İKİNCİ MEŞRUTİYET DÜŞÜNCESİNİN CUMHURİYET'E TESİRLERİ

Year 2008, Issue: 21, - , 20.06.2015

Taner Aslan

Abstract

Our study is an analytical research presenting that the republican regime did not start with only the republic, that the revolutions of republic are not limited with the republican period, that the renovations should not be attributed to just one person, and that these revolutions have a past and background. All of the founders of the republic are the people who were educated up along with the men of axiom and intellectuals in entirely the Ottoman Empire's official schools. Therefore, the staff who founded the republic is the shareholder human source that the Ottoman Empire brought up during the last period. In addition to the continuity of persons and institution, the intellectual structure transferred by means of these persons and institutions has a significant position among the things transferred from the Ottoman Empire to the republic. The intellectual movements emerged during the period of second constitutional system of government formed the philosophical bases of the republic

Keywords

The second constitutional system of government, Republic, Westernization, Modernization

İKİNCİ MEŞRUTİYET DÜŞÜNCESİNİN CUMHURİYET'E TESİRLERİ

Abstract

Çalýþmamýz, Cumhuriyet'in yalnýzca Cumhuriyet'le baþlamadýðýný, Cumhuriyet Ýnkýlaplarýnýn Cumhuriyet Dönemi ile sýnýrlý olmadýðýný, devrimlerin bir tek kiþiye atfedilmemesini, bu inkýlaplarýn bir geçmiþinin, bir arka planýnýn varlýðýný ortaya koyan analitik bir incelemedir. Cumhuriyet'in bütün banîleri, aksiyon ve fikir adamlarýyla birlikte birçoðu Osmanlý'nýn resmî okullarýndan yetiþmiþ olan kiþilerdir. Dolayýsýyla Cumhuriyeti kuran kadrolar Osmanlýnýn son dönem yetiþtirdiði aksiyoner insan kaynaðýdýr. Osmanlýdan cumhuriyete intikal eden þeyler arasýnda kiþi kurum devamlýlýðýnýn yaný sýra bu kiþi ve kurumlarla aktarýlan fikri yapýnýn çok önemli bir yeri vardýr. Ýkinci Meþrutiyet Dönemi'nde ortaya çýkmýþ olan fikri hareketler, Cumhuriyetin felsefî temellerini oluþturmuþtur

