Investor Risk Sentiments and BIST Sector Index Returns: Asymmetric Interactions

Year 2025, Issue: 85, 46 - 67, 20.07.2025

Letife Özdemir

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1631103

Abstract

The study investigates the asymmetric causal relationship between Risk Propensity Indices, calculated separately for domestic, foreign, and all investors as indicators of investors' risk appetite, and the stock indices of the Financial, Services, Industrial, and Technology sectors for the period from April 2, 2010, to December 27, 2024, using the Hatemi-J method. The findings indicate that positive shocks in all sector indices lead to positive shocks in the risk propensity indices of foreign and all investors, while negative shocks result in negative shocks. This result indicates that positive movements across all sector indices may increase the risk appetite of both foreign and overall investors, while negative developments may reduce the risk perception of these investor groups. Moreover, there exists a bidirectional relationship between negative shocks in all sector indices and positive shocks observed in the risk tendency indices of both foreign and overall investors. This indicates that, in some cases, investors perceive market downturns as opportunities, increasing their risk-taking tendencies, or that rising risk appetite may lead to fluctuations in the market. These findings are also valid for the relationship between the Services, Industrial, and Technology sectors and domestic investors. The asymmetric relationships between the Financial, Services, Industrial, and Technology sectors and the risk-taking tendencies of various investor groups are considered to be influential in shaping investment preferences for both policymakers and investors.

Keywords

Risk appetite , Risk propensity index , Sector stock indices , Hatemi-J causality test

Yatırımcı Risk Eğilimleri ve BİST Sektör Endeks Getirileri İlişkisi: Asimetrik Etkileşimler

Abstract

Çalışmada, yatırımcıların risk iştahı göstergesi olan yerli, yabancı ve tüm yatırımcılar için ayrı ayrı hesaplanan Risk Eğilim Endeksleri ile Mali, Hizmet, Sınai ve Teknoloji sektörlerinin pay senedi endeksleri arasındaki asimetrik nedensellik ilişkisi 02.04.2010-27.12.2024 dönemi için Hatemi-J yöntemiyle araştırılmıştır. Bulgular, tüm sektör endekslerindeki pozitif şokların yabancı ve tüm yatırımcı risk eğilim endekslerinde pozitif şoklara, negatif şokların ise negatif şoklara neden olduğunu göstermektedir. Bu sonuç, tüm sektör endekslerindeki olumlu hareketlerin, yabancı ve tüm yatırımcıların risk iştahını artırabileceğini, olumsuz gelişmelerin ise bu yatırımcı gruplarının risk algısını azaltabileceğini göstermektedir. Ayrıca, tüm sektör endekslerinde yaşanan negatif şoklarla, yabancı ve tüm yatırımcıların risk alma eğilim endekslerinde görülen pozitif şoklar arasında çift yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Bu durum, bazı hallerde yatırımcıların piyasa düşüşlerini fırsat olarak değerlendirip risk alma eğilimlerini artırdığını ya da artan risk iştahlarının piyasa üzerinde dalgalanmalara yol açabileceğini göstermektedir. Bu bulgular, Hizmet, Sınai ve Teknoloji sektörü ile yerli yatırımcılar arasındaki ilişki için de geçerlidir. Mali, Hizmet, Sınai ve Teknoloji sektörleri ile çeşitli yatırımcı gruplarının risk alma eğilimleri arasındaki asimetrik ilişkilerinin hem politika yapıcılar hem de yatırımcılar için yatırım tercihlerini belirlerken etkili olacağı değerlendirilmektedir.

Keywords

Risk iştahı , Risk eğilim endeksi , Sektör pay senedi endeksleri , Hatemi-J nedensellik testi

