DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERİN İŞ TATMİNİNE ETKİLERİ: İZMİR’DEKİ BEŞ VE DÖRT YILDIZLI OTELLERE YÖNELİK BİR UYGULAMA

Year 2007, Volume: 8 Issue: 1, 92 - 107, 01.01.2007

Boran Toker

Abstract

Emek-yoğun bir sektör olan turizm sektöründe yer alan konaklama işletmelerinde hizmeti satın alan müşteri ile hizmeti sunan çalışanın iç içe, yüz yüze olmasından dolayı işgücü ve özellikle de iş tatmini büyük önem taşımaktadır. Çünkü, konaklama işletmelerinde çalışanların iş tatmini, müşterinin memnuniyeti, hizmetin kalitesi ve dolayısıyla da işletmenin başarısına doğrudan etki etmektedir. Bu çerçevede araştırmanın amacı, konaklama işletmelerindeki çalışanların iş tatmininin İş Tanımlama Ölçeği ile ölçümü ve yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim gibi demografik değişkenlerin iş tatmini üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. Çalışma sonucunda, iş tatmininin yaş, eğitim, turizm eğitimi değişkenleri bakımından farklılaşma gösterdiği saptanmıştır.

Keywords

İş Tatmini, İş Tanımlama Ölçeği, Otel İşletmeleri

THE EFFECTS OF DEMOGRAPHIC FACTORS ON JOB SATISFACTION: AN APPLICATION ON FIVE AND FOUR STAR HOTELS IN IZMIR

Abstract

Labor and job satisfaction in particular do have great importance in the hospitality organizations within tourism sector, as a labor intensive industry, as customers receiving the service and the staff providing the service are in a face-toface relation. Personnel’s job satisfaction in the hospitality organizations has a direct impact on customer’s satisfaction, service quality, and achievement of the firm. In this framework, the purpose of this study is to measure personnel’s job satisfaction through Job Descriptive Index in the hospitality firms and to determine the effects of age, sex, marital status, education. Survey results indicates that these variables are related to job satisfaction. In this study, it has been found that job satisfaction levels are different with respect to age, education, tourism education variables

