19. YÜZYILDA İRAN TRANSİT TİCARET YOLU İÇİN OSMANLI - RUS REKABETİ

Year 2003, Issue: 9, - , 20.06.2015

Hüseyin Kaleli

Abstract

Keywords

-

19. YÜZYILDA İRAN TRANSİT TİCARET YOLU İÇİN OSMANLI - RUS REKABETİ

Abstract

Sanayileşen Avrupa’nın kapitalist devletleri, 19. yüzyıl başlarından itibaren mamul mallarını Doğu’ya ve Doğu’nun da hammaddelerinin Batı’ya ulaştırılmasında, birbirleriyle olan rekabette öne geçebilmek için taşıma masraflarını en aza indirebilecek yeni yol ve rotalar bulma arayışına girmişlerdi. İşte bu anlayış doğrultusunda Doğu Karadeniz limanlarından İran’a, transit ticaret yolları gündeme gelip işlerlik kazandı. Bu yollardan biri Ruslar’a diğeri ise Osmanlılar’a aitti. Biz bu makalemizde söz konusu yolların hangi sebeplerle uluslararası siyasi ve iktisadi rekabetin konusu haline geldiğini inceleyeceğiz

Keywords

-

References

• ABDÜLVAHAB HAYRİ, İktisadi Trabzon (İktisadi Nokta-i Nazardan Trabzon’un Vaziyeti Hazırası) , Trabzon , 1329.
• AYDIN Mustafa, “Alman Seyyahı, Karl Koch’un 1843 Yılına Ait
• Trabzon İzlenimleri”, Trabzon Tarihi Sempozyumu Bildirileri, (6 - 8
• Kasım 1998), Haz. Kemal Çiçek vd.,Trabzon Belediyesi Yayınları, Trabzon, 1999.
• BOSTAN İdris, “Karadeniz’in Dış Ticarete Kapalı Olduğu Dönemde Trabzon Limanı”, Trabzon Tarihi Sempozyumu Bildirileri. (6-8 Kasım 1998), Haz. Kemal Çiçek vd., Trabzon Belediyesi Yayınları, Trabzon, 19
• DEYROLLE Theophile, 1869’da Trabzon’dan Erzurum’a Seyahat,
• Çev. Reşat Ekrem Koçu, Çığır Kitapevi, İstanbul, Tarihsiz. GENÇ Mehmet, “Fethin İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2002.
• İktisadi Sonuçları”, Osmanlı HEYD W., Yakındoğu Ticaret Tarihi, Çev. E. Ziya Karal, TTK Yayınevi, Ankara, 1975.
• ISSAWI Charles, The Economic History of the Turkey 1800-1914,
• Publication of the Center for Middle East Studies, Chicago Univ. Press, Chicago - London, 1980.
• ISSAWI Charles, “The Tabrız-Trabzon Trade 1830-1900: Rise and Decline of a Route”, Internatıonal Journal of Middle East Studies,
• Cambridge, Vol. 1,1, January, 1970.
• İPEK Nedim, “Trabzon’da Kolera (1892-1895)”, Trabzon ve Çevresi
• Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (3-5 Mayıs 2001), C.1 , Haz. M. K. Arslan, H. Öksüz, Trabzon İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Trabzon, 2002.
• KALELİ Hüseyin, XIX. Yüzyılda Trabzon’da Ulaştırma Ekonomisi, MÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul, 19 KASABA Reşat, Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Ekonomisi (19. Yüzyıl), Çev. Kudret Emiroğlu, İstanbul, 1993.
• KURAT A. Nimet, Türkiye ve Rusya, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990.
• KÜTÜKOĞLU Mübahat, "XIX.Yüzyılda Trabzon Ticareti”, Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri (13-17 ekim 1986),
• Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Samsun, 1988.
• ÖZKAYA Yücel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ayanlık, TTK Yayınları, Ankara, 1994.
• SHAW Stanford, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Çev. Mehmet Harmancı, e Yayınları, İstanbul, 1982.
• TABAKOĞLU Ahmet, Türk İktisat Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul, 19 TOZLU Selahattin, “19. Yüzyılda Sosyo-Ekonomik Bakımdan Trabzon Limanı,” Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil -Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (3-5 Mayıs 2001), C.1, Haz. M. K. Arslan, H.
• Öksüz, Trabzon İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Trabzon, 2002.
• TURGAY A. Üner, “Trabzon”, Doğu Akdeniz de Liman Kentleri 1800- 1814, Ed. Ç.Keyder, Y. E. Özveren, D. Quataert, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1994.
• TURGAY A. Üner, “Trade and Merchants in the Nineteenth Century Trabzon: Elements of Etnic Conflict”, Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, vol. 1, Cntral Lands, ed. B. Braude, B. Lewis, Holmes and Meier Publishers, Inc., New York, 1982.
• UÇAROL Rıfat, Siyasi Tarih, Filiz Kitapevi, İstanbul, 1985.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Kaynakları: BOA, A.MKT. MVL, 55-45 (Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vala). BOA, A.MKT.UM, 31-86 (Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet) BOA, A.MKT.UM,12674. BOA, A. MKT. UM, 107-61. BOA. A. MKT. UM, 210-98. BOA, A. MKT. UM, 2442.
• BOA, CN, 2188. (Cevdet Nafia) BOA, Hatt-ı Hümayun 37453.
• BOA, HR.MKT,90-59 (Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi). BOA, İD, 26466 (İrade Dahiliye). BOA, İD. 41651. BOA, İD, 45213.
• BOA, İH, 9430 (İrade Hariciye).
• BOA, İMM, 3421 (İrade Meclis-i Mahsus). BOA, İMM, 3424. BOA, İMM, 3479.
• BOA, İMMH, 2460 (İrade Mesail-i Mühimme).
• BOA, İMV, 12817 (İrade Meclis-i Vala). BOA, İMV, 17488. BOA, Y. A. Res, 10/18.