TMS 16 ve Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı Kapsamında Taşıyıcı Bitkilerin Muhasebeleştirilmesi: Üzüm Asmaları Uygulaması

Year 2025, Issue: 86, 160 - 183, 25.10.2025

Ahmet Alataş

Abstract

Bu çalışma, 2014 yılında yapılan düzenlemeyle TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı kapsamından çıkarılarak TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı kapsamında değerlendirilmesi uygun görülen taşıyıcı bitkilerin, TMS 16 ve Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı (FRSHP) çerçevesinde muhasebeleştirilmesine yönelik uygulamalı bir analiz sunmayı amaçlamaktadır. Uygulama, taşıyıcı bitkilerden biri olan üzüm asmaları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu yönüyle araştırma, alandaki literatür boşluğunu gidermeye yönelik bir katkı sunmayı hedeflemektedir. Araştırmada, üzüm bağlarının tesis dönemi esas alınmış ve bu döneme ait üç yıllık maliyet verileri kullanılarak muhasebe kayıtları oluşturulmuştur. Çalışmada kullanılan veriler, Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen saha çalışmaları sonucunda hesaplanan teknik verilere dayanmaktadır. Araştırmada, yöntem olarak nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda; FRSHP çerçevesinde taşıyıcı bitkilerin yatırım dönemine ait giderlerin 256 Yapılmakta Olan Yatırımlar ve Diğer Maddi Duran Varlıklar hesabının alt hesaplarında muhasebeleştirildiği belirlenmiştir. Verimlilik dönemine (aktifleştirilmesi) geçişle birlikte bu tutarların, aynı hesabın farklı bir alt hesabına aktarıldığı ortaya konulmuştur. Bu yönüyle çalışma, hem tarımsal üretim faaliyetinde bulunan işletmelere hem de ilgili akademik literatüre yol gösterici nitelikte katkılar sunmaktadır.

Keywords

TMS 16 , Taşıyıcı bitkiler , Finansal raporlama standartları hesap planı , Üzüm asmaları

Accounting for Bearer Plants under the Chart of Accounts in Accordance with TMS 16 and Financial Reporting Standards: Grape Vine Application

Abstract

This study aims to present a practical analysis of the accounting of bearer plants, which were removed from the scope of TAS 41 Agricultural Activities Standard with the amendment made in 2014 and evaluated within the scope of TAS 16 Property, Plant and Equipment Standard, within the framework of TAS 16 and Financial Reporting Standards Chart of Accounts (FRSCA). The application was carried out on grape vines, one of the bearer plants. In this respect, the research aims to contribute to the literature gap in the field. The study is based on the establishment period of vineyards and accounting records are created using three years of cost data from this period. The data used in the study are based on technical data calculated as a result of field studies conducted by Manisa Viticulture Research Institute. In the study, quantitative research method was used as the method. As a result of the research, it was determined that the expenses related to the investment period of the carrier plants within the framework of FRSHP were recognized in the sub-accounts of 256 Construction in Progress and Other Property, Plant and Equipment account. With the transition to the productivity (capitalization) period, these amounts were transferred to a different sub-account of the same account. In this respect, the study provides guiding contributions both to enterprises engaged in agricultural production activities and to the relevant academic literature.

Keywords

IAS 16 , Bearer Plants , Financial reporting standards chart of accounts , Grape vines

