KEMALPAŞAZÂDE’NİN HÂFIZ’A AİT BİR BEYTİN ŞERHİNİ İÇEREN FARSÇA RİSALESİ

Year 2013, Issue: 11, 25 - 48, 01.01.2013

Kadir Turgut

Abstract

Bu çalışmada, XVI. yüzyılın ünlü din ve edebiyat adamlarından Kemalpaşazâde Şemseddin Ahmed’in, Fars edebiyatının ünlü şairlerinden Hâfız-ı Şîrâzî’nin “Şeyhimiz, ‘yaratılışta hata yoktur’ dedi; bravo hata örten bakışına” anlamındaki beytini kelam ve felsefe açısından şerh ettiği “Şerh-i Yek Beyt-i Hâfız” adlı Farsça risalesi konu edilmiştir. Kemalpaşazâde eserinde, yaratılışta hata varmış gibi görülmesinin nedenini ve aslında bu durumun tam bir adalet ve düzen anlamına geldiğini anlatmaktadır. Çalışmada Kemalpaşazâde ve bu eseri hakkında bilgi verildikten sonra eserin tenkitli metni ve Türkçe çevirisi yer almıştır

Keywords

Kemalpaşazâde, Hâfız, Fars edebiyatı, Kelam, Felsefe

COMMENTARY OF HAFEZ’S A COUPLET BY KEMALPAŞAZÂDE

Abstract

In this study, focused on work of Kemalpaşazâde Şemseddin Ahmed man of letters and religion during 16th century, that contains philosophical and religious commentary of a couplet of Hafiz the famous Persian poet that means “Our sheikh said that 'There is no error in creation’ bravo to his view that covers on wrongs.” Kemalpaşazâde explains why somethings are looking wrong in existence even it is really justice and a flawless system. You find in this article firstly studies on Kemalpaşazâde and his work and then critique text and Turkish translation of this work

Keywords

Kemalpaşazâde, Hafiz, Persian Literature, Theology, Philosophy.

References

• Anay, Harun. «Devvânî». Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 9:257– 262. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 2004.
• Aruçi, Muhammed. «Sûdî Bosnevî». Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 37:466. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 2009.
• Atsız, [Nihal]. «Kemalpaşa-oğlu’nun Eserleri». Şarkiyat Mecmuası sayı 6 (1966): 71–112.
• ———. «Kemalpaşa-oğlu’nun Eserleri (Geçen Sayıdan Devam)». Şarkiyat Mecmuası sayı 7 (1972): 83–135.
• Celâluddîn Devvânî. Şerh-i Beyt-i Hâfız. Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi nr. 3685/5, 120b-127b, y.y.
• Çiçekler, Mustafa. «Kemâl Paşa-zâde ve Nigâristân’ı». Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 1994.
• Dihhudâ, Aliekber. «Leclâc». Editör Muhammed Muîn ve Seyyid Ca’fer Şehîdî. Tahran: Danişgâh-i Tahran Muessese-i Lugatnâme-i Dihhudâ, 1998.
• Emecen, Feridun. «Selim I». Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 36:407–414. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 2009.
• Emîr Husrev Dihlevî. Dîvân-i Emîr Husrev. Editör İkbâl Salâhuddîn. Tahran: Muessese-i İntişârât-i Nigâh, 1380.
• Hâfız, Şemsuddîn Muhammed. Dîvân-i Hâfız. Editör Rızâ Kâkâyî Dihkerdî. 5. ed. Tahran: İntişârât-i Koknûs, 1387.
• «İSAM Kütüphanesi Yayın Arama». Erişildi 12 Kasım 2013. http://ktp.isam.org.tr/.
• Karaca, Abdullah. «Kemal Paşazâde’nin Dekâyıku’l-Hakâyık’ı: metin - indeks». Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996.
• Karatay, Fehmi Edhem. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Kataloğu: 4680-7487: Akaid, Tasavvuf, Mecalis, Ediye, Tarih, Siyer, Teracim, Bilimler. C 3. İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Yayınları, 1968.
• Kemâlpaşazâde, Şemseddîn Ahmed. «Berteri-yi Zebân-i Pârsî ber Dîger Zebânhâ (Risâle-i Berteri-yi Zebân-i Pârsî ber Zebânhâ-yi Dîger be- coz Arabî)». Çeviren Pervîz Ezkâyî. Edebiyyât ve Zebânhâ sayı 66 (1348): 494–502.
• ———. Muhîtu’l-lugât. Süleymaniye Kütüphanesi Şehid Ali Paşa Kitaplığı, nr. 2681, 1b-532a, y.y.
• ———. Resâil-i İbni Kemâl. Editör Ahmed Cevdet. İstanbul: İkdâm Matbaası, 1316.
• ———. Risâle der Mantık. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Beşir Ağa Kitaplığı, nr. 656, 134a-134b, y.y.
• ———. Risâle-i Berteri-yi Zebân-i Pârsî ber Zebânhâ-yi Dîger be-coz Arabî. Çeviren Pervîz Ezkâyî. Tahran: Encümen-i İrânvic, 1332.
• ———. Şerh-i Yek Rubâi-yi Ebû Saîd Ebu’l-hayr. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Arapça Bölümü, nr. 6409, 170b-173b, y.y.
• Mevlevî [Mevlânâ], Celâleddîn Muhammed bin Muhammed. Mesnevî-i Ma’nevî. Editör Reynold A. Nicholson. Tahran: İntişârât-i Hermes, 1382.
• Mutenebbî, Ahmed bin Huseyin. Dîvânu’l-Mutenebbî. Editör Alî el-Asîlî. Beyrut: Muessesetu’l-a’lamî li’l-matbûât, 2005.
• Nizâmî-i Gencevî, İlyas bin Yûsuf. Mahzenu’l-esrâr. Editör Vahîd Destgirdî ve Sa’îd Hamîdiyân. 12. ed. Tahran: Neşr-i Katre, 1388.
• Öz, Yusuf. Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2010.
• Sa’dî Şîrâzî. «Mesnevîyât der Pend u Ahlâk». Kulliyât-i Sa’dî, editör Kemâl İctimâî Cendekî. 4. ed. Tahran: İntişârât-i Sohen, 1385.
• Turan, Şerafettin, M. A. Yekta Saraç, ve İlyas Çelebi. «Kemâlpaşazâde». Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXV:238–247. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 2002.
• «Türkiye Yazmaları». Erişildi 12 Kasım 2013. http://yazmalar.gov.tr/.
• Vehbî Konevî, Seyyid Muhammed, ve Ahmed Sûdî Bosnevî. Şerh-i Dîvân-ı Hâfız. C 1. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1288.
• Yarkın, Şefika. «Nevâyî Toğulgeni 572 Yılligi Münâsebeti Bilen». Bâbür Kültür http://www.babur.org/babur/index.php?option=com_content&view=a rticle&id=437:2013-02-08-22-39-56&catid=38:2010-10-02-14-22- 50&Itemid=57. Erişildi 29 Ekim 2013.
• Yazıcı, Tahsin. «Hâfız-ı Şîrâzî». Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 15:103–106. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 1997.
• «هدش تفای کرادم تسیل». Erişildi 12 Kasım 2013. http://opac.nlai.ir/opac- prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=171082 5&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sort key_author.