Savunma Sanayisinde Milli Teknoloji Hamlesi: Ankara İli Örneği

Year 2025, Issue: 86, 582 - 596, 25.10.2025

Duhan Kalkan

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’nin savunma sanayisinde dışa bağımlılığı azaltmaya yönelik politikalarını, realizm kuramı çerçevesinde değerlendirmektedir. Realizme göre devletler, anarşik uluslararası sistemde güvenliklerini sağlamak ve varlıklarını sürdürmek için askerî kapasite ve caydırıcılıklarını artırmak zorundadır. Bu doğrultuda dışa bağımlılık, yalnızca ekonomik bir zafiyet değil, aynı zamanda ulusal güvenliğe yönelik stratejik bir tehdit olarak görülmektedir. Türkiye’nin son yıllarda benimsediği “Milli Teknoloji Hamlesi”, realizmin temel kabulleriyle örtüşmekte ve savunma sanayisinde yerli ve milli üretimi önceleyen bir strateji olarak öne çıkmaktadır. Makalede, savunma sanayisinin tarihsel gelişimi ve teknolojik dönüşümü aktarıldıktan sonra, Ankara ili örneği üzerinden Türkiye'nin bu alandaki kurumsal ve yapısal gücü analiz edilmiştir. ASELSAN, TUSAŞ, ROKETSAN, HAVELSAN ve Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi (MKE) gibi ana yüklenici firmaların yanı sıra, üniversiteler, Ar-Ge merkezleri ve teknoparklar ile desteklenen geniş bir ekosistemin varlığı, Ankara’yı Türkiye’nin savunma sanayii üssü haline getirmiştir. Çalışma, savunma sanayisinin sadece güvenlik değil, aynı zamanda kalkınma, teknolojik bağımsızlık ve uluslararası rekabet gücü açısından da kritik bir rol üstlendiğini ortaya koymaktadır.

Keywords

Realizm , Savunma sanayi , Milli teknoloji hamlesi , Ankara

National Technology Initiative in the Defense Industry: The Case of Ankara Province

Abstract

This study evaluates Türkiye’s policies aimed at reducing foreign dependency in the defense industry within the framework of realist theory. According to realism, in an anarchic international system, states must enhance their military capacity and deterrence in order to ensure their security and preserve their existence. In this context, foreign dependency is considered not merely an economic vulnerability but a strategic threat to national security. Türkiye’s recently adopted “National Technology Initiative” aligns closely with the core assumptions of realism and emerges as a strategy prioritizing domestic and national production in the defense sector. After presenting the historical development and technological transformation of the defense industry, the article analyzes Türkiye’s institutional and structural strength through the case of Ankara. With major contractors such as ASELSAN, TUSAŞ, ROKETSAN, HAVELSAN, and Mechanical and Chemical Industries Corporation (MKE), alongside universities, R&D centers, and technoparks, Ankara has become the central hub of Türkiye’s defense industry. The study demonstrates that the defense industry plays a critical role not only in ensuring national security but also in promoting economic development, technological independence, and international competitiveness.
Keywords: Realism, Defense industry, National technology ınitiative, Ankara