References

• Ataman, B. ve Gökçen, G. (2021). Finansal raporlama standartlarına uygun hesap planı (FRSHP) ile tekdüzen hesap planı (TDHP) bilanço hesap gruplarının karşılaştırılması ve değerlendirmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 151-159.
• Beller Dikmen, B. ve Köksal, A. G. (2018). Taşıyıcı bitkilerin TMS 16 maddi duran varlıklar standardı çerçevesinde değerlemesi ve muhasebeleştirilmesi: ceviz üretim işletmesinde bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 82-96. doi: 10.25287/ohuiibf.433058.
• Bozzolan S, Laghı E, Matteı M. (2016). Amendments to the IAS 41 and IAS 16 - implications for accounting of bearer plants. Agric. Econ. – Czech, 62(4), 160-166. doi: 10.17221/48/2015-AGRICECON
• Cavlak, H. (2024). Finansal raporlama standartlarına uygun hesap planı (FRSHP) ile tekdüzen hesap planı (TDHP) karşılaştırması: Hesap sınıfları, hesap grupları ve hesaplar hakkında genel bir değerlendirme. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 317-337
• Daly, A., & Skaife, H. A. (2015). Accounting for biological assets and the cost of debt. Journal of International Accounting Research, 15(2), 31-47. doi: 10.2308/jiar-51335
• De Souza, M. P. R., & Shikida, P. F. A. (2021). Impact of amendments to IAS 16 and IAS 41 on the economic-financial position of Brazilian sugar-energy companies. Journal of Accounting, Management and Governance, 24(1), 1–17. doi: 10.51341/1984-3925_2021v24n1a1
• Deloitte (2025). Erişim Adresi: https://www.verginet.net/Dokumanlar/2008/VUK-333-Ek.pdf
• Demirci, Ş. D. ve İsker, Ö. (2019). Türkiye muhasebe standartlarına göre zeytin yetiştiriciliği işletmelerinde muhasebe uygulamaları. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(2), 282-304. doi: 10.31460/mbdd.449329.
• Doorasamy, M., Mathew, R., Rajaram, R., & Kebbi, J. (2022). Accounting and valuation of bearer plants in Cameroon. EuroEconomica. EuroEconomica, 1(41), 114–126.
• Garip, S. (2023). Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırma Geleneği Üzerine Kuramsal Bir İnceleme. International Journal of Social Science Research, 12(1), 1-19
• Gökgöz, A. ve Temelli, F. (2016). Taşıyıcı bitkilerin Türkiye muhasebe standartları çerçevesinde muhasebelestirilmesi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2(4), 142-154.
• Kaya, U. ve Atasel, O. Y. (2016). Taşıyıcı bitki olarak fındık ağaçlarına ilişkin tarımsal faaliyetlerin Türkiye muhasebe ve finansal raporlama standartlarına göre muhasebeleştirilmesi. K. Çalıyurt (Ed.), Prof. Dr. Fehmi Yıldız Anısına Muhasebe ve Finansta Güncel Konular içinde (ss. 112-135). Yayınevi eksik
• Kaya, Y. D. D. U. ve Dinç, Y. D. D. E. (2007). Türkiye muhasebe standartlarına göre maddi duran varlıkların değerlenmesi ve muhasebeleştirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 343-364.
• Kaygusuzoğlu, M. ve Emer, M.A. (2023). TMS 16 kapsamında taşıyıcı bitkiler ve muhasebeleştirme uygulamaları: antep fıstığı örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(2), 1485-1503.
• Keleş, D. (2020). Taşıyıcı bitkilerin muhasebeleştirilmesinde özellikli konular: amortismanlar, borçlanma maliyetleri ve devlet teşviklerinin Türkiye muhasebe standartları çerçevesinde incelenmesi. Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 47-63.
• Keleş, D. ve Özulucan, A. (2020). Taşıcıyı bitkilerin TMS 16: maddi duran varlıklar standardı kapsamında muhasebeleştirilmesi: fındık yetiştiriciliği yapan bir tarım işletmesinde uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 343-363. doi: 10.25287/ohuiibf.690019
• KGK, Finansal raporlama standartlarına uygun hesap planı. (2025). Erişim Adresi: https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Kurul%20Kararları/Finansal%20Raporlama%20Standartlarına%20Uygun%20Hesap%20Planı%20_18.07.pdf).
