Kullanışlı Düşmanlar: Batı Siyaset Düşüncesinde İslam ve Osmanlı 1450-1750

Yıl 2024, Sayı: 26, 147 - 151, 15.01.2025

Deniz Kundakçı

Öz

Noel Malcolm, 11 Eylül saldırılarından çok kısa bir süre önce, henüz İslam ve Batı medeniyetleri üzerine bitip tükenmeyen kültürel tartışmaların popülerlik kazanmadığı bir tarihte, Şubat/Mart 2001’de, Oxford Üniversitesi’nde siyaset düşüncesi üzerine bir dizi seminer vermişti. O sıralar kimsenin ilgisini çekmeyen seminerlerin konusu ise, İslam dünyası hakkında Batı’da hâlihazırda geçerli söylemlerin çok uzun ve karmaşık bir tarihe dayandığı iddiası üzerineydi. Malcolm, seminer ve notlarını 11 Eylül sonrası tartışmaların soğumasını beklemesiyle ancak 2019’da bir kitap haline getirebildi.
Noel Malcolm, Kullanışlı Düşmanlar: Batı Siyaset Düşüncesinde İslam ve Osmanlı 1450-1750 adıyla yayınlanan bu kitabında, Batı’nın İslam dünyasını Osmanlı özelinde nasıl algılamış olduğunu sorgulamaya açmıştır. Eserde, “Batı” kavramı ile kastedilen esasında Batı Katolik Hıristiyanlığı ve onun egemen anlam perspektifidir. Eserde kronolojik olarak ele alınan 1450-1750 arası dönem ise, Batı’da güvenlik endişelerinin zirveye ulaştığı İstanbul’un fethi (1453) ile başlayan ve Montesquieu’nün Doğu “despotizmi” üzerine yazılar kaleme aldığı Kanunların Ruhu Üzerine (1748) adlı çalışmasıyla tamamlanan bir dönemi vurgulamak amacıyla kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Batı, İslam