Türkiye’de Hanehalkı Tüketim Davranışları ve Esnek Engel Eğrileri

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 2, 35 - 50, 01.07.2017

Egemen İpek Haydar Akyazı

Öz

Bu çalışmada, hanehalkları arasında mevcut olan sosyal ve ekonomik farklılıklar ile tüketim arasındaki fonksiyonel yapı tespit edilerek, tüketim davranışlarının ampirik olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Lewbel ve Pendakur 2009 çalışmasında önerilen “Tam Belirlenmiş İlgin Dönüşümlü Stone İndeksi” EASI çerçevesinde ampirik model oluşturularak 2003-2011 dönemi için Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK tarafından hanehalklarına uygulanan Hanehalkı Bütçe Anketi HBA üzerinden tahminlerde bulunulmuştur. İteratif Üç Aşamalı En Küçük Kareler I3AEKK tahmin yöntemi uygulanarak, 11 temel harcama grubu için referans hanehalkına ait Engel Eğrileri ile gelir ve talep esneklikleri tahmin edilmiştir. Elde edilen ampirik bulgulara göre, Türkiye için yapılan daha önceki çalışmaların aksine, otel harcamaları hariç diğer bütün mal grupları için tahmin edilen Engel eğrilerinin 5. dereceden polinomal bir yapıya sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu çalışmada, hanehalkları arasındaki gözlemlenebilen ve gözlemlenemeyen heterojenlik ile yıllar arasında ortaya çıkabilecek zevk ve tercihlerdeki değişimin de tüketim harcamaları üzerindeki etkisi ölçülmüştür

Anahtar Kelimeler

Hanehalkı Tüketim Davranışları, Engel Eğrileri, Demografik Değişkenler, EASI, I3

Turkish Households Consumption Behavior and Flexible Engel Curves

Öz

The aim of this study is to first determine the relationship between the social and economic differences of households and the functional form of their consumption and then test their consumption behavior empirically. To do so, this paper utilizes the empirical framework of “Exact Affine Stone Index” EASI , which is offered in Lewbel and Pendakur 2009 , by using the Household Budget Survey data provided by Turkey Statistical Institute, for the 2003-2011 period. The analysis presented here estimates Engel curves, income and demand elasticities for eleven main consumption bundles of the reference household using the Iterative Three Stage Least Squares I3SLS method. Differently to previous studies, the empirical results show that the Engel curves have fifth degree polynomial functional form for all consumption groups, except for hotel expenditures for Turkish households. Moreover, this study is capable of measuring the impacts of changes in taste and preferences of Turkish households on their consumption expenditures over the years.

Anahtar Kelimeler

Household Consumption Behavior, Engel Curves, Demographics Variables, EASI, I3SLS