• Kıral, T., Kasnakoğlu H., Tatlıdil, F., Fidan. H. ve Gündoğmuş, E. (1999). Tarımsal ürünler için maliyet hesaplama metodolojisi ve veri tabanı rehberi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Proje Raporu: 1999-13, Ankara. (https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/Yayın%20Arşivi/19972005%20Yayın%20Arşivi/YayınNo37.pdf )
• Kıymetli Şen, İ. ve Karagül, A. (2014). Yeni bir maddi duran varlık sınıfı olarak taşıyıcı bitkiler: muhasebeleştirme ve ölçme. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 7(3), 27-48.
• Manisa sultani çekirdeksiz üzümü. (2025). Erişim Adresi: https://manisa.tarimorman.gov.tr/Menu/32/Manisa-Sultani-Cekirdeksiz-Uzumu
• Nardi, P. C. C., & Silva, R. L. M. (2023). IAS 41 and biological assets in Brazil: is the information really useful?. Revista Catarinense Da Ciência Contábil, 22, e3365. doi: 10.16930/2237-766220233365
• Özulucan, A. ve Doğan, Z. (2024). Tarım işletmelerinde TMS 16 ve VUK kapsamında amortisman işlemlerinin değerlendirilmesi ve muhasebe uygulamaları. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 10(1), 112-135.
• Paksoy, Ö. B. (2021). TMS 16: maddi duran varlıklar standardı kapsamında taşıyıcı bitkilerin muhasebeleştirilmesi ve bir badem bahçesinde uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(3), 1522-1542
• Renaldo, N., Fransisca, L., Junaedi, A. T., Suhardjo, S., Tanjung, A. R., Chandra, T., et al. (2025). Development of plant accounting research: Evidence from Indonesia 2017–2021 with sustainability value creation. Bilancia: Jurnal Ilmiah Akuntansi, 9(1), 82–92. doi: 10.35145/bilancia.v9i1.4901
• Suteja, D., Suryawati, R. F., Soetedjo, S., Yuniarti, A., Sauri, S., & Puspitasari, L. (2024). Accounting treatment of coffee as bearer plant asset at Perumda Perkebunan Kahyangan Jember. Jurnal Manajemen dan Organisasi (JMO), 15(4), 470–481. doi: 10.29244/jmo.v15i4.52261
• Svoboda, P., & Bohušová, H. (2017). Amendments to IAS 16 and IAS 41: Are there any differences between plant and animal from a financial reporting point of view?. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 65(1), 0327–0337. https://doi.org/10.11118/actaun201765010327
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM). (2022). Bağcılık sektör politika belgesi 2022–2026. Tarım ve Orman Bakanlığı.
• TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2018Seti/TMS/TMS_16_2018.pdf, (Erişim Tarihi: 10.12.2024.)
• TMS 41-Tarımsal Faaliyetler Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2016Seti/TMS41.pdf, (Erişim Tarihi: 10.12.2024).
• Tursun, M. ve Tursun, A. (2024). Badem üretimine ilişkin faaliyetlerin Türkiye muhasebe standartları (TMS-16, TMS-20 ve TMS-41) çerçevesinde değerlemesi ve muhasebeleştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 62, 1-17. https://doi.org/10.30794/pausbed.1429757
• Yalçın, S. (2022). Muhasebe mevzuatı ve standartlarında tarımsal faaliyetler: muhasebeleştirme ve ölçüm. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 71, 24-43. doi: 10.51290/dpusbe.977972
• Yasan Ataseven, Z. (2024). Tarım ürünleri piyasaları: Üzüm Tarım Ürünü Raporu – Temmuz 2024. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE), Tarım ve Orman Bakanlığı. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Menu/27/Tarim-Urunleri-Piyasalari
• Yazarkan, H. (2016). Üretim işletmelerine ait fındık bahçelerine ilişkin mali işlemlerin Türkiye muhasebe standartları (TMS) çerçevesinde muhasebeleştirilmesi: Durak fındık A.Ş. örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23 (2), 409-434.