Keywords

Ýkinci Meþrutiyet, Cumhuriyet, Batýcýlýk, Modernleþme

References

• "Mekâtib-i Gayr-i Müslime ve Islâhat-ý Âhire", Ýkdam, numara 84, 23 Ekim 1894. “Kýsm-ý Edebî”, Þûrâ-yý Ümmet, S. 35, 24 Aðustos 1903.
• Abdurrahman Þeref (1339). Tarih Musahabeleri, Ýstanbul: Matbaa-i Amîre. Ahmad, Feroz (1986). Ýttihatçýlýktan Kemalizm'e, (çev. Fatmagül Berktay Baltalý), Ýstanbul: Kaynak Yayýnlarý.
• Akçura, Yusuf (1978). Türkçülük, Türkçülüðün Tarihi Geliþimi, Ýstanbul: Türk Kültür Yayýný. Aksel, Malik (1977). Ýstanbul'un Ortasý, Ýstanbul: Kültür Bakanlýðý Yayýnlarý. Akþin, Sina (1980). 100 Soruda Jön Türkler ve Ýttihat ve Terakki, Ýstanbul: Gerçek Yayýnlarý.
• Akün, Ömer Faruk (1967). " Þinâsi ", Ý.A., cilt 11, Ýstanbul: MEB.
• Akyüz, Kenan (1983). "Türk Derneði", TA. Devlet Kitaplarý, cilt XXXII, Ankara.
• Akyüz, Yahya (1985). Türk Eðitim Tarihi, Ankara: Ankara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayýnlarý.
• Ali Nusred (1913). Türkçemizde Hurûf-ý Munfasýla”, Tanîn, numara 1578, 16 Cemâziye'l Evvel 1331 / 9 Nisan 1329 / 22 Nisan 1913. Alsan, Mustafa Zeki Mesut 81943). Mustafa'nýn Romaný-Hürriyet Pervanesi, Ýstanbul: Ahmet Halit Kitabevi. Asaf Tugay (1962). Ýbret, Abdülhamit'e Verilen Jurnaller ve Jurnalciler, Ýstanbul: Okat Yayýnevi. Atay, Falih Rýfký (1963). Batýþ Yýllarý, Ýstanbul: Ekin Basýmevi.
• Azmi Ömer (1928). Harflerin deðiþmesi Münasebetiyle Eski ve Yeni Harfleri, Ýstanbul: Ahmed Ýhsân Matbaasý.
• Baha Tevfik (çev.); Feminizm, Alem-i Nisvân, (yazarý Lacuerre Odette), Ýstanbul: Müþterekü'l-menfaa Osmanlý Þirketi Matbaasý.
• Berkes, Niyazi (1978). Türkiye'de Çaðdaþlaþma, Ankara: Doðu Batý Yay.
• Bernard, Lewis (2000). Modern Türkiye'nin Doðuþu, (çev. Metin Kýratlý), Ankara: T.T.K.
• Bilgegil, M. Kaya (1979). Ziya Paþa Üzerine Bir Araþtýrma, I, Ankara: A.Ü.E.F.Y.
• Bilgin, Vecdi (2000). "Gerileme ve Çöküþ Dönemlerinde Osmanlý Zihnîyeti, Osmanlý'dan Cumhuriyet'e Miras Kalan Sosyal Karakter Üzerine Bir Deneme", Osmanlý Ansiklopedisi, Ankara: Yeni Türkiye, cilt 7.
• Birinci, Ali (1998). "Siyasîleþmenin Ýlk Devresi, 24 Temmuz- 11 Haziran 1913” Yeni Türkiye Özel Sayý, 4 (23/24) 9/12.
• Davison, Roderic (1981). Atatürk's Reforms Back to Roots, in Atatürk and Turkey of Republician Era, (n.p. Union of Champers of Cojmmerce, Ýndustry, Maritime Commerce and Commedity Exchanges of Turkey).
• Evren, Burçak (1993). “Bahçe Sinemalarý”, D.B.Î.A, cilt 1, Ýstanbul: TVY. Eyicil, Ahmet (1989). Dr. Nazým Bey, Ankara: Türk Ýnkýlâp Tarihi Enstitüsü, Yayýnlanmamýþ Doktora Tezi. Fatma Teryal (1325). Hakikat, cilt 1, y.y., Ýstanbul. Felek, Burhan (1974). Yaþadýðýmýz Günler, Ýstanbul: Milliyet Gazetesi Yay. Fethi (1916). Muhaliflerin Esrarý, Ýstanbul: Amedi Matbaasý.
