Döviz Kuru, Dış Ticaret Yoksulluk İlişkisi: Afganistan Örneği

Year 2019, Issue: 62, 106 - 124, 17.10.2019

Mehmet Şengür , Sanaullah Sanjar

Abstract

Bu çalışmada, ülke ekonomileri için en önemli
makroekonomik göstergelerden olan döviz kuru, dış ticaret ve yoksulluk
kavramları ele alınmıştır. Çalışmanın temel amacı Afganistan için döviz kuru,
dış ticaret ve yoksulluk arasındaki ilişkiyi incelemektir.

Afganistan’a ait 2006-2016 yılları arası çeyrek dönem;
döviz kuru, ihracat, ithalat, reel GDP büyüme oranı ve insani gelişme endeksi
verileri kullanılarak ARDL sınır testi yöntemi ile uzun ve kısa dönem analizi
yapılmıştır. Uzun dönem analizi sonucu ihracat ve döviz kuru arasında negatif
ve anlamlı bir ilişkinin olduğu, insani gelişme endeksi ve büyüme göstergesinin
döviz kuru ile pozitif ve anlamlı bir ilişki sergilediği ve ithalat değişkeni
ile döviz kuru arasında uzun dönemde herhangi bir ilişkinin olmadığı
görülmüştür. Kısa dönemde sadece insani gelişme endeksi ile döviz kuru arasında
olumsuz bir ilişkinin olduğu ve diğer üç açıklayıcı değişken ile döviz kuru
arasında herhangi bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir.

Keywords

: Döviz Kuru, Dış Ticaret, Yoksulluk, Afganistan, ARDL sınır testi.

The Relationship between Exchange Rate, Foreign Trade and Poverty: The Case of Afghanistan

Abstract

The concepts of exchange rate, foreign trade and poverty,
which are among the most important macroeconomic indicators in a country
economy, are discussed in this study. The main objective of this study is to
examine the relationship between exchange rate, foreign trade and poverty
variables in Afghanistan.

Long and short term analysis was performed between the
period of 2006-2016 for Afghanistan by ARDL boundary test method using quarter
period data of exchange rate, export, import, real GDP growth rate and human
development index data. There is negative and meaningful relationship between
export and exchange rate, positive and significant relationship of human
development index and growth indicator with the exchange rate and there is no
long-term relationship between the import variable and the exchange rate as a
result of long-term analysis. In the short term analysis there is just a
negative relationship between the human development index and the exchange rate
and there is no relationship between the other three explanatory variables with
the exchange rate.

