BAHR-I TAVÎL VE BAYBURTLU ZİHNÎ’NİN İKİ BAHR-I TAVÎLİ

Yıl 2017, Sayı: 17, 39 - 46, 01.01.2017

Müzahir Kılıç

Öz

Divan edebiyatında nesir belirli alanlarda kullanılmıştır. Şuara tezkireleri bunların başında gelir. Ama daha çok dinî metinler nesir halinde yazılmıştır. Nesir-nazım karışımı metinler bütün nesir eserleri arasında daha ağırlıklı görülür. Allah’a yakarış ve bu türün en güzel örneği Sinan Paşa’nın Tazarru‘nâme’si olup nesir ağırlıklıdır. Bu nesirlerin çoğu secilidir. Divanlarda rastlanan ve Bahr-ı Tavîl adıyla bilinen vezinli ve secili örnekler için serbest şiir veya retorik bir nesir örneği denilebilir. Bu alanda yapılan detaylı çalışma Aksoyak’a aittir.1 Edebiyatımızda meşhur koşmasıyla tanınan Zihnî, mürettep divanında iki adet de bahr-ı tavîle yer vermiştir. Bunlardan biri naat, diğeri - tevarih bölümünde yer almakta- sevgili ve güzellik unsurlarından oluşan, güzeli tasvir konusu işlenmiştir. Birinci bahr-ı tavîlde İslam peygamberi tasvir edilirken güzellik unsurları, Divan edebiyatının ortak dili olup, Kur’an ifadeleri olan; “ve’l-leyl, ve’ş-şems, ve’d-duhâ” başta olmak üzere, peygamber sevgisini anlatan çok güzel ifadelere yer verilmiştir. Ayrıca secilerin anlatıma kattığı ahenk, dilin ağırlığına rağmen farklı bir güzellik ve akıcılık hissettirmektedir. Kasidelerde işlenen naat konusu bahr-i tavîlde farklı bir mükemmelliğe ulaşmıştır. İkinci bahr-ı tavîl bir güzelleme örneğidir. Meşhur koşmasıyla tanınan Zihnî, belli ki bu alandaki başarısını ayrıca bir divan şâiri sıfatıyla bahrı tavîllerde de göstererek bu konuda oldukça başarılı örnekler vermiştir. Bahr-ı tavîl her divan şâirinin yazdığı bir tür değildir. Zihnî, divanında yer verdiği bu iki bahr-ı tavîliyle de farklılığını ortaya koymuştur. Bu çalışmada her iki bahr-ı tavîl metinleri ve konuları ele alınacaktır.

BAHR-I TAVİL AND TWO BAHR-I TAVİL SAMPLES OF BAYBURTLU ZİHNİ

Öz

Prose in Divan literature has been used for specific aims. Şuara tezkiresi are among these. Yet, more commonly, religious texts have been written in prose. Those texts which mix prose and verse are more common. Sinan Pasha's Tazarruname which is the best example of this type is mainly composed of prose. most of these proses have internal rhymes. Those examples found in Divans and known as Bahr-ı Tavil can be identified as free verse and rhetoric. Aksoyak has a detailed study in this field. Zihni, who is known with his famous ballad in our literture, has two bahr-ı tavils in his organized divan. One of them is in naat section and the other one is in tevarih section; both of them are written on beauty and beloved person. While Islamic prophet is described in the first Bahr-ı Tavil, the elements of beauty, common language of Divan literature, some expressions of Qoran such as "ve’l-leyl, ve’şems, ve’d-duhâ" and splendid expressions on the love of prophet takes place there. Besides, the harmony internal rhymes bring into the story creates a different beauty and fluency. Naat topic used in odes reaches its peak in Bahr-ı tavîl. The second bahr-ı tavîl is an example of lyric. Zihnî, known for his famous ballad, shows his success also in this field and he gives perfect examples of bahr-ı tavil. Not every Divan poet writes bahr-ı tavil. Zihni has his exclusiveness by his two bahr-ı tavils in his Divan. In this study, both bahr-ı tavil texts will be investigated by their topics and texts.