Keywords

Job satisfaction, job descriptive index, hotel organizations

References

• AĞAOĞLU, O.K. (1991). Türkiye’de turizm eğitimi ve etkenliği. Ankara, MPM Yayınları.
• AKGÜL, A., ÇEVİK, O. (2005). İstatistiksel analiz teknikleri: SPSS’te işletme yönetimi uygulamaları. Ankara, Emek Ofset.
• AKINCI, Z. (2002). Turizm sektöründe işgören iş tatminini etkileyen faktörler: beş yıldızlı konaklama işletmelerinde bir uygulama. Akdeniz İİBF Dergisi, (4), ss.1-25.
• ALTUNIŞIK, R., COŞKUN, R., BAYRAKTAROĞLU, S., YILDIRIM, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya, Sakarya Kitabevi.
• BAŞ, T., ARDIÇ, K. (2002). Yüksek öğretimde iş tatmini ve tatminsizliği. İktisat İşletme ve Finans, 17, Eylül, ss.72-81.
• (2005). Kamu ve vakıf üniversitelerindeki akademik personelin iş tatmin düzeyinin karşılaştırılması. Erişim adresi: <http://www.bilgiyonetimi.org/ cm/pages/mkl_gos.php?nt=498>, [Erişimtarihi: 05.09.2005].
• BAŞARAN, İ.E. (2000). Örgütsel davranış-insanın üretim gücü. Ankara, Feryal Matbaası.
• BAYRAM, N. (2004). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Bursa, Ezgi Kitabevi.
• BECK, R.C. (2004). Motivation theories and principles. New Jersey, Prentice Hall.
• BİLGİÇ, R. (1998). The relationship between job satisfaction and personal characteristics of turkish workers. The Journal of Psychology, 132 (5), pp.549-557.
• BURRIS, V. (1983). The social and political consequences of overeducation. American Sociological Review, 48 (4), pp.454-467.
• CAN, H., AKGÜN, A., KAVUNCUBAŞI, Ş. (2001). Kamu ve özel kesimde insan kaynakları yönetimi. Ankara, Siyasal Kitabevi.
• CARRELL, M.R., ELBERT, N.F. (1974). Some personal and organizational determinants of job satisfaction of postal clerks. Academy of Management Journal., 17 (2), pp.368-373.
• CROSSMAN, A., ABOU-ZAKI, B. (2003). Job satisfaction and employee performance of lebanese banking staff. Journal of Managerial Psychology, 18 (4), pp.368-376.
• ÇETİNKANAT, C. (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. Ankara, Anı Yayıncılık.
• DAVIS, K. (1984). İşletmede insan davranışı. (Çev. K. TOSUN vd.). İstanbul, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını.
• DOLE, C., SCHROEDER, R.G. (2001). The impact of various factors on the personality, job satisfaction and turnover intentions of professional accountants. Managerial Auditing Journal, 16 (4), pp.234-245.
• ERDOĞAN, G.T. (2004). Toplam kalite yönetimi yaklaşımında insan kaynakları yönetiminin çalışanların iş doyumuna etkisi ve uygulama sonuçlarına yönelik bölgesel bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• ERGENELİ, A., ERYİĞİT, M. (2001). Öğretim elemanlarının iş tatmini: Ankara’da devlet ve özel üniversite karşılaştırması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (2), ss.159-178.
• ERGİN, C. (1997). Bir iş doyumu ölçümü olarak iş betimlemesi ölçeği: uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 12 (39), ss.25-36.
• ERNST&YOUNG (2001). İnançlar, tutumlar ve iş ahlakı: iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Erişim adresi: <http://www.insankaynaklari.com/CN/ ContentBody.asp?BodyID=564>, [Erişim tarihi: 22.04.2006].
• FRIDAY, S.S., FRIDAY, E. (2003). Racioethnic perceptions of job characteristics and job satisfaction. Journal of Management Development, 22 (5), pp.426-442.
• GLENN, N.D., TAYLOR, P.A., WEAVER, C.N. (1977). Age and job satisfaction among males and females: a multivariate, multisurvey study. Journal of Applied Psychology, 62 (2), pp.189-193.
• GÖKÇE, R. (2005). Birinci sınıf tatil köyünde performans değerlemenin çalışanların iş doyumuna etkisi üzerine bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
• GRAHAM, M.W., MESSNER, P.E. (1998). Principals and job satisfaction. International Journal of Educational Management, 12 (5), pp.196-202.
• GREENBERG, J., BARON, R.A. (2003). Behavior in organizations: understanding and managing the human side of work. New Jersey, Prentice Hall.
• HULIN, C.L., DRASGOW, F., KOMOCAR, J. (1982). Applications of item response theory to analysis of attitude scale translations. Journal of Applied Psychology, 67 (6), pp.818-825.
• HULIN, C.L., SMITH, P.C. (1964). Sex differences in job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 48 (2), pp.88-92.
• HUNT, J.W., SAUL, P.N. (1975). The relationship of age, tenure, and job satisfaction in males and females. The Academy of Management Journal, 18 (4), pp.690-702.
• İMAMOĞLU, S.Z., KESKİN, H., ERAT, S. (2004). Ücret, kariyer ve yaratıcılık ile iş tatmini arasındaki ilişkiler: tekstil sektöründe bir uygulama. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 11 (1), ss.167-176.
• İzmir (2006). Erişim adresi: <http://www.izmirturizm.gov.tr>, [Erişim tarihi: 02.04.2006].
• JOHNS, G., SAKS, A.M. (2001). Understanding and managing at work, organizational behaviour. Toronto, Addison Wesley Longman.
