SD VE WISP YAKLAŞIMLARI İLE GIDA SEKTÖRÜNDE FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 1, 59 - 79, 22.01.2023

Osman Pala

https://doi.org/10.31671/doujournal.1118061

Cited By: 2

Öz

Küreselleşen finans piyasaları ve ekonomi dünyasında, işletmelerin rekabetçi yapılarını korumaları, faaliyetlerine devam edebilmeleri için gerekli olan dış kaynakları etkili bir şekilde bulmalarına bağlıdır. Finans piyasaları ise fonladıkları işletmelerin finansal durumlarına oldukça dikkat etmektedirler. Günümüzde finansal performans analizi ve ölçümü bu bağlamda önemini artırmıştır. Bu çalışmada, gıda sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin 2019-2021 yılları arasındaki finansal performans ölçümü gerçekleştirilmiştir. Ölçüm problem birden çok işletme ve finansal gösterge içermesi sebebiyle Çok Kriterli Karar Verme problem olarak ele alınmıştır. Problemde, kriter olarak kullanılan finansal göstergeler SD yaklaşımıyla önceliklendirilirken işletmelerin performans değer ve sıralamaları ise WISP metoduyla gerçekleştirilmiştir. Ortaya çıkan sonuçlara göre pandemi öncesi dönem olan 2019 yılı ile pandemi sürecinin yaşandığı 2020 ve 2021 yıllarındaki performans sıralamaları farklılaşmıştır. Öte yandan finansal performans ölçüm problemi her bir işletmenin bu üç dönemdeki performanslarının karşılaştırılması ile tekrardan ele alınmıştır. Bu durumda kriterler değişmezken alternatifler yıllar olarak değişmiştir. Yıllara göre sonuçlar incelendiğinde gıda sektöründeki işletmelerin ortalama finansal performanslarının pandemi döneminde artmış olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

SD, WISP, Finansal Performans, Pandemi, Financial Performance, Covid-19 Pandemic., Covid-19 Pandemic

FINANCIAL PERFORMANCE ANALYSIS IN THE FOOD INDUSTRY WITH SD AND WISP APPROACHES

Öz

In the world of globalized financial markets and economy, businesses depend on effectively finding the external resources necessary to maintain their competitive structure. Financial markets, on the other hand, pay great attention to the financial status of the businesses they fund. Today, financial performance analysis and measurement has increased its importance in this context. In this study, financial performance measurement of businesses operating in the food sector between the years 2019 and 2021 was carried out. Since the measurement problem includes multiple financial indicators, it has been considered as a Multi-Criteria Decision Making problem. While the financial indicators used as criteria in the problem were prioritized with the SD (Standard Deviation) approach, the rankings of the businesses were obtained by the WISP (Simple Weighted Sum Product Method). According to the results, the performance rankings differed between the pre-pandemic period and the period of the pandemic. On the other hand, the financial performance measurement problem has been reconsidered by comparing the performances of each business in these three periods. In this case, while the criteria did not change, the alternatives changed as the annual performance of each business. When the results are examined according to years, it has been seen that the average financial performance of the businesses in the food sector has increased during the pandemic period.

Anahtar Kelimeler

SD, WISP, Financial Performance, Covid-19 Pandemic

Kaynakça

• Akbulut, O. Y. ve Şenol, Z. (2021). Bütünleşik SD ve PROMETHEE ÇKKV yöntemleri ile portföy optimizasyonu: BIST gıda, içecek ve tütün sektöründe ampirik bir uygulama. Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 92, 161-182.
• Aytekin, S. ve Sakarya, Ş. (2013). BIST’de işlem gören gıda işletmelerinin TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile finansal performanslarının değerlendirilmesi. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 11(21), 30-47.
• Bardi, Ş. (2020). Veri zarflama ve veri madenciliği ile BIST gıda içecek endeksi kapsamındaki firmaların etkinlik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(Ek), 185-199.
• Bülbül, S. ve Köse, A. (2011). Türk gıda şirketlerinin finansal performansının çok amaçlı karar verme yöntemleriyle değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, 1-23.
• Çanakçıoğlu, M. ve Küçükönder, H. (2020). Entropi ve TOPSIS bütünleşik yaklaşimi ile BIST gida ve içecek endeksindeki şirketlerin finansal performanslarinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 200-217.
• Diakoulaki D., Mavrotas G. ve Papayannakis L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22,763–770.
• Durrah, O., Rahman, A. A. A., Jamil, S. A. ve Ghafeer, N. A. (2016). Exploring the relationship between liquidity ratios and indicators of financial performance: An analytical study on food industrial companies listed in Amman Bursa. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(2), 435-441.
• Ertaş, F. C. ve Yetim, A. (2022). Covıd-19 pandemisinde gıda ve içecek sektöründeki işletmelerin finansal performansının TOPSIS yöntemiyle incelenmesi: BIST örneği. Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 93, 53-74.
• Kafel, P. ve Sikora, T. (2014). The level of management maturity in the Polish food sector and its relation to financial performance. Total Quality Management & Business Excellence, 25(5-6), 650-663.
• Kalogeras, N., Baourakis, G., Zopounidis, C. ve Van Dijk, G. (2005). evaluating the financial performance of agri-food firms:a multicriteria decision-aid approach. Journal of Food Engineering, 70, 365-371.
• KAP (2022) https://www.kap.org.tr/tr/ (Erişim: 01.05.2022).
• Kaya, A. ve Çoşkun, A. (2016). Vza ile işletmelerde etkinliğin ölçülmesi: BIST gıda, içki ve tütün sektöründe bir uygulama. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 231-242.
• Kehribar, Ö., Karademir, F. ve Evci, S. (2021). İşletmelerin Covıd-19 pandemisi sürecindeki finansal performanslarının entropi ve MAIRCA yöntemleri ile değerlendirilmesi: BIST Gıda, İçecek Endeksi Örneği. Business & Management Studies: An International Journal, 9(1), 200-214.
• Mukhametzyanov, I. (2021). Specific character of objective methods for determining weights of criteria in MCDM problems: Entropy, CRITIC and SD. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 4(2), 76-105.
• Partalidou, X., Zafeiriou, E., Giannarakis, G. ve Sariannidis, N. (2020). The effect of corporate social responsibility performance on financial performance: the case of food industry. Benchmarking: An International Journal, 27(10), 2701-2720.
• Stanujkic, D., Popovic, G., Karabasevic, D., Meidute-Kavaliauskiene, I. ve Ulutaş, A. (2021). An integrated simple weighted sum product method—WISP. IEEE Transactions on Engineering Management, 2021, 1-12. Erişim adresi https://doi.org/10.1109/TEM.2021.3075783.
• Yıldırım, M., Altan, İ. M. ve Gemici, R. (2018). Kurumsal yönetim ile finansal performans arasındaki ilişkinin entropi ağırlıklandırmalı TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi: BIST’te işlem gören gıda ve içecek şirketlerinde bir araştırma. Muhasebe Ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(2), 130-152.
• Zavadskas, E. K., Stanujkic, D., Turskis, Z. ve Karabasevic, D. (2022). An ıntuitionistic extension of the simple WISP method. Entropy, 24(2), 218.
• Zhang, X., Wang, C., Li, E. ve Xu, C. (2014). Assessment model of ecoenvironmental vulnerability based on improved entropy weight method. The Scientific World Journal, 2014. 1-7.