References

• Adhikari, B. K. ve Hilliard, J. E. (2014). The VIX, VXO and realised volatility: A test of lagged and contemporaneous relationships. International Journal Financial Markets and Derivatives, 3(3), 222-240.
• Ahmed, S. U., Ahmed, S. P., Abdullah, M. ve Karmaker, U. (2022). Do socio-political factors affect investment performance?. Cogent Economics & Finance, 10(1). 2113496. doi:10.1080/23322039.2022.2113496
• Akdağ, S. ve İskenderoğlu, Ö. (2019). Risk iştahı endeksinin markov rejim modeli ile incelenmesi: Türkiye örneği. Ege Akademik Bakış, 19(2), 265-275. doi: 10.21121/eab.556341
• Akdağ, S. ve Yıldırım, H. (2022). COVID-19 pandemisi ile yatırımcı risk iştahı arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Stratejik Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 611-621. doi: 10.30692/sisad.1184953
• Almansour, B. Y., Elkrghli, S. ve Almansour, A. Y. (2023). Behavioral finance factors and investment decisions: A mediating role of risk perception. Cogent Economics & Finance, 11(2). 23322039. doi: 10.1080/23322039.2023.2239032
• Altuntaş, D. ve Ersoy, E. (2021). Yatırımcı duyarlılığının BİST pay piyasasına etkisi. Sosyoekonomi, 29(50), 387-412.
• Avcı, P. ve Çınar, U. (2024). Yerli ve yabancı yatırımcılara ait risk iştahlarındaki değişimlerin BİST endekslerine etkisi: Fourier testlerinden kanıtlar. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26(46), 567-584.
• Balat, A. (2020). Türkiye’nin hisse senedi piyasası ile yerli ve yabancı yatırımcı risk iştah endeksi ilişkisi: Eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (49), 162-171.
• Bauer, M. D., Bernanke, B. S. ve Milstein, E. (2023). Risk appetite and the risk-taking channel of monetary policy. Journal of Economic Perspectives, 37(1), 77-100. doi:10.1257/jep.37.1.77
• Bekaert, G. ve Hoerova, M. (2016). What do asset prices have to say about risk appetite and uncertainty? Journal of Banking & Finance, 67, 103-118. doi: 10.1016/j.jbankfin.2015.06.015
• Brown, G. W. ve Cliff, M. T. (2004). Investor sentiment and the near-term stock market. Journal of empirical finance, 11(1), 1-27.
• Can Ergün, Z. ve Can Öziç, H. (2024). Yatırımcıların risk eğilimlerinin BİST KOBİ sanayi endeksiyle ilişkisinin incelenmesi. Y. Aslan (Ed). Güncel gelişmeler perspektifinde muhasebe, finans ve denetim çalışmaları 3 içinde (ss. 209-230). Yayın Yeri: Efe Akademi Yayınları.
• Ceylan, A. ve Korkmaz, T. (2006). Sermaye piyasası ve menkul değer analizi. Ekin Kitabevi. Bursa.
• Chen, B. ve Sun, Y. (2022). The impact of VIX on China’s financial market: A new perspective based on high-dimensional and time-varying methods. The North American Journal of Economics and Finance, 63, 101831. doi: 10.1016/j.najef.2022.101831
• Chandra, A. ve Thenmozhi, M. (2015). On Asymmetric relationship of ındia volatility ındex (India VIX) with stock market return and risk management. Decision, 42(1), 33-55.
• Çelik, S., Dönmez, E. ve Acar, B. (2017). Risk iştahının belirleyicileri: Türkiye örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (C-IASOS Özel Sayısı), 153-162. doi: 10.12780/usaksosbil.372533
• Çifçi, G. ve Reis, Ş. G. (2020). Risk iştahı ile piyasa likiditesi arasındaki nedensellik ilişkisi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 389-403. doi: 10.30784/epfad.687595
• Demirez, D. ve Kandır, S. Y. (2020). Risk iştahının pay getirileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 92-102.
• Demirci, F. ve Sinoplu, Ç. (2023). Yatırımcıların risk iştahları ve hisse senedi getirileri arasındaki ilişki: Borsa İstanbul’da bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 98, 155-170.
• Dickey, D. ve Fuller, W.A. (1979). Distributions of the estimators for autoregressive time series with a unit root. The American Statistical Association, 74, 423-431.
• Dupuy, P. (2009). Pure indicator of risk appetite. Australian Economic Papers, 48(1), 18-33. doi: 10.1111/j.1467-8454.2009.00361.x
• Fang, H., Chung, C.P., Lu, Y.C., Lee, Y.H., ve Wang, W.H. (2021). The impacts of investors’ sentiments on stock returns using fintech approaches. International Review of Financial Analysis, 77, 1-11.
• Ferreira, T. S. V., Machado, M. A. V. ve Silva, P. Z. P. (2021). Asymmetric impact of investor sentiment on Brazilian stock market volatility. Revista de Administração Mackenzie, 22(4), 1–28. doi:10.1590/1678-6971/eRAMF210208
