MANAGING RISK OF BANKS WITH DERIVATIVES

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 2, 15 - 30, 10.07.2023

Alpaslan Serel , Nurcihan Akşehirli

https://doi.org/10.31671/doujournal.1219634

Öz

The development and liberalization of financial markets have increased the risks that banks face when providing financial services. In this process, banks try their bests to manage the increase in their risks using derivatives. In the present study, we studied the effect of market risk, operational risk, and credit risk on the use of derivatives for the Turkish banking sector with the aim of determining the extent to which these risks are managed with the help of derivatives. Monthly data obtained from the Banking Regulation and Supervision Agency for the period 2016:M01-2022:M10 were used. The Augmented Dickey–Fuller and Philips-Perron unit root tests were run to assess the stationarity of the series. Also, the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Model was used to estimate the long and short run effects. The results showed that the market risk and credit risk of the banking sector have statistically significant impacts on the use of derivatives of the sector in both long and short runs. It was also observed that the operational risk of the sector has a statistically significant effect on the use of derivatives of this sector in the long run. Moreover, data analyses indicated that all explanatory variables had a positive directional relationship with derivatives in the long run. Furthermore, banks in Turkey were found to apply derivatives more intensively to manage their operational and market risks.

Anahtar Kelimeler

Bank Risks, Derivatives, Ardl

BANKA RİSKLERİNİN TÜREV FİNANSAL ARAÇLARLA YÖNETİMİ

Öz

Finansal piyasaların genişlemesi ve serbestleşmesi, finansal hizmet verirken bankaların karşı karşıya kaldıkları risklerini de artırmıştır. Bankalar, bu süreçte, risklerindeki artışları türev finansal araç kullanımı ile yönetmeye çalışmıştır. Çalışmada, Türk bankacılık sektörü için piyasa riski, operasyonel risk ve kredi riskinin türev finansal araç kullanımına etkisi test edilmiş ve böylelikle söz konusu risklerin türevler yardımı ile ne ölçüde yönetildiğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Sınamada, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan temin edilen, 2016:M01-2022:M10 dönemine ait aylık veriler kullanılmıştır. Serilerin durağanlık sınaması için Augmented Dickey–Fuller ve Philips-Perron birim kök testlerinden faydalanılmıştır. Uzun ve kısa dönem etkilerinin tahmini için ise Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (Autoregressive Distributed Lag-ARDL) Modeli kullanılmıştır. Analizden elde edilen bulgular, bankacılık sektörüne ait piyasa ve kredi riskinin hem uzun hem de kısa dönemde, sektörün operasyonel riskinin ise uzun dönemde, sektörün türev araç kullanımına istatistiksel olarak anlamlı etkide bulunduğunu göstermiştir. Analiz sonuçları, uzun dönemde, tüm açıklayıcı değişkenlerin türev araçlarla doğru yönlü bir ilişkisi olduğuna işaret etmesinin yanı sıra Türkiye'de bankaların özellikle operasyonel ve piyasa risklerinin yönetiminde türev finansal araçlara daha yoğun bir şekilde başvurduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Banka Riskleri, Türev Finansal Araçlar, Ardl