Kaynakça

• Akbay, Cuma (2005), Kahramanmaraş’ta Hanehalklarının Gıda Tüketim Talebi Ekonometrik Analizi.KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 8(1), 114–121.
• Akbay, C., Boz, I. Chern, W.S. (2007). Household FoodConsumption in Turkey. European Review of Agricultural Economics, 34(2), 209–231, DOI: 10.1093/erae/jbm011
• Blundell, R.; Browning, M.; Crawford I. A.(2003). Nonparametric Engel CurvesandRevealedPreference.Econometrica, DOI: 10.1111/1468-0262.00394 71(1), 205–240,
• Blundell, R.; Chen, X; Kristensen, D. (2007). Semi-Nonparametric IV Estimation of Shape-Invariant Engel Curves.Econometrica, 75(6), 1613–1669, DOI: 10.1111/j.1468-0262.2007.00808.x
• Bilgiç, A., Yen, Steven T. (2013), Household Food Demand in Turkey: A Two-Step Demand doi:10.1016/j.foodpol.2013.09.004 Approach.Food Policy, 43, 267–277.
• Dominitz, J., Sherman, R. P. (2005).Some Convergence Theory for Iterative Estimation Estimation.Econometric 10.1017/S0266466605050425 an Theory, 4, 838–863, DOI:
• Fidan, H., Klasra, A. M. (2005). Seasonality in Household Demand for Meat and
• Fish : Evidence from an Urban Area.Turkish Journal of Veterinary&AnimalSciences, 29, 1217–1224.
• Fisunoğlu, M. H., Sengul, S. (2011). Adana Kentsel Alanda Hanehalkı Tüketimi.Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 251–266.
• Gorman, W. M. (1981).Some Engel Curves, Deaton, Angus (Ed), Essays in the Theory and Measurement of Consumer Behaviour in Honor of Sir Richard Stone, Cambridge, Cambridge University Press.
• Günden, C.; Bilgiç, A.; Miran, B.; Karlı, B. (2011). A Censored System of Demand Analysis to Unpacked and Prepackaged Milk Consumption in Turkey.Quality&Quantity, 45(6), 1273–1290. doi:10.1007/s11135-011- 9501-6
• Hoareau, S., Lacroix, G., Hoareau, M., &Tiberti, L. (2012).Exact Affine Stone Index Demand System in R: The EASI Package. Technical Report, University of Laval.
• Howe, H. (1977). Cross-Section Application of Linear Expenditure Systems: Responses Agricultural Economics, 59(1), 141–148.
• İpek, E. (2014), Hanehalkı Tüketim Davranışlarını Ölçmeye Yönelik Talep Sistemi Teorileri ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Unpublished PhD. Thesis, Karadeniz Technical University, Trabzon, Turkey.
• Koç, A., Alpay, S. (2002), Household Demand in Turkey: An Application of Almost Ideal Demand System with Spatial Cost Index, Economic Research Forum Working Papers No: 0226, 1–14.
• Koç, A., Yurdakul, O. (1995). Türkiye’de Gıda Harcamaları ve Harcama Esneklikleri. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(3), 175– 188.
• Lewbel, A. (1991). The Rank of Demand Systems : Theory and Nonparametric Estimation. Econometrica, 59(3), 711–730, DOI: 10.2307/2938225
• Lewbel, A., Pendakur, K. (2009). Tricks with Hicks: The EASI Demand System.The American Economic Review, 827-863, DOI:10.2139/ssrn.913080
• Li, L., Song, Z., Ma, C (2015). Engel Curves and Price Elasticity in Urban Chinese Households.Economic DOI:10.1016/j.econmod.2014.10.002 Modeling, 44, 236–242,
• Nisanci, M. (1998), Türkiye’de Tüketici Harcamalarının Analizi- İdeale Yakın Talep Sistem Uygulaması.Unpublished PhD. Thesis, Atatürk University, Erzurum, Turkey.
• Nisanci, M. (2003), “Hanehalkı Harcamalarının Engel Eğrisi Analizi: 1994 Türkiye Kentsel Kesim Örneği.” İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (28), 155-167.
• Ogawa, K. (2011), “Why are Concavity Conditions Not Satisfied in The Cost Function? The Case of Japanese Manufacturing Firms during the Bubble Period.” Oxford Bulletin of Economics and Statistics 73(4), 556-580, DOI: 10.1111/j.1468-0084.2010.00623.x
• Özçelik, A.; Şahinli, M.A. (2009). Estimating Elasticities with the Almost Ideal Demand System: Turkey Results.The International Journal of Economic and Social Research, 5(2), 12–23.
• Pollak, R. A.,Wales, T. J. (1981). Demographic Variables in Demand Analysis.Econometrica, 49(6), 1533–1551. DOI: 10.2307/1911416
• Ryan, D.L., Wales, T. J. (2000). Imposing Local Concavity in the Translog and Generalized Leontief Cost Functions. Economics Letters, 67(3), 253-260, DOI: 10.1016/S0165-1765(99)00280-3
• Selim, R. (2000), “Türkiye’de Tüketim Harcama Kalıpları: 1994,”in Halil Aksu’ya Armağan, İstanbul Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi, 109-121.
• Sengul, S.,Sigeze, C. (2013).Türkiye’de Hanehalkı Tüketim Harcamaları : Pseudo Panel Veri ile Talep Sisteminin Tahmini.Paper presented at International Conference on Eurasian Economies Russia.
• Sengul, S., Tuncer, I. (2005). Poverty Levels and Food Demand of The Poor in Turkey.Agribusiness, 21(3), 289–311. DOI:10.1002/agr.20049
• Şahinli, M. A. (2010). Yaklaşık İdeal Talep Analizi Yöntemi ile Harcama ve Fiyat Esnekliklerinin Tahmini.Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 147–158.
• Sahinli, M. A. (2013). The Turkish Demand forFood. Turkish Studies, 8, 2111– 2118.
• Stone, R. (1954). Linear Expenditure Systems and Demand Analysis: An Application Journal, 64(255), 511-527. DOI: 10.2307/2227743
• Tekgüç, H. (2012). SeparabilityBetweenOwnFoodProductionandConsumption in Turkey.Review of Economics of theHousehold, 10(3), 423–439. doi:10.1007/s11150-011-9126-5
• Terrell, D. (1996). Incorporating Monotonicity and Concavity Conditions in Flexible Functional Forms.Journal of Applied Econometrics, 11(2), 179-194.
• TURKSTAT. Household Budget Survey, 2003–11. Ankara: Turkish Statistical Institute.
• Wooldridge, J. M. (2010), Econometric Analysis of Cross Sectionand Panel Data, MIT press.
• Zhen, C., Finkelstein, E. A., Nonnemaker, J. M., Karns, S. A., Todd, J. E. (2013). Predicting the Effects of Sugar-Sweetened Beverage Taxes on Food and Beverage Demand in a Large Demand System.American Journal of Agricultural Economics 96, 1-25, DOI:10.1093/ajae/aat049