• Giray, Kýymet (1997). Türkiye Ýþ Bankasý Resim Koleksiyonu, Ankara: Türkiye Ýþ Bankasý Kültür Yayýnlarý.
• Gökalp, Ziya (1972). Türkçülüðün Esaslarý, (haz. Mehmet Kaplan), Ýstanbul: MEB.
• Güngör, Erol (1980). Dünden Bugünden, Tarih – Kültür - Milliyetçilik, Ankara: Ötüken Yayýnlarý.
• Güngör, Erol (1984). Kültür Deðiþmesi ve Milliyetçilik, Ankara: Ötüken Yayýnlarý. Hanioðlu, M. Þükrü (1981). Bir Siyasal Düþünür Olarak Dr. Abdullah Cevded ve Dönemi, Ýstanbul: Emek Matbaacýlýk. Hasan Amca (1958). Doðmayan Hürriyet, yayl. y., Ýstanbul: Sýralar Matbaasý. Haþim, Ahmet (1981). Gurabahane-i Laklakan, Ankara: K.B.Y.
• Hobsbawm, Eric (1993). 1780'den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik 'Program, Mit ve Gerçeklik', çev. Osman Akýnhay, Ýstanbul: Ayrýntý Yayýnlarý. Hürriyet, numara 12, 27 Cemâziyelevvel 1285(h) / 29 Aðustos 1284(r) / 10 Eylül 1868(m).
• Iþýn, Ekrem (1987). "Abdullah Cevdet'in Cumhuriyet Adâb-ý Muaþereti", Tarih ve Toplum, cilt 8, sayý 48, Aralýk 1987.
• Ýhsanoðlu, Ekmeleddin (1987). Osmanlý Ýlmi ve Meslekî Cemiyetleri, Ýstanbul: Edebiyat Fakültesi Basýmevi. Ýkdam, S. 5087, 11 Temmuz 1324/24 Temmuz 1908.
• Ýnalcýk, Halil (1964). "Tanzimat'ýn Uygulanmasý ve Sosyal Tepkileri", Belleten, cilt 38, sayý 112.
• Ýnalcýk, Halil (1993). "Osmanlýlarda Batý'dan Kültür Aktarmasý Üzerine", Osmanlý Ýmparatorluðu Toplum ve Ekonomi, Ýstanbul: Eren Yayýncýlýk.
• Ýnalcýk, Halil (1995). "Turkey Between Europe and The Middle East", From Empire to Republic, Essays on Ottoman and Turkish History, Ýstanbul: The Isis Pres.
• Ýnalcýk, Halil (1998). "Türkiye ve Avrupa: Dün-Bugün", Doðu-Batý Düþünce Dergisi, yýl 1, sayý 2.
• Ýnsel, Ahmet (1990). Türkiye Toplumunun Bunalýmý, Ýstanbul: Birikim Yayýnlarý. Jackh, Ernest (1946). Yükselen Hilal, Ýstanbul: Uður Kitabevi. Jaschke, Gotthard (1972). Yeni Türkiye'de Ýslâmlýk, (önsöz Ýsmail Arar, terc. Hayrullah Örs), Ankara: Bilgi Yay. Kanun-ý Esasi, Mahmut Bey Matbaasý, Dersaâdet, 1324/1918.
• Kaplan, Mehmet - Ýnci Enginün, Birol Emil (1978). Yeni Türk Edebiyatý Antolojisi, Ýstanbul: Ý.Ü.E.F.Y. Karal, Enver Z. (1995). Osmanlý Tarihi, cilt 8, Ankara: T.T.K.
• Karay, Refik Halid. Üç Nesil Üç Hayat, Semih Lütfi Kitabevi, Ýstanbul tz.
• Kodaman, Bayram (1999). Cumhuriyet'in Tarihi-Fikrî Temelleri ve Atatürk, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yay.