• JOHNSON, S.M., SMITH, P.C., TUCKER, S.M. (1982). Response format of the job descriptive index: assessment of reliability and validity by the multi-trait, multi- method matrix. Journal of Applied Psychology, 67 (4), pp.500-505.
• KANTARCI, K. (1997). Otel işletmelerinde iş tatmininin ölçülmesi ve işgören performansına etkileri. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
• KARAKOÇ, N. (2005). Konaklama işletmelerinin yönetsel uygulamaları ve sorunları. Erişim adresi: <http://iktisat.uludag.edu.tr/dergi/3/karakoc/karakoc.html>, [Erişim tarihi: 06.03.2006].
• KHALEQUE, A., RAHMAN, M.A. (1987). Perceived importance of job facets and overall job satisfaction of industrial workers. Human Relations. 40 (7), pp.401-416.
• KORMAN, A.K. (1978). Endüstriyel ve organizasyonel psikoloji. (Çev: İ. AKHUN, C. ALKAN,) Ankara, Milli Eğitim Basımevi.
• LAM, S.S.K. (1995). Quality management and job satisfaction: an empirical study. International Journal of Quality and Reliability Management, 12 (4), pp.72-78.
• LEE, R., WILBUR, E.R. (1985). Age, education, job tenure, salary, job characteristics, and job satisfaction: a multivariate analysis. Human Relations, 38 (8), pp.781-791.
• LOCKE, E.A., WHITING, R.J. (1974). Sources of satisfaction and dissatisfaction among solid waste management employees. Journal of Applied Psychology, 59 (2), pp.145- 156.
• LUTHANS, F. (1992). Organizational behavior. New York, Mc Graw Hill.
• MASLOW, A. (1970). A theory of human motivation. In: V.H. VROOM, and E.L. DECI, ed. Management and motivation. London, Penguin Books.
• MCCORMICK, E.J., ILGEN, D.R. (1980). Industrial psychology. New Jersey, Prentice Hall.
• MILLER, J.E., PORTER, M., DRUMMOND, K.E. (1998). Supervision in the hospitality industry. (3. bs). New York. John Wiley-Sons. Inc.
• NAGY, M.S. (1996). What to do when you are dissatisfied with job satisfaction scales: a better way to measure job satisfaction. Erişim adresi: <http://www.ipmaac.org/ acn/apr96/techaff.html>, [Erişim tarihi: 06.08.2006].
• ONARAN, O. (1981). Çalışma yaşamında güdülenme kuramları. Ankara, Sevinç Matbaası.
• ORGAN, D.W., HAMNER, W.C. (1982). Organizational behavior: an applied psychological approach. Texas, Business Publication Inc.
• OSHAGBEMI, T. (2000). Satisfaction with co-workers’ behavior. Employee Relations. 22 (1), pp.88-106.
• ÖZDAMAR, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. (2. bs.). Eskişehir, Kaan Kitabevi.
• ÖZKALP, E., KIREL, Ç. (1996). Örgütsel davranış. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• PARSONS, C.K., HULIN, C.L. (1982). An empirical comparison of item response theory and hierarchical factor analysis in applications to the measurement of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 67 (6), pp.826-834.
• RIGGIO, R.E. (2003). Introduction to industrial-organizational psychology. New Jersey, Prentice Hall.
• SAUSER, W.I., YORK, C.M. (1978). Sex differences in job satisfaction: a re- examination. Personnel Psychology, 31 (3), pp.537-547.
• SAVERY, L.K. (1996). The congruence between the importance of job satisfaction and the perceived level of achievement. Journal of Management Development, 15 (6), pp.18-27.
• SCHNEIDER, B., DACHLER, H.P. (1978). A note on the stability of the job descriptive index. Journal of Applied Psychology, 63 (5), pp.650-653.
• SCHNEIDER, B., SNYDER, R.A. (1975). Some relationships between job satisfaction and organization climate. Journal of Applied Psychology, 60 (3), pp.318-328.
• SUN, Ö.H. (2002). İş doyumu üzerine bir araştırma: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü. Yayınlanmamış uzmanlık yeterlilik tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü.
• TUTEN, T.L., NEIDERMEYER, P.E. (2004). Performance, satisfaction and turnover in call centers the effects of stress and optimism. Journal of Business Research, 57 (1), pp.26-34.
• TÜTÜNCÜ, Ö. (2000). Kâr amacı gütmeyen yiyecek içecek işletmelerinde iş doyumunun analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (3).
• (2001). Yiyecek içecek işletmelerinde müşteri tatmininin ölçülmesi. Ankara, Turhan Kitabevi.
• (2002). Seyahat acentalarında iş tanımlama ölçeği kapsamında iş doyumunun ölçülmesi: İzmir ili uygulaması. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 13 (2), ss.129-138.
• TÜTÜNCÜ, Ö., ÇİÇEK, O. (2000). İş doyumunun ölçülmesi: İzmir il sınırlarında faaliyet gösteren seyahat acentaları üzerine bir inceleme. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 11, ss.124-126.
• URAL, A., KILIÇ, İ. (2005). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. (1. bs.). Ankara, Detay Yayıncılık.
• VOYDANOFF, P. (1980). Percieved job characteristics and job satisfaction among men and women. Psychology of Women Quarterly, 5 (2), pp.177-185.
• YÜKSEL, İ. (2005). İletişimin iş tatmini üzerindeki etkileri: bir işletmede yapılan görgül çalışma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), ss.291-306.