Keywords

Exchange Rate, Foreign Trade, Poverty, Afghanistan, ARDL bounds test

References

• Abinaya, K., & Jerinabi, U. (2017). Causal Relationship Between Exchange Rate and Exports of SAARC Nations, International Journal of Business and Management Invention, Vol. 6, Issue: 7. PP. 87-94.
• Afganistan Merkez Bankası (DAB), Döviz Kuru Politikaları. http://dab.gov.af/fa/page/monetary-policy/exchange-rate-policy, 20 Mart 2018.
• Afganistan Merkez Bankası (DAB), Hiçri Dönem Döviz Kuru. http://dab.gov.af/fa/page/monetary-policy/rates-statistics/currency-hijri-average, 08 Ekim 2017.
• Afganistan Merkez Bankası (DAB), 2016 Yıllık Raporu, Afganistan.
• Afganistan Merkezi İstatistik Kurumu (CSO), Ekonomik İstatistikler. http://cso.gov.af/fa/page/economy-statistics/6323/annual-trade, 04 Mart 2018.
• Afganistan Merkezi İstatistik Kurumu, Ekonomik İstatistikler. http://cso.gov.af/fa/page/economy-statistics/6323/quarterly-trade, 10 Ekim 2017.
• Aftab, M., Abbas, Z. & Kayani, F.N. (2012) Impact of Exchange Rate Volatility on Sectoral Exports of Pakistan: An ARDL Investigation, Journal of Chinese Economic and Foreign Trade Studies, Vol. 5 Issue: 3, pp.215-231.
• Ahsan, M. (2011). The Tale of Afghan Currency, http://outlookafghanistan.net/topics.php?post_id=2300#ixzz5DDdQjacn, 25 Mart 2018.
• Ak, M. (2016). Toplumsal Bir Olgu Olarak Yoksulluk, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı: 54, S. 296, 302.
• Altıntaş, H. (2008). Türkiye’de Para Talablinin İstikrarı ve Sınır Testi Yaklaşımıyla Öngürülmesi: 1985-2006, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 30, SS.15-46.
• Amini, A. & Zarii, S. (2016). Reel Döviz Kuru Dalgalnmalarının Endüstriyel İhracat Etkisi Üzerinde Bir Zaman Serisi Analizi, Finansal Ekonomik Dergisi, No: 38.
• Barışık, S. & Demircioğlu, E. (2006). Türkiye’de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilete, İhracat-İthalat İlişkisi (1980-2001), ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C: 2, NO: 3, S. 71-84.
• Bari, B. & Dweh Togba, E. (2017). The Effect of Foreign Exchange and Real Exchange Rate on Foreign Trade in Liberia: An Application of Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Approach, EconWorld2017@Paris proceedings, July 25-27; Paris.
• Bilawal, M., İbrahim, M., Abbas, A., Shuaib, M., Ahmed, M., Hussa, İ., & Fatime, T. (2014). Impact of Exchange Rate on Foreign Direct Investment in Pakistan, Advances in Economics and Business ,2(6): 223-231.
• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), http://hdr.undp.org/en/data#, 05 Mart 2018.
• Central Statistics Organization (CSO). (2012-2013), Afghanistan Statistical Yearbook, Kabil Afghanistan.
• Central Statistics Organization (CSO). (2014). National Risk and Vulnerability Assessment 2011-12. Afghanistan Living Conditions Survey. Kabil, Afghanistan.
• Chaudhary, G., Hashmi, S. & Khan, M. (2016). Exchange Rate and Foreign Trade: A Comparative Study of Major South Asian and South-East Asian countries, Procedia- Social and Behavioral Sciences, 230 (2016) 85 – 93.
• Dünya Bankası Veri Tabanı. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG?locations=AF, 15 Ocak 2018.
• Dünya Bankası Veri Tabanı. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD?locations=AF, 12 Ocak 2018.
• Dünya Bankası Veri Tabanı. https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.NAHC, 05 Şubat 2018.
• Grier, K. & Smallwood, A. (2013). Exchange Rate Shocks and Trade: A Multivariate GARCH-M Approach, Journal of International Money and Finance, 37, 282–305.
• Habibyar, N. (2014). Afganistan'ın İhracatı, Ticari Sistemin Geliştirilmesi İçin İyi Bir Ekonomik Model,http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/09/140930_k03_economic_challanges_of_new_govt, 30 Haziran 2018.
• Hasan, J., Muktadir-Al-Mukit, D. & İslam, F. (2015). Impact of Exchange Rate Volatility on the Export Perfomance of Developing Country: Evidence From Bilateral Trade Between Bangladish and the US, Journal of International Business and Economy, 16(2): 21-39.
• Hayati, L. P., Rağfer, H. & Fitres, M. H. (2009). İran’da Dış Ticaretin Yoksulluk Göstergeleri Üzerindeki Etkisini incelemek,Tarım Ekonomisi Araştırmalar Dergisi, Cilt. 1, Sayı. 4, Tahran.
• Hazım, Ş. (2016). “Afganistan'da Yoksulluk Neden Azalmıyor?”, http://www.bbc.com/persian/blogs-37704946, 10 Temmuz 2018Hepaktan, E. & Çınar, S. (2011). Türkiye’de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret İle İlikisi, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, C: 5, No:5.