• Kurnaz, Þefîka (1992). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadýný, 1839- 1923, Ýstanbul: M.E.B. Yayýnlarý. Kutay, Cemal (1964). Prens Sabahaddîn Bey Sultan II. Abdülhamîd ve Ýttihat ve Terakki, (neþr. Mustafa Unan), Ýstanbul: Tarih Yay. Kutlu, Þemsettin (1972). Bir Þehr-i Ýstanbul ki...: Ýstanbul Üzerine Anýlar, Göz- lemler, Ýstanbul: Milliyet Yayýnlarý.
• Levent, Agah Sýrrý (1972). Türk Dilinde Geliþme ve Sadeleþme Evreleri, Ankara: M.E.B.
• Lütfî (1328). Tarih-i Lütfî, nâþiri Abdurrahman Þeref, cilt 8, Dersaâdet. Mansûrizâde Said (1329). Meþrutiyetin Muhafazasý Meclis-Ý Mesdud'un Ýadesiyle Kaimdir, Ýzmir: Ýttihad Matbaasý. Mantran, Robert (1995). Osmanlý Ýmparatorluðu Tarihi, (çev. Server Tanilli), 2 cilt, Ýstanbul: Cem Yayýnevi.
• Meriç, Nevin (2000). Osmanlý'da Gündelik Hayatýn Deðiþimi "Adab-ý Muaþeret" 1894-1927, Ýstanbul: Kaknüs Yay. Mevlanzâde Rýfat (1911). Hakký Vatan Yahud Tarîk-ý Mücâdele Ketmedilemez, Ýnkýlâb-ý Osmânî'de Bir Yaprak Yahud 31 Mart Kýyamý, Kahire: Matbaa'ül- Ahbar.
• Milaslý Ýsmail Hakký (1324). Ta-mim-i Maarif ve Islah-ý Huruf, Ýstanbul: A. Asadoryan Matbaasý.
• MMZC, devre 3, içtima sene 3, cilt 2.
• Müfide Ferid (1335). “Feminizm -I-”, TK, numara 20, 17 Nisan 1335. Müsta'fi Þerif (1911). Meþrutiyet'e Doðru Ben ve Hayatým, Dersaadet: Nefaset Matbaasý.
• Namýk Ekrem (1327). Osmanlý Ordusuna 10 Temmuz Hatýrasý, Ýstanbul. Namýk Ekrem Ayanzâde (Bolayýr) (1327). Osmanlý Ordusuna 10 Temmuz Hatýrâsý, Dersaadet: Ruþen Matbaasý. Namýk Kemal, "Avrupa'da Cumhuriyet Fikirleri”, Ýbret, numara 115, 14 Muharrem 1290 / 1 Mart 1289(r) / 14 Mart 1873.
• Neave, Dorina (1978). Eski Ýstanbul'da Hayat, (çev. Osman Öndeþ), Tercüman 1001 Temel Okandan Recai Galip (1968). Amme Hukukumuzun Ana Hatlarý (Türkiye'nin Siyasî Geliþmesi), Ýstanbul: Ý.Ü.H.F. Yayýnlarý. Osmanlý, S. 31, 1 Mart 1899. Osmanlý, S.1, 1 Kanun-ý Evvel 1897.
• Özlem, Doðan (1998). “Tarihsellik ve Cumhuriyet”, Felsefe Dünyasý, sayý 28. Price, M. Philip (1969). Türkiye Tarihi Ýmparatorluktan Cumhuriyete Kadar, (çev. Asým Kutludoðan), Ankara: Türkiye Ýþ Bankasý Yay.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1985). Araba Sevdasý, (yay. haz. Seyid Kemal Karaalioðlu), Ýstanbul. Rýza Nur (1981). Hayat ve Hatýratým, (haz. Abdurrahman Dilipak), Ýstanbul: Ýþaret Yayýnlarý. Sabah, 28 Temmuz 1908. Sabah, S. 6783, 11 Temmuz 1324/24 Temmuz 1908.
• Safveti Ziya (1927). Âdâb-ý Muâþeret Hasbihalleri, Ankara: Türk Ocaðý Merkez Heyeti. Sarýbay, Ali Yaþar (1995). Postmodernite Sivil Toplum ve Ýslam, Ýstanbul: Ýletiþim Yay.
• Sayar, Ahmet Güner (2000). Osmanlý Ýktisat Düþüncesinin Çaðdaþlaþmasý, Ýstanbul: Ötüken Neþriyat.
