Üniversite Öğrencilerinin Ahlak Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi (Muş Alparslan Üniversitesi Örneği)

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 229 - 249, 31.12.2024

Fatma Bildirici , Teceli Karasu

https://doi.org/10.47145/dinbil.1556823

Abstract

Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin ahlak okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler (cinsiyet, sınıf düzeyi ve fakülte türü) açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Muş Alparslan Üniversitesinde Eğitim, İslami İlimler, Spor Bilimleri ve Fen-Edebiyat Fakültesinde öğrenimine devam eden öğrencilerden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile belirlenen 423 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Araştırma öncesinde, Muş Alparslan Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan 10.05.2024 tarihli ve 141173 sayılı etik kurul onayı alınmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli ile yürütülen araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve Tekin (2022) tarafından geliştirilen “Ahlak Okuryazarlığı Ölçeği” kullanılmıştır. Bu ölçek bireylerin ahlak okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine yönelik “Ahlaki Muhakeme” (4 madde), “Ahlaki Farkındalık” (5 madde), “Ahlaki İmgelem” (5 madde), “Ahlaki Duyarlılık” (3 madde) ve “Ahlaki Kararlılık” (3 madde) olmak üzere beş alt boyuttan ve 20 maddeden oluşmaktadır. Ölçekte tersten kodlanan herhangi bir madde bulunmamaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 22 istatistik paket programı ile analiz edilmiştir. Ölçeğin güvenilirlik analizinde Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı kullanılmıştır. Ölçeğin, elde edilen veriler üzerinden Cronbach Alpha katsayı değeri; “Ahlaki Muhakeme” alt boyutu için .87, “Ahlaki Farkındalık” alt boyutu için .86, “Ahlaki İmgelem” alt boyutu için .88, “Ahlaki Duyarlılık” alt boyutu için .86, “Ahlaki Kararlılık” alt boyutu için .62 ve ölçeğin tamamı için .94 olarak saptanmıştır. Öte yandan istatistikler yapılmadan önce elde edilen veri setine hangi testlerin uygulanacağını belirlemek amacıyla verilerin normal dağılım gösterip göstermedikleri incelenmiştir. Dağılımın normalliği, skewness (çarpıklık) ve kurtosis (basıklık) değerlerine bakılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Ölçümlerin normal dağılımı sağlandığından araştırmada parametrik testler kullanılmıştır. Verilerin analizinde ikili gruplarda “bağımsız gruplar t-testi (Independent Samples T-Testi)”, ikiden fazla grup içeren değişkenler için ise “tek yönlü varyans analizi (One-Way ANOVA)” kullanılmıştır. ANOVA testi sonucunda anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla da varyansların eşit örneklemin eşit olmadığı durumlarda Bonferroni testi, varyansların ve örneklemin eşit olmadığı durumlarda ise Tamhane’s T2 testi yapılmıştır. Testlerin tamamında anlamlılık değeri 0,05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler doğrultusunda üniversite öğrencilerinin ahlak okuryazarlık becerilerinin yüksek düzeye yakın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma neticesinde, üniversite öğrencilerinin ahlak okuryazarlık düzeylerinin ölçeğin toplamında cinsiyet değişkeninde kadın öğrencilerin lehine, sınıf düzeyi değişkeninde 1. sınıf öğrencileri ile 4. sınıf öğrencileri arasında 1. sınıf öğrencileri lehine, fakülte türü değişkenine göre ise İslami İlimler Fakültesi ile Eğitim Fakültesi öğrencileri arasında İslami İlimler Fakültesi öğrencileri lehine, Eğitim Fakültesi ile Spor Bilimleri Fakültesi öğrencileri arasında Eğitim Fakültesi öğrencileri lehine, Fen-Edebiyat Fakültesi ile Eğitim Fakültesi öğrencileri arasında Fen-Edebiyat Fakültesi öğrencileri lehine, İslami İlimler Fakültesi ile Spor Bilimleri Fakültesi öğrencileri arasında İslami İlimler Fakültesi öğrencileri lehine, Fen-Edebiyat Fakültesi ile Spor Bilimleri Fakültesi öğrencileri arasında Fen-Edebiyat Fakültesi öğrencileri lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarından hareketle üniversite öğrencilerinin ahlak okuryazarlığı becerisi kazanmalarına katkı sağlama amacıyla müstakil bir dersin ve seçmeli derslerin müfredata eklenmesi, öğrencilere ahlak okuryazarlığı becerisinin kazandırılmasını amaçlayan çeşitli sosyal etkinlik faaliyetlerinin yapılması vb. öneriler geliştirilmiştir.

