İRAN KÜLTÜRÜNDE ATEŞ

Yıl 2008, Sayı: 2, 5 - 20, 01.06.2008

Nimet Yıldırım

Öz

“Ātaš: fire” also “ātaxš”, both from the Avestan nominative singular “ātarš”; the regular Middle Persian and Parthian form is ādur, whence New Persian “āḏar”. The etymology of Avestan “ātar” is unknown. Zoroastrian veneration of fire plainly has its origin in an IndoIranian cult of the hearth fire, going back in all probability to IndoEuropean times. Fire was also used judicially in ancient Iran. The ancient Iranian cosmogonists regarded fire moreover as the seventh “creation,” forming the life-force, as it were, within the other six, and so animating the world. Fire was thus of great theoretical, ethical, ritual, and practical importance in ancient Iranian life and thought. Zoroaster developed this cultural inheritance yet further when he apprehended fire as the instrument of God‟s judgment at the Last Day. The cult of fire thus became for the prophet one of profound moral and spiritual significance

Anahtar Kelimeler

Iranian Literature before Islam, Persian Literature, The ancient Iranian, Persian culture, Religions of Iran, Fire in Persian culture.

İRAN KÜLTÜRÜNDE ATEŞ

Öz

“Ātūr” ve “Âzer” adlarıyla da bilinen ateş, Mazdeizm‟de büyük tanrılardan birinin adıdır. Aydınlık ve ateş, Ahura Mazda‟nın insanlar tarafından görülebilen somut sembollerinden sayılır. Çeşitli dinlerde kutsallaştırılan, mânevî temizlenme veya ceza unsuru olarak kabul edilen, sembolik anlatımlar için kullanılan bir kavram olan, en eski dönemlerden beri dört temel unsur olarak bilinen “su”, “rüzgar”, “toprak” ve “ateş” grubundan biri olan ateşin kaynağı hakkında pek çok “efsane/mitos” ortaya atılmıştır. Çok eski çağlardan beri dikkatleri çeken ateş, Brahmanizm ve Mazdeizm gibi Âryâ dinlerinde, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslâm gibi Sâmî dinlerinde, hatta putperest inancını esas alan Afrika dinlerinde de özgün önemiyle bilinir. Birçok milletin inanç sisteminde yer alan ateş ilahı ve kültü en geniş olarak Hindistan‟da ve İran‟da görülmüş, ateş‟e en yoğun ve zengin anlamlar da yine bu coğrafyalarda yüklenmiştir. Ateşin etkisinin en eski devirlerden bu yana devam ettiği bilinen ülkelerden biri de İran‟dır

Anahtar Kelimeler

Ġran kültürü, AteĢ, Ġran mitolojisi, Ġran edebiyatı, Ġran dinleri, Mazdeizm, Ġslam öncesi Ġran edebiyatı

Kaynakça

• .