• Sermet Muhtar (Alus) (1996). Masal Olanlar, (hz. Nuri Akbayar), Ýstanbul: Ýletiþim Yayýnlarý. Spatart, M. Halim (1994). “Musiki Hayatý”, D.B.Ý.A., cilt 5, Ýstanbul.
• Sperco, Will (1989). Yüzyýlýn Baþýnda Ýstanbul, (ter. Remime Köymen), Ýstanbul: Ýstanbul Kütüphanesi Yayýnlarý. Süleyman Numan (1324). “Ýnkýlâbýmýz”, Musavver Muhit, C. 1, S. 9, Kanun-i Evvel 1324. Tanör, Bülent (1996). Osmanlý Türk Anayasal Geliþmeleri, Ýstanbul: Cogito, Yapý Kredi Yayýnlarý.
• Tanpýnar, Ahmet H. (1992). Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Ýstanbul: Dergah Yayýnlarý. Tansuð, Sezer (1999). Çaðdaþ Türk Sanatý, Ýstanbul: Remzi Kitabevi. Tarcan, Selim Sýrrý (1946). Hatýralarým, Ýstanbul: Türkiye Yayýnevi.
• Taþcýoðlu, Muhaddere (1958). Türk Osmanlý Cemiyetinde Kadýnýn Sosyal Durumu ve Kadýn Kýyafetleri, Ankara: Kadýnýn Sosyal Hayatýný Tetkik Kurumu, Akýn Matbaasý. Tekeli, Ýlhan - Gencay Þaylan (1978). "Türkiye'de Halkçýlýk Ýdeolojisinin Evrimi”,Toplum ve Bilim, sayý 6-7.
• Tesal, Reþat D. (1989). “Bir Ýstanbul Vardý”, Tarih ve Toplum, cilt 12, sayý 70, Ekim 1989.
• Todorova, Maria (1997). "Balkanlarda Osmanlý Mirasý", Yeni Balkanlar Eski Sorunlar, (derl. Kemali Saybaþlý-Gencer Özcan), Ýstanbul: Baðlam Yayýnlarý.
• Toprak, Zafer (1984). Türkiye'de "Millî Ýktisat" (1908-1918), Ankara: Yurt Yayýnlarý. Tunaya, Tarýk Zafer (1989). Hürriyetin Ýlaný, Ýstanbul: Baha Matbaasý.
• Turan, Osman (1969). Türkiye'de Siyasî Buhranýn Kaynaklarý, Ýstanbul: Ýstanbul Matbaasý.
• Turan, Þerafettin (1990). Türk Kültür Tarihi, Ankara: Bilgi Yayýnevi.
• Turhan, Mümtaz (1994). Kültür Deðiþmeleri, Ýstanbul: Ý.F.A.V. Yayýnlarý.
• Uludað, Osman Þevki (1940). "Tanzimat ve Hekimlik", Tanzimat I, Ýstanbul: MEB. Uran, Hilmi (1959). Hatýralarým, yayl. y., Ankara. Uzunçarþýlý, Ýsmail Hakký (1956). “1908 yýlýnda Meþrutiyet'in Ne Sûretle Ýlân Edildiðine Dair Vesikâlar”, Belleten, cilt 20, sayý 77, Ocak 1956.
• Yalçýn, E. Semih (2003). Türkiye Cumhuriyeti Tarihî'nin Kaynaklarý, Ankara: Berikan Yayýnlarý.
• Yalçýn, Edip Semih (2000). “Mustafa Kemal'in Ýttihatçýlýðý”, Osmanlý Ansiklopedisi, cilt 14, Ýstanbul: Yeni Türkiye Yayýnlarý. Yalçýn, Hüseyin Cahit 81943). Yakýn Tarihimiz, cilt 1, Ýstanbul: Yedigün Matbaasý. Yöntem, A. Canip (1962). “Genç Kalemlerin Yeni Dil Davasý”, Yakýn Tarihimiz, cilt 1, sayý 2, Ýstanbul.
• Zat, Vefa (1994). "Gazinolar", D.B.Ý.A, cilt 3, Ýstanbul: TVY.
• Ziya Paþa (1968). "Þiir ve Ýnþa", Hürriyet, numara 11, 7 Eylül 1868. Ziyaoðlu, Rakým (1989). 21. Yüzyýla Girerken Beyoðlu, Ýstanbul: Beyoðlu Belediye Baþkanlýðý Yay.