Keywords

Din eğitimi, Ahlak, Ahlak Okuryazarlığı, Gençlik Dönemi, Üniversite Öğrencileri

Investigation of Moral Literacy Levels of University Students (The Case of Muş Alparslan University)

Abstract

This study examined the moral literacy levels of university students in terms of various variables (gender, grade level, and faculty type). The research was conducted on 423 students who were determined by convenience sampling method among the students studying at the Faculty of Education, Islamic Sciences, Sports Sciences and Arts and Sciences at Mus Alparslan University in the spring semester of the 2023-2024 academic year. Before the research, the ethics committee approval dated 10.05.2024 and numbered 141173 was obtained from Muş Alparslan University Scientific Research and Publication Ethics Committee. “Personal Information Form” and the ‘Moral Literacy Scale’ developed by Tekin (2022) were used as data collection tools in the study, which was conducted with the relational survey model, one of the quantitative research methods. This scale consists of five sub-dimensions and 20 items, including “Moral Reasoning” (4 items), “Moral Awareness” (5 items), “Moral Imagery” (5 items), “Moral Sensitivity” (3 items), and “Moral Determination” (3 items) to determine the moral literacy levels of individuals. There are no reverse coded items in the scale. The data obtained from the study was analyzed with the SPSS 22 statistical package program. Cronbach Alpha internal consistency coefficient was used in the reliability analysis of the scale. The Cronbach Alpha coefficient value of the scale was found as .87 for the "Moral Reasoning" sub-dimension, .86 for the "Moral Awareness" sub-dimension, .88 for the "Moral Imagery" sub-dimension, .86 for the "Moral Sensitivity" sub-dimension, .62 for the "Moral Determination" sub-dimension and .94 for the whole scale. On the other hand, to determine which tests to apply to the data set obtained before the statistics were performed, it was examined whether the data showed a normal distribution or not. The normality of the distribution was determined by looking at the skewness and kurtosis values. Since the measurements were normally distributed, parametric tests were used in the study. In the analysis of the data, “Independent Samples T-Test” was used for paired groups, and “One-Way Analysis of Variance (One-Way ANOVA)” was used for variables with more than two groups. To determine between which groups there was a significant difference as a result of the ANOVA test, the Bonferroni test was used when the variances were equal and the sampling was not equal, Tamhane’s T2 test was used when the variances and sampling were not equal. In all tests, the significance value was accepted as 0,05. In line with the data obtained from the research, it was concluded that the moral literacy skills of university students were close to high level. As a result of the study, a significant difference was found in the total scale of the moral literacy levels of university students in terms of gender variable in favor of female students, in terms of grade level variable between 1st year students and 4th year students in favor of 1st year students, in terms of faculty type variable, between the students of the Faculty of Islamic Sciences and the Faculty of Education in favor of the Faculty of Islamic Sciences students, between the students of the Faculty of Education and the Faculty of Sports Sciences in favor of the Faculty of Education students, between the students of the Faculty of Arts and Sciences and the Faculty of Education in favor of the Faculty of Arts and Sciences students, between the students of the Faculty of Islamic Sciences and the Faculty of Sports Sciences in favor of the Faculty of Islamic Sciences students, and between the students of the Faculty of Arts and Sciences and the Faculty of Sports Sciences in favor of the Faculty of Arts and Sciences students. Based on the results of the research, suggestions such as adding an independent course and elective courses to the curriculum to contribute to the acquisition of moral literacy skills by university students, conducting various social activities aimed at providing students with moral literacy skills, etc. have been developed.