• Fettahoğlu, S. (2019). Kredi temerrüt swap primi ile yatırımcı sınıflarına göre risk iştahı arasındaki ilişki: Türkiye analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 84, 265-278. doi: 10.25095/mufad.625880.
• Gai, P. ve Vasue, N. (2005). Measuring ınvestors’ risk appetite, International Journal of Central Banking, 2(1), 167-188.
• Gemici, E. Gök, R. ve Bouri, E. (2023). Predictability of risk appetite in Turkey: local versus global factors. Emerging Markets Review, 55, 101018.
• Giot, P. (2005). Relationships between implied volatility indices and stock index returns. Journal of Portfolio Management, 31(3), 92-100.
• Gujarati, D. N. (2003). Basic Econometrics (4th ed.). New York: McGraw-HiII/lrwin.
• Gül, S., Yıldırım, S. ve Hattapoğlu, M. (2024). Yatırımcı duyarlılığı ve BİST100 endeksi arasındaki ilişki: Toda Yamamoto nedensellik uygulaması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(4), 1589-1616.
• Gonzalez-Hermosillo, B. (2008). Investors’ risk appetite and global financial market conditions. (IMF Working Paper No. WP/08/85). Erişim adresi: https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2008/wp0885.pdf.
• Granger, C. W. J. (1988). Some recent developments in a concept of causality. Journal of Econometrics, 39(1-2), 199-211. doi: 10.1016/0304-4076(88)90045-0.
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical Economics, 43, 447-456. doi: 10.1007/s00181-011-0484-x
• Hsu, C. C., Lin, H. Y. ve Wu, J. Y. (2011). Consumer confidence and stock markets: The panel causality evidence. International Journal of Economics and Finance, 3(6), 91-98.
• Huang, T. C. ve Wang, K. Y. (2017). Investors’ fear and herding behavior: Evidence from the Taiwan Stock Market. Emerging Markets Finance and Trade, 53(10), 2259–2278. doi: 10.1080/1540496X.2016.1258357
• İskenderoğlu, Ö. ve Akdağ, S. (2019). Risk iştahı ile petrol fiyatları, döviz kuru, altın fiyatları ve faiz oranları arasında nedensellik analizi: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 20(1), 1-14.
• Jarque, C.M. ve Bera, A.K. (1987). A test for normality of observations and regression residuals. International Statistical Review, 55, 163-172. doi: 10.2307/1403192
• Kalafatcilar, K. ve Keles, G. (2011). Risk iştahı endeksleri ve ifade ettikleri. (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Notları, Sayı: 12 /25). Erişim adresi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/b4c1007e-b42d-4415-bad6-beb47e6579b0/EN1112eng.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-b4c1007e-b42d-4415-bad6-beb47e6579b0-m3fw4-n
• Kamışlı, S. (2024). Risk eğilim endeksi ile risk göstergeleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 20 (ICMEB’24 Özel Sayı), 362-373. doi: 10.17130/ijmeb.1498395
• Kaya, A. (2021). Menkul kıymet yatırımcıların risk alma eğilimleri. BDDK Bankacılık Ve Finansal Piyasalar Dergisi, 15(2), 261-287. doi: 10.46520/bddkdergisi.987443
• Kaya, E. (2021). Seçilmiş makroekonomik değişkenler ile havayolu hisse senetleri arasındaki ilişki: Hatemi-J asimetrik nedensellik testi. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetimi Bilimleri Dergisi, 2(1). 61-78.
• Kaya, A., Gülhan, U. ve Güngör, B. (2024). Testing the relationship between investor risk appetite and country risk: The case of Turkey. Panoeconomicus, 1-28. doi: 10.2298/PAN220824008K
• Koçyiğit, A. ve Yaman, S. (2023). Davranışsal finans çerçevesinde yatırımcı risk iştahı ve pay piyasası ilişkisi: Borsa İstanbul’da sektörel bir araştırma. C. Karaca ve M. F. Buğan (Ed). Finansal Piyasaların Evrimi-II içinde (ss. 229-257). Yayın Yeri: Özgür yayınevi.
• Korkmaz, T. (2013). Portföy Yönetimi. M. Başar (Ed). Portföy Yönetimi içinde (ss. 3-34). Anadolu Üniversitesi.
• Köycü, E. (2022). Risk iştah endeksi ile BİST100 endeksi arasındaki ilişki: Covid-19 öncesi ve sonrası döneme yönelik bir araştırma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 1-11. doi: 10.29106/fesa.997958
• Kyrtsou, C., Kugiumtzis, D. ve Papana, A. (2019). Further insights on the relationship between SP500, VIX and volume: a new asymmetric causality test. The European Journal of Finance, 25(15), 1402–1419. doi: 10.1080/1351847X.2019.1599406
• Liu, Q., Wang, S. ve Sui, C. (2023). Risk appetite and option prices: Evidence from the chinese SSE50 options market. International Review of Financial Analysis, 86, 102541. doi: 10.1016/j.irfa.2023.102541
• Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) (2015). 2015 Yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://www.mkk.com.tr/sites/default/files/2021-12/MKK-2015.pdf
• MKK (2024). Risk Eğilim Endeksi [Data set]. https://www.vap.org.tr/reks
• Nur, T. (2022). Yatırımcı risk iştahının pay piyasasına etkisi: BİST mali endeksi üzerine bir araştırma. Fiscaoeconomia, 6(3), 1103-1125.
• Nwosu, N. T. ve Ilori, O. (2024). Behavioral finance and financial inclusion: A conceptual review and framework development. World Journal of Advanced Research and Reviews, 22(03), 204–212. doi: 0.30574/wjarr.2024.22.3.1726.
• Ozair, M. (2014). What does the VIX actually measure? An analysıs of the causation of SPX and VIX. ACRN Journal of Finance and Risk Perspectives, 3(2), 83–132.
• Öner, S. (2022). The effects of global risk indicators on the MSCI emerging markets index. Financial Internet Quarterly, 18(3), 1-10. doi: 10.2478/fiqf-2022-0015.
• Önk, H. ve Saygın, O. (2022). Bitcoin, risk iştahı, BİST100 endeksi ilişkisi: Türkiye örneği. International Journal of Disciplines in Economics & Administrative Sciences Studies, 8(42), 419-427.
• Öztürk, B. (2021). Risk iştahı endeksi kullanılarak yatırımcı duyarlılığının pay piyasası getirisine etkisinin araştırılması. [Yüksek Lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı.
• Perron, P. (1990). Testing for a unit root in a time series with a changing mean. Journal of Business and Economic Statistics, 8, 153-162.
• Qadan, M. (2019). Risk appetite and the prices of precious metals. Resources Policy, 62, 136-153. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2019.03.007
• Qadan, M. ve Jacob, M. (2022). The value premium and investors' appetite for risk. International Review of Economics & Finance, 82, 194-219. https://doi.org/10.1016/j.iref.2022.06.014
• Sağlam, K. (2024). BİST100 endeksi ve dolar kurunun yatırımcı risk iştahı endeksi üzerindeki nedensellik ilişkisinin incelenmesi. Finans Ekonomi Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 1-11. https://doi.org/10.29106/fesa.1329108
• Saraç, T.B., İskenderoğlu, Ö. ve Akdağ, S. (2016). Yerli ve yabancı yatırımcılara ait risk iştahlarının incelenmesi: Türkiye örneği. Sosyoekonomi, 24(30), 29-44.
• Sarı S. S. ve Başakın, E. E. (2021). Borsa İstanbul banka endeksi’nin veri tabanlı modeller ile analiz edilmesi. Verimlilik Dergisi, 3, 147-163. doi: 10.51551verimlilik.691193
• Sarwar, G., ve Khan, W. (2017). The effect of us stock market uncertainty on emerging market returns. Emerging Markets Finance and Trade, 53(8), 1796–1811. doi: 10.1080/1540496X.2016.1180592
• Sims, C. A. (1972). Money, income, and causality. American Economic Review, 62(4), 540-552.
• Smales, L. A. (2022). Spreading the fear: The central role of CBOE VIX in global stock market uncertainty. Global Finance Journal, 51, 100679. doi: 10.1016/j.gfj.2021.100679
• Sözen, Ç., Şeyranlıoğlu, O. ve İspiroğlu, F. (2024). Causality analysis between BİST-100, investor risk appetite, exchange rate, inflation and interest rate in Türkiye economy. International Journal of Economics, Business and Politics, 8(1), 24-37.
• TCMB. (2024). BİST endeksi [Data set]. https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket
• Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250. doi: 10.1016/0304-4076(94)01616-8
• Topaloğlu, E. E. ve Kurt Cihangir, Ç. (2022). Risk iştahının pay piyasa getirisi ve volatilitesine etkisi: FIEGARCH, NARDL ve Hatemi-J modelleri ile Borsa İstanbul üzerine bir araştırma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 973-1004. doi: 10.26745/ahbvuibfd.1173362
• Zada, M. A. T. Ve Şimşek, K. (2022).   Bireysel yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyen faktörlerin davranışsal finans kapsamında incelenmesi. Mali Çözüm Dergisi, 32, 113-146.
• Yıkılmaz, A. (2022). BİST 30 vadeli işlem getirisi ve yatırımcı risk iştahı: Granger nedensellik analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 301-315. doi: 10.54831/vanyyuiibfd.1202270
• Yılmaz, T. ve Yıldız, B. (2022). Yatırımcıların risk iştahı endeksi ile korku endeksleri arasındaki ilişki: Türkiye’de ARDL ile ampirik bir uygulama. Ekonomi Politika Ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(3), 646-676. doi: 10.30784/epfad.1121939