Kaynakça

• Aaron, M., Armstrong, J. ve Zelmer, M. (2011). An overview of risk management at Canadian banks. Financial System Review, 39-47.
• Ahmed, L. (2015). The effect of foreign exchange exposure on the financial performance of commercial banks in Kenya. International Journal of Scientific and Research Publications, 5(11), 115-120.
• Akan, N. B. (2007). Piyasa riski ölçümü. Bankacılar Dergisi, 61, 59-74.
• Akarsu, Y. ve Alacahan, N. D. (2020). Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların türev ürün kullanımını etkileyen faktörler: Doğrusal model uygulaması. Kesit Akademi Dergisi, 25, 246-258. http://dx.doi.org/10.29228/kesit.46374
• Aktan, B. (2007). Ticari bankalarda risk yönetimi ve Monte Carlo Var simülasyon yöntemiyle portföy riskinin hesaplanması. (Yayınlanmamış doktora tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın
• Anbar, A. ve Alper, D. (2011). Bankaların türev ürün kullanım yoğunluğunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 50, 77-94.
• Badawi, A. (2017). Effect of credit risk, liquidity risk, and market risk banking to profitability bank. European Journal of Business and Management, 9(29), 1-8.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2022). Aylık bülten. Erişim adresi https://www.bddk.org.tr/bultenaylik
• Charumathi, B. (2009). On the determinants of interest rate swap usage by Indian banks. Proceedings of the World Congress on Engineering, 2, 1-6.
• Ertürk, H. (2010). Bankacılık sektörünün karşılaştığı riskler ve risk yönetimi. Denetişim, 4 ,62-70.
• Hancı, A. ve Akçalı, B. Y. (2021). Türev araçların Türk bankacılık sistemiyle ilişkisinin nedensellik analizi ile incelenmesi. Bankacılar Dergisi, 117, 113-133.
• Infante, L., Piermattei, S., Santioni, R. ve Sorvillo, B. (2018). Why do banks use derivatives? An analysis of the Italian banking system. Questioni di Economia e Finanza, 441, 5-36.
• Kanchu, T. ve Kumar, M. M. (2013). Risk management in banking sector - An empirical study. International Journal of Marketing, 2(2), 145-153.
• Karatepe, Y. (2000). Türev piyasaları: Futures-opsiyon-swap. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
• Kaygusuzoğlu, M. (2011). Finansal türev ürünlerden forward sözleşmeleri ve muhasebe işlemleri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 137-149.
• Koç, S. (2013). Bankaların karşılaştıkları riskleri yönetmedeki etkinliği: Türkiye ölçeği. Maliye Dergisi, 165, 275-297.
• Oktar, S. ve Yüksel, S. (2016). Bankaların türev ürün kullanımını etkileyen faktörler: Mars yöntemi ile bir inceleme. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 620, 31-46.
• Osayi, V. I., Kasimu, A. ve Nkwonta, H. C. (2018). Financial market derivatives and the performance of deposit money banks in Nigeria. International Journal of Economics, Commerce and Management, 6(11), 382-396.
• Özbilgin, İ. G. (2012). Risk ve risk çeşitleri. Bilişim Dergisi, 145, 86-93.
• Raghavan, R. S. (2003). Risk management in banks. Management, 841-851.
• Santomero, A. M. (1997). Commercial bank risk management: An analysis of the process. The Wharton Financial Institutions Center, 95(11C), 1-29.
• Selimler, H. ve Kale, S. (2012). Türk bankacılık sektöründe yabancı para işlemler. Maliye Finans Yazıları, 1(96), 35-65.
• Shiu, Y. M., Moles, P. ve Shin, Y. C. (2010). What motivates banks to use derivatives: Evidence from Taiwan. Journal of Derivatives, 17(4), 67-78.
• Şimşek, K. Ç. (2015). Türk bankacılık sektörü kur riski yönetiminde türev ürünler: Döviz swap işlemleri ile makroekonomik faktörler arasındaki ilişki. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 50(2), 72-101.
• Türker, H. (2009). Riske maruz değer (value at risk) ve stres testi: Global finansal kriz sonrası etkinliklerinin değerlendirilmesi. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu. Erişim adresi https://www.spk.gov.tr/SiteApps/Yayin/YayinGoster/1014
• Uçak, S., Kuvat, Ö. ve Aytekin, A. G. (2018). Türkiye'de arge harcamaları-büyüme ilişkisi: ARDL yöntemi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 129-160.
• Yenisu, E., Tıraş, Z. ve Saygın, O. (2021). Bankaların türev ürün kullanımını belirleyen finansal ve makroekonomik faktörler. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 530-544. https://doi.org/10.29106/fesa.977060
• Yılmaz, B. ve Şahin, İ. E. (2009). Türev ürünlerinden swap işlemlerinin mali risk yönetiminde kullanımı. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 393-406.
• Yılmaz, E. ve Aslan, T. (2016). Finansal risklerin yönetilmesinde türev ürünlerin kullanımı: Borsa İstanbul (Bist) 100 endeksi’ndeki şirketler üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 663-678.
• Yong, H. H. A., Faff, R. ve Chalmers, K. (2014). Determinants of the extent of Asia Pacific banks’ derivative activities. Accounting and Management Information Systems, 13(3), 430-448.
• Yücel, A. T., Mandacı, P. E. ve Kurt, G. (2007). İşletmelerin finansal risk yönetimi ve türev ürün kullanımı: İMKB 100 endeksinde yer alan işletmelerde bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 36, 1-9.