophical framework, the concepts pertaining to human beings and mankind are interconnected, forming a cohesive community. The term “Cosmism” originates from the Greek term (κόσμος) "kosmos," which refers to a harmoniously organized world. The earliest views on this subject are found in Hesiod's Theogonia (The Birth of the Gods). The conception of the universe in the texts of ancient Greek thought was shaped by questioning the relationship between the phenomenon and the noumena realm within the framework of the archaea problem. It is possible to see how Plato and Aristotle constructed these metaphysical relations in their cosmology. The cosmological knowledge of medieval philosophy also exhibits the impact of Greek cosmology. Ptolemy systematically addresses Greek cosmology. During the 16th century, significant advancements were made in cosmology, encompassing a wide range of concepts and hypotheses. The scientific discoveries and theories of Copernicus, Galileo, and Newton not only presented a scientific viewpoint but also prompted inquiries regarding humanity's position and significance within the context of history and intellectual development. Russian Cosmism emerged relatively late in global philosophy, specifically around the mid-19th century. According to Solovyov, the human mind, which serves as the guiding force in the functioning of the world, is engaged in a perpetual struggle against the primordial state of disorder and confusion. He asserted that this world's spirit and nature had a covert agreement. The mind (logos) is responsible for creating this magnificent existence within the realm. The process called “Creation” encompasses two interconnected objectives, general and particular in nature. The general purpose is the embodiment of an actual idea, i.e., light and life in various forms of natural beauty; however, the special purpose is the creation of man, i.e., the most incredible physical beauty also represents the highest inner potential of light and life. Solovyov calls this phenomenon as self-consciousness. Solovyov contends, by highlighting this beautiful creation of man, that man is no longer merely a participant in the action of cosmic principles but also a being capable of understanding the purpose of this action and, as a result, working meaningfully and freely toward its accomplishment. Solovyov analyzed Islamic issues from different angles in his Works titled The Three Forces, Philosophical Principles of Holistic Knowledge, and other works such as Christian Politics and the History and Future of Theocracy, Muhammad, Her Life, and Religious Teachings. As a religious philosopher, Solovyov's aim in addressing these issues was to try to solve the problems of Christian thought within the framework of the philosophy of cosmism he developed. The main aim of this article is to examine Solovyov's thoughts on the position of man in Islam and Western Christianity and the shortcomings of his criticisms on this subject. In this article, Solovyov's thoughts on the place of man in Islam and Western Christianity and some of the shortcomings of his critical views are analyzed. Solovyov's criticisms of the Western Church and its adverse effects on the development of the individual's free personality were investigated. The methodological ties of the ontological structure of Solovyov's theories of 'God,' 'Spirit,' 'Soul,' and 'Sophia' with ancient and Western philosophy are emphasized. As a result, it has been determined that Solovyov's criticism of Islam and the West is approached from the perspective of his own beliefs and that his thoughts have excessive subjective interpretation.

Keywords

Philosophy of Religion, Solovyov, Cosmism, Unity-Metaphysics, Islam, Human, Western Christianity

References

• Bilen, Osman. “İslam Yorum Gelenekleri ve Çağdaş Hermeneutik”. Cogito 89 (2017), 94-119.
• De Libera, Alain. Ortaçağ Felsefesi. çev. Ayşe Meral. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
• Джаннат Сергей, Маркус. “Владимир Соловьев Дал Христианам Новое Видение Ислама – Но Не Услышан До Сикх Пор!”. Доступ 8 Январь 2023. https://islamnews. ru/Vladimir-Solovjov-dal-hristianam-novoe-videnie-Islama-no-ne-uslyshan-do-sih-por
• Диакон Георгий, Скубак. “Что бы Я Был, Если Б Не Верил в Бога и Не Предавался Воле Его?” “Острове классики” на “Наш Чайковский”, Доступ 8 Январь 2023. https://pravoslavie. ru/35639.html
• İbn Sînâ. Metafizik. Çev. Ekrem Demirli-Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
• İbn Sînâ. en-Necat, Felsefenin Temel Konuları. Çev. Kübra Şenel. İstanbul: Dergah yayınları, 2018.
• Hatice, Toksöz. “The Problem of Freewill Concept and Free Actions in the Metaphysical System of Avicenna”. Milel ve Nihal 9/1 (2012), 105-134.
• Kovaleva, Galina. Rus Felsefesi Tarihi. çev. Kasım Mominov. Konya: Çizgi Kitabevi, 2014.
• Korkmazgöz, Rıza. “Gazâlî’de Ma’rifetullah Düşüncesi ve Kelâmî İstidlâlin Değeri”. Kelâm Araştırmaları Dergisi 14/1 (2016), 34-61.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş & Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Khan Maulana, Wahiduddin. Islam Creator of the Modern Age. New Delhi: The Islamic Centre, 1998.
• Ataman, Ahmet Muhtar. Musiki Tarihi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1947.
• Okumuş, Ejder. “Islam, Muslims, and Social Change”. Tevilat 1/2 (2020), 479-506.
• Ramadan, Tariq. Western Muslims and The Future of Islam. UK: Oxford University Press, 2004.
• Соловьев, Владимир. Три Силы. Москва: В Университетской типографии М. Катков, 1877.
• Соловьев, Владимир. Могомед Его Жизнь и Религиозное Учение. С.-Петербург: Типография 10. Н. Эрлих, 1902.
• Соловьев, Владимир. Философские Начала Цельного Знания. Москва: Мысль, 1988.
• Соловьев, Владимир. Духовные Основы Жизни. Брюссель: Богом Жизни, 1958.
• Соловьев, Владимир. Критика Отвлеченных Начал, Сочинения. Москва: Москва Мысль, 1988.
• Соловьев, Владимир. Условия Абсолютного Откровения. Москва: Мысль, 1990.
• Соловьев, Владимир. Великий Спор И Христианская Политика. Москва: Издательство Проспект, 2014.
• Turabi, Ahmet Hakkı. “el-Mûsiki’l-Kebîr, Fârâbî’nin (ö. 339/950) Mûsiki Nazariyatına Dair Eseri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 1989. 31/256-257. Erişim 15 Nisan 2023. https://islamancyclopedisi.org.tr/el-musikal-kebir
• Розанов, Василий. “Размолвка между Достоевским и Соловьёвым”. Наше Наследие 6 (1991), 71-101.
• Цивелев, Андрей. “Исламский Восток в Религиозных Взглядах В. С. Соловьева”. Социосфера 1 (2011), 79-89.
• Uludağ, Süleyman. İslam Açısından Müsiki ve Sema. Bursa: Uludağ Yayınları, 1992.
• Yıldız, İbrahim. “Antony Flew’un Düşünsel Dönüşümü ve İslam Algısı”. Dini Araştırmalar 25/63 (2022), 631-647.