Suriye’den Göçlere Tarihi Bir Örnek: 19. Yüzyilda Arjantin’e Göç Eden Osmanlı Suriyelilerinin Ekonomik Durumu

Year 2025, Issue: 86, 96 - 119, 25.10.2025

Tuğrul Arık

Abstract

15 Mart 2011’de başlamış olan Suriye İç Savaşı nedeniyle milyonlarca Suriye vatandaşı ülkesinden göç etmiştir. Bu göçlerin ana etkeni Suriye’deki güvenlik eksikliği olmuştur. 2024 sonu itibarıyla ise Suriye’de yönetim değişikliği olmuş ve göç eden Suriyelilerin ülkelerine dönüş süreçleri planlanmaya başlanmıştır. Bu alandaki çoğu bilimsel çalışma bu tip uzun dönemli göçmenlerin en az yarısının ülkelerine dönmeyeceğini işaret etmektedir. Bu durumun temel nedenlerinden biri uzun süreli bir iç savaştan çıkmış ülkenin ekonomik altyapısının ve ticaret ağlarının ağır hasar almış olmasıdır. Buna benzer bir durum 150 yıl önce, Osmanlı Suriyelilerinin Amerika kıtasına ve bilhassa Arjantin’e göç etmesi ve sonra da ülkelerine dönme süreçlerinde yaşanmıştır. Bu çalışma bir yandan Osmanlı’nın Arjantin/Buenos Aires Baş Şehbenderinin raporlarından yararlanarak Suriyeli göçmenlerin ekonomik ve ticari durumlarını gözler önüne sererken diğer yandan arşiv belgeleri ve ikincil kaynaklar ışığında göçmenlerin ülkelerine dönüşlerini cazip kılacak ekonomik ve ticari koşulların neler olduğuna dair bir tablo çizmektedir. Bu çalışmada, Arjantin örneğinden yola çıkarak, göçmenlerin ülkelerine dönmeleri için gerekli koşullar olarak asayiş sorunlarının giderilmesi, geçim sıkıntısının ve ekonomik sorunların olmaması, üretim ve ticaret ağlarının işler durumda olması, ticari rekabette ve istihdamda yerli unsurun avantajlı konumda olması, göç edilen ülkedeki ayrıcalıklı halin ortadan kalkması gibi nedenler tespit edilmiştir.

Keywords

Ekonomi Tarihi , Suriye , Osmanlı , Göç , Ticaret

A Historical Example of Migration from Syria: The Economic Situation of Ottoman Syrians Who Migrated to Argentina in the 19th Century

Abstract

Due to the onset of the Syrian Civil War on March 15, 2011, millions of Syrian citizens have migrated from their country. By the end of 2024, a change in governance occurred in Syria, and the processes for the return of the Syrian migrants to their home country have begun to be planned. A similar situation was experienced 150 years ago when Ottoman Syrians migrated to the Americas, particularly Argentina, and then faced challenges in returning to their homeland. This study, on one hand, sheds light on the economic and commercial conditions of Syrian immigrants by utilizing reports from the Ottoman Commercial Attaché in Argentina/Buenos Aires, and on the other hand, outlines the economic and commercial conditions that would make it attractive for immigrants to return to their home country based on archival documents and secondary sources. In this study, using the example of Argentina, the necessary conditions for immigrants to return to their home countries have been identified. These conditions include the resolution of security issues, the absence of livelihood difficulties and economic problems, the functionality of production and trade networks, and the elimination of privileged status in the host country.

Keywords

Economic History , Syria , Ottoman , Migration , Trade

References

• BOA, BEO. 3250/243703.
• BOA, BEO. 4341/325552.
• BOA, DH. MKT 1878/121.
• BOA, DH. MKT 1879/105.
• BOA, DH. MUİ 163/75.
• BOA, HR. HMŞ. İŞO 221/58.
• BOA, HR. İD 15/52.
• BOA, HR. TH 69/84.
• BOA, HR. TO 593/47.
• BOA, İ. HR 423/23.
• Avcı, C. (2006). XX. yüzyılın başlarında Amerika’ya Osmanlı göçleri. Erdem, 45-47, 19–34.
• Baktıaya, Adil. (2017). Osmanlı Suriyesi’nde Arapçılığın doğuşu: Sosyo-Ekonomik değişim ve siyasi düşünce. İletişim Yayınları.
• Baycar, K. (2008). Ottoman emigration to Argentina 1870–1914 [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Baycar, M. K. (2015). Ottoman-Arab transatlantic migrations in the age of mass migrations (1870–1914) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Linacre College, Birleşik Krallık.
• Buenos Aires Baş Şehbenderliği. (1912). Ticaret Layihaları (C.7, ss. 111–122). Necmi İstikbal Matbaası.
• Buenos Aires Baş Şehbenderliği. (1914). Ticaret Layihaları (C. 9, ss. 3–12). Matbaa-i Âmire.
• Chaplin, C. (Yönetmen). (1917). The Immigrant [Film]. ABD.
• Duman, B. S., ve Bayraktar, H. (2023). Şehbender raporlarına göre 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı Devleti’nden dışarıya göçler. Gaziantep Üniversitesi Ayıntâb Araştırmaları Dergisi, 6(2), 34–51.
• Genç, H., ve Bozkurt, İ. M. (2010). Osmanlı’dan Brezilya ve Arjantin’e emek göçü ve göçmenlerin sosyo-ekonomik durumu. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 28(1), 71–103.
• Günal, N. (2020). Arjantin. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (C. Ek 1, ss. 107-108). İstanbul: TDVİAM.
• Kara, A. (2007). 7 numaralı ticaret layihasına göre Osmanlı Devleti - Arjantin ticari ilişkileri ve Arjantin’de bulunan Osmanlı nüfusu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2007(1), 110–121.
• Karpat, K. (1993). Câliye. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 7, ss. 34-38). İstanbul: TDVİAM.
• Kuralay, İ. (Yapımcı). (2014). El Turko [Belgesel]. Türkiye.
• Midhat Paşa’nın Suriye Layihası. (1908). Cihan Matbaası.
• Seçkin, F. Ö. (2019). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Arjantin’e göçler ve iki ülke arasında karşılıklı diplomatik ilişkilerin başlangıcı. In XIX. Yüzyıl Boyunca Osmanlı İmparatorluğu - Latin Amerika İlişkileri içinde (ss. 1–44). Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. (2013). Osmanlı belgelerinde Suriye. İstanbul: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Temel, M. (2024). XIX. ve XX. yüzyılda Osmanlı - Latin Amerika ilişkileri. Nehir Yayınları.
• Zengin, M. (2019). Osmanlı’nın ilk Arjantin büyükelçisi Emir Emin Arslan, hayatı ve eserleri. Academic Knowledge, 2(1), 16–27.