Keywords

Religious Education, Morality, Moral Literacy, Youth Period, University Students

References

• Aksoy, Erdal vd. “Bilimsel Araştırmalarda Evren, Örneklem, Varsayım ve Değişken”. Bilimsel Araştırma Süreçleri Yöntem, Teknik ve Etiğe Giriş. ed. Özcan Güngör. 137-167. Ankara: Grafiker Yayınları, 2018.
• Aydın, Yusuf. “Ortaöğretim Öğrencilerinin Yaşadıkları Problemlerle Başa Çıkmalarında Manevi ve Dini Destek Referanslarının Tespiti Üzerine Nitel Bir Çalışma: Muş Örneği”. Turkish Studies - Religion 18/3 (2023), 159-172. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.64485
• Bajovic, Mirjana - Elliott, Anne. “The Intersection of Critical Literacy and Moral Literacy: Implications for Practice”. Critical Literacy: Theories and Practices 5/1 (2011), 27-37.
• Bayyiğit, Mehmet. Üniversite Gençliğinin Dini İnanç Tutum ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Doktora Tezi, 1989.
• Beyhan, Abdullah. Genç Yetişkin Erkeklerin Cinsellik Algıları ve Sağlıklı Cinsellik Eğitiminin Bilgi ve Davranışlara Etkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2022.
• Bildirici, Fatma. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Ahlak Okuryazarlık Düzeyleri ve Ahlak Okuryazarlığa Yönelik Görüşleri. Muş: Muş Alparslan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2024.
• Bilecik, Sümeyra. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinin Din Okuryazarlık Becerisine Etkisi (Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Doktora Tezi, 2015.
• Bi̇leci̇k, Sümeyra. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Müfredatının Din Okuryazarlığı Açısından İncelenmesi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 16/1 (Haziran 2016), 35-58. http://marife.org/en/download/article-file/494105
• Bilecik, Sümeyra. Örgün Din Öğretimi ve Din Okuryazarlığı Becerisi. Konya: Yediveren Kitap, 2018.
• Bilmez, Ayhan - Karasu, Hamdullah. “Dezavantajlı Çocuklara ve Gençlere Yönelik Hizmetlerin Değerlendirilmesi (Muş İli Örneği)”. ÜNİDAP Uluslararası Bölgesel Kalkınma Konferansı “Sosyal Kalkınma”. ed. Abdüllatif Tüzer - Atik Aslan. 2/13-24. Erzurum: MEGA Yayınları, 2016.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 29. Basım, 2021.
• Dekker, Jeroen J. H. “Moral Literacy: the Pleasure of Learning How to Become Decent Adults and Good Parents in the Dutch Republic in the Seventeenth Century”. Paedagogica Historica: International Journal of the History of Education 44/1-2 (2008), 137-151. https://doi.org/10.1080/00309230701865520
• Ebeoğlu, Melisa - Karacan, Eda. “Cinsellikle İlgili Konularda İletişim ile Evlilik Öncesi Cinselliğe Yönelik Tutum: Üniversite Sınıf Düzeyinin ve Cinsiyetin Rolü”. Ege Eğitim Dergisi 20/1 (2019), 1-19. https://doi.org/10.12984/egeefd.442010
• Ersoy, Feride. “Eğitimde Ahlak Okuryazarlığı”. Eğitimde Okuryazarlık Becerileri-III. ed. Erol Koçoğlu. 213-233. Ankara: Pegem Akademi, 2021.
• George, Darren - Mallery, Paul. IBM SPSS Statistics 26 Step by Step A Simple Guide and Reference. New York: Routledge, 16. Basım, 2020.
• Gündüz, Muhammed Muhdi. “Gelişim Özellikleri Doğrultusunda Gençliğin Din Eğitimi”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 12/4 (Aralık 2020), 1092-1117. https://doi.org/10.26791/sarkiat.737971
• Gündüz, Turgay. “Gençlik Dönemi Din Eğitimi”. Gelişimsel Basamaklara Göre Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. 103-142. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 8. Basım, 2021.
• Gündüz, Turgay. “İslam’ın ‘Eğitim’ Anlayışı Çerçevesinde Gençlik Dönemi Din ve Ahlak Eğitimine Yeni Bir Bakış”. Gençlik Dönemi ve Eğitimi-II. ed. Hayati Hökelekli. 45-62. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2003.
• Güngör, Özcan vd. “SPSS’de İstatistiğe Giriş”. Bilimsel Araştırma Süreçleri Yöntem, Teknik ve Etiğe Giriş. ed. Özcan Güngör. 239-274. Ankara: Grafiker Yayınları, 2018.
• Hökelekli, Hayati. Çocuk, Genç, Aile Psikolojisi ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2. Basım, 2016.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 10. Basım, 2013.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 37. Basım, 2022.
• Karasu, Teceli. “Üniversite Gençliğinin Din Eğitiminden Beklentileri”. Gençlik ve Din. ed. Banu Gürer. 117-141. İstanbul: Kriter Yayınevi, 2022.