• ITC Trademap, https://www.trademap.org/Product_SelProduct_TS.aspx?nvpm=1|||||TOTAL|||2|1|1|2|2|1|1|1|1, 01 Mart 2018.
• Karagöl, E., Erbaykal, E. & Ertuğrul, H. M. (2007). Türkiye’de Ekonomik Büyüme İle Elektrik Tüketimi İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 72-80.
• Karagöz, M. & Çetin, D. (2005). Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 15, No: 2, S. 219-228.
• Kemal, M. A. & Qadir, U. (2005). Real Exchange Rate, Exports, and Imports Movements: A Trivariate Analysis, The Pakistan Development Review, 44: 2 pp. 177–195.Kerimzade, M. (2014). Döviz kurunun İran ve Türkiye Arasındaki İki Taraflı İthalat Üzerindeki Etkisini Değerlendirme, Parasal Ekonomi ve Finans Dergisi, No: 8.
• Khan, A. J., Azim, P. & Haider Syed, S. (2014), The Impact of Exchange Rate Volatility on Trade: A Panel Study on Pakistan’s Trading Partners, The Lahore Journal of Economics, 19: 1, pp. 31–66.
• Majid, M. S. A. (2008). Does Financial Development Matter For Economic Growth in Malaysia: An ARDL Bound Testing Approach, Journal of Economic Cooperation, 29, 1. 61-82.
• Malik, S. & Chaudhary, A.R. (2012). The Structure and Behavior of Pakistan’s Imports from Selected Asian Countries: An Application of Gravity Model, Pak. J. Commer. Soc. Sci, Vol. 6 (1), 53-66.
• Mangır, F. & Ertuğrul, M. (2012). Sermaye Hareketliliği, Tasarru ve Yatırım İlişkisi: Türkiye Örneği, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 27 (317): 61-87.
• Maşal, M. (2014). Afganistan’da Küçük ve Orta Boyutlu İşletmelerin ve Bölgesel Ticaretin Gelişimi, Afganistan Araştırma ve İnceleme Enstitüsü, 1401D.
• Mibdi, A. & Şurakandi, A. (2011). Seçilmiş Güney ve Güneydoğu Asya Ülkelerinde Döviz Kuru Değişikliklerinin İhraç Edilen Malın Fiyatına Etkisi, Uygulamalı Ekonomi Dergisi, No: 6.
• Narayan, P. K. (2004). Reformulating Critical Values for the Bounds F- statistics Approach to Cointegration: An Application to the Tourism Demand Model for Fiji, Discussion Paper No. 02/04, Department of Economics, Monash University. Australia.
• Paudel, R. & Burke, P. (2015). Exchange Rate Policy and Export Performance in a Landlocked Developing Country: The Case of Nepal, Journal of Asian Economics, No: 38. 55–63.
• Pedram, M., Şirinbahş, Ş. & Rızayi Abyane, B. (2012). Döviz Kurundaki Dalgalanmaların İhraç Malları Fiyatına Asimetrik Etkileri Üzerinde Bir İnceleme, İktisadi Modelleme ve Araştırma Dergisi, No: 9.
• Pesaran, M.H., Shin, Y. & Smith, R.J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.Petrovic, P. & Gligoric, M. (2010). Exchange Rate and Trade Balance: J-curve Effect, Panoeconomicus, 1, pp. 23-41.
• Saqib, N. & Sena, I. (2012). Exchange Rate Volatility and its Effect on Pakistan’s Export Volume, Advances in Management and Applied Economics, Vol: 2, No: 4, 109-124. ISSN: 1792-7544.
• Senanayake Amarasingha Appuhamilage, K., & Abdulhusain Ali Alhayky, A. (2010). Exchange rate movements' effect on Sri Lanka-China Trade, Journal of Chinese Economic and Foreign Trade Studies, 3(3), 254-267.
• Soleyman, A. & Y. Chua, S. (2012). Effect of Exchange Rate Volatility on Industry Trade Flows Between Malaysia and China, The Journal of International Trade and Economic Development, 23:5, 626-655.
• Tavakali, A. & Sayyah, M. (2010). Döviz Kuru Dalgalanmalarının Ekonomik Faaliyetler Üzerindeki Etkisi: İran Örneği, Para ve Ekonomi Dergisi, No: 4.Ticari Ekonomik, Afganistan Enflasyon Verileri. https://tradingeconomics.com/afghanistan/inflation-cpi?continent=africa, 22 Mayıs 2018.
• Trade Mape, Uluslararası İş Geliştirme İçin Ticaret İstatistikleri. https://www.trademap.org/Product_SelProduct_TS.aspx?nvpm=1|||||TOTAL|||2|1|1|2|2|1|1|1|1, 01 Mart 2018.
• Ucal, M. Ş. (2006). Ekonometrik Model Seçim Kriterleri Üzerine Kısa Bir İnceleme, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 2.
• Uğurlu, E. (2009). Durağanlık ve Birim Kök Sınamaları. Ders Notları, 1-11.
• Uluslararası Para Fonu (IMF),. http://data.imf.org/regular.aspx?key=61545850, 10 Kasım 2017.
• Wong, K.N. & Tang, T.C. (2008). The Effects of Exchange Rate Variability on Malaysia's Disaggregated Electrical Exports, Journal of Economic Studies, Vol. 35 Issue: 2, pp.154-169.
• World Bank. (1987). Afghanistan, The Journal Of Economic Development, v. 1, World Development Report, The main report, No: 777’a-AF March.
• World Bank (WB), (2015). Afghanistan Poverty statue updates. (NRVA) National Risk and Vulnerability Assessment. (2007 /08 and 2011/2012), http://hdl.handle.net/10986/22917, 11 Haziran 2018.
• World Bank (WB). (2018). Poverty Overview, http://www.worldbank.org/en/topic/poverty/overview, 22 Haziran 2018.