• Kayri, Murat. “Araştırmalarda Gruplar Arası Farkın Belirlenmesine Yönelik Çoklu Karşılaştırma (Post-Hoc) Teknikleri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19/1 (2009), 51-64. https://www.researchgate.net/publication/286282915_Arastirmalarda_gruplar_arasi_farkin_belirlenmesine_yonelik_coklu_karsilastirma_post-hoc_teknikleri
• Köylü, Mustafa. Küresel Ahlak Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2. Basım, 2013.
• Kulaksızoğlu, Adnan. “Gençlik Çağı ve Ülkemizde Gençlik Sorunları”. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 2 (1990), 133-144. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruaebd/issue/351/1936
• Muş Alparslan Üniversitesi. “Muş Alparslan Üniversitesi Birimlere Göre Öğrenci Sayısı”. Erişim 05 Haziran 2024. https://obs.alparslan.edu.tr/oibs/public_stats/index.aspx#
• Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı. “Türkiye’de Genel Nüfusta Tütün Alkol ve Madde Kullanımına Yönelik Tutum ve Davranış Araştırması 2018”. Erişim 05 Temmuz 2024. https://www.narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/Duyurular/T%C3%9CRK%C4%B0YE%E2%80%99DE%20GENEL%20N%C3%9CFUSTA%20T%C3%9CT%C3%9CN%20ALKOL%20VE%20MADDE%20KULLANIMINA%20Y%C3%96NEL%C4%B0K%20TUTUM%20VE%20DAVRANI%C5%9E%20ARA%C5%9ETIRMASI.pdf
• Öncel, Eyyup Serkan. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programının Eleştirel Düşünme Becerileri Açısından İncelenmesi”. OPUS International Journal of Society Researches 11/18 (Haziran 2019), 2797-2829. https://doi.org/10.26466/opus.572254
• Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 17. Basım, 2019.
• Selçuk, Ziya. Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 8. Basım, 2001.
• Senemoğlu, Nuray. Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık, 27. Basım, 2020.
• Şimşek, Ali. “Araştırma Modelleri”. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. ed. Ali Şimşek. 80-108. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2012.
• Tekin, İshak. “Ahlak Okuryazarlığı Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 22/1 (Haziran 2022), 43-66. https://doi.org/10.33420/marife.1104203
• Temel, Z. Fulya - Aksoy, Ayşe B. Ergen ve Gelişimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
• Tuana, Nancy. “Conceptualizing Moral Literacy”. Journal of Educational Administration 45/4 (2007), 364-378. https://doi.org/10.1108/09578230710762409
• Turan, İbrahim. “Gençlik Döneminde Görülen Ahlaki Sorunlar Karşısında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinin Yeri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (Aralık 2013), 271-293. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniilah/issue/2757/36798
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. "İstatistiklerle Gençlik, 2023". Erişim 23 Haziran 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2023-53677
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. "Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre İntiharlar, 2002-2023". Erişim 05 Temmuz 2024. https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=%C4%B0NT%C4%B0HAR
• Usluoğlu, Büşra - Elkatmış, Metin. “Examining the Relationship Between Moral Literacy and Art Literacy of University Students”. Journal of Interdisciplinary Educational Research 7/16 (31 Aralık 2023), 458-477. https://doi.org/10.57135/jier.1368029
• Walker, Allan vd. “Leadership and Moral Literacy in Intercultural Schools”. ed. Paul Begley. Journal of Educational Administration 45/4 (2007), 379-397. https://doi.org/10.1108/09578230710762418
• Yıldız, Sevgi. “Sosyal Bilimlerde Örnekleme Sorunu: Nicel ve Nitel Paradigmalardan Örnekleme Kuramına Bütüncül Bir Bakış”. Kesit Akademi Dergisi 11 (Aralık 2017), 421-442. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kesitakademi/issue/59833/864534
• Yılmaz, Gürkan vd. “Üniversite Öğrencilerinin Sigara, Alkol ve Uyuşturucu Madde Kullanma Durumları”. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2/2 (2020), 73-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/nohusosbil/issue/59391/734094
• Yörükoğlu, Atalay. Gençlik Çağı Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunları. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Basım, 1986.