Keywords

Realism , Defense industry , National technology ınitiative , Ankara

References

• Ankara Kalkınma Ajansı. (2025). Ankara bölge planı 2024–2028. Ankara: Ankara Kalkınma Ajansı Yayınları.
• Ankara Kalkınma Ajansı. (2019). Bölgesel yenilik stratejisi. Ankara: Ankara Kalkınma Ajansı Yayınları.
• Ankara Ticaret Odası. (2024, Mart). rakamlarla ankara. Erişim adresi: https://www.atonet.org.tr/Uploads/Birimler/Internet/Flash%20Tanıtım%20Alanı/2024-04-22-rakamlarla_ankara/Rakamlarla_Ankara%20Mart%202024.pdf
• ASELSAN. (2025). Hakkımızda. Erişim adresi: https://www.aselsan.com/tr/hakkimizda
• ASO İhracat Destek Ofisi. (2025). 2024 yılı ihracat rakamları değerlendirme raporu. Ankara: Ankara Sanayi Odası Yayınları.
• Bilkent Cyberpark. Firmalarımız (2025). https://www.cyberpark.com.tr/firma-arsiv?q=habe
• Bloomberg HT. (2023). Türkiye’nin askeri harcamaları 19 yılın en düşük seviyesinde. https://www.bloomberght.com/turkiye-nin-askeri-harcamalari-19-yilin-en-dusuk-seviyesinde-2330239
• Çoruhlu, T. (1993). Osmanlı tüfek, tabanca ve techizatları. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Davut, M. (2025). Başkentin ihracatı geçen yıl 15 milyar dolara dayandı. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/baskentin-ihracati-gecen-yil-15-milyar-dolara-dayandi/3480608
• Defense News. (2024). Top 100 for 2024. https://people.defensenews.com/top-100/
• Demir, İ. (2022). Sanayi teknolojileri ve teknoloji kültürü. M. F. Kacır, M. Şeker ve M. Doğru (Ed.), Milli Teknoloji Hamlesi içinde (ss. 279–294). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Düzgün, D. M. (2020). Realizm teorisinin ortaya çıkışı ve gelişme evreleri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 1(47), 256–276. doi: 10.17498/kdeniz.759320
• Fiott, D. (2013). The common security and defence policy and IR theory. E-International Relations. https://www.e-ir.info/pdf/42228
• Gümüş, N. (2024). Türkiye’nin savunma sanayiindeki gelişmeler: Kalkınma, sanayileşme ve istihdama etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 11(4), 182–201.
• Hacettepe Teknokent. Firma rehberi (2025). https://www.hacettepeteknokent.com.tr/tr/firma_rehberi
• HAVELSAN. (2025). Hakkımızda. Erişim adresi: https://www.havelsan.com/tr
• Kantarcı, Ş. (2012). Soğuk savaş sonrası uluslararası sistem: Yeni sürecin adı “Koalisyonlar dönemi?”. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16, 47–84.
• Kurç, Ç., ve Neuman, S. G. (2017). Defence industries in the 21st century: A comparative analysis. Defence Studies, 17(3), 219–227. doi: 10.1080/14702436.2017.1353537
• Kurt, E., ve Şehitoğlu, Y. (2023). Erken cumhuriyet dönemi türk savunma sanayi fabrikaları (1923–1950). Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 39–48.
• Lee, B. T. F., Komšić, F., ve Sims, J. P. (2024). The security dilemma and arms race dynamics in Europe’s response to the Russia-Ukraine conflict. Journal of Strategic and Global Studies, 7(2), 189–206.
• METEKSAN Savunma Sanayii A.Ş. (2025). Kurumsal. Erişim adresi: https://www.meteksan.com/tr/kurumsal/hakkimizda
• MKE. (2025). Kurumsal bilgi. Erişim adresi: https://www.mke.gov.tr/Hakkimizda/MKE/1
• ODTÜ Teknokent. Firmalar (2025). https://odtuteknokent.com.tr/tr/firmalar/tum-firmalar.php
• Özdemir, G. S., ve Pirinççi, F. (2023). Milli teknoloji hamlesi: İlkeler, araçlar ve amaçlar. B. Duran, F. Pirinççi ve G. S. Özdemir (Ed.), Türkiye’nin İstiklali Milli Teknoloji Hamlesi içinde (ss. 14–34). SETA Yayınları.
• Özlü, H. (2024). Atatürk döneminde Türk savunma sanayii. Atatürk Ansiklopedisi. Erişim adresi: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/detay/923/Atatürk-Döneminde-Türk-Savunma-Sanayii
• Plamondon, A. (2012). Defense industries. Oxford Bibliographies. Erişim adresi: https://www.oxfordbibliographies.com/display/document/obo-9780199791279/obo-9780199791279-0036.xml
• ROKETSAN. (2025). Hakkımızda. Erişim adresi: https://www.roketsan.com.tr/tr/biz-kimiz/hakkimizda
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği. (2022). Performans raporu.
• Savunma Sanayii Başkanlığı. (2022). Türk savunma sanayii ürün kataloğu.
• Savunma Sanayii Başkanlığı. (2023). 2024-2028 Savunma sanayii sektörel strateji dokümanı.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2021-2024). girişimci bilgi sistemi.
• STM. (2025). Hakkımızda. Erişim adresi: https://www.stm.com.tr/tr/biz-kimiz/hakkimizda
• Şehitoğlu, Y., ve Kurt, E. (2021). Türk savunma sanayii tarihi (1934–2020): Dönemler ve aktörler. (s. 27–29). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). 12. Kalkınma Planı (2024–2028). Ankara.
• Tokatlı, S.G. (2022). Klasik realizm ve neorealizm kuramının incelenmesi: Devlet kavramına yönelik analiz. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(21), 122-141.
• TUSAŞ. (2025). Kurumsal hakkımızda. Erişim adresi: https://www.tusas.com/kurumsal/hakkimizda
• Yıldız, G. (2022). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de yerli üretim ve milli teknoloji geliştirme hamleleri (1860-1960). M. F. Kacır, M. Şeker ve M. Doğru (Ed.), Milli Teknoloji Hamlesi içinde (ss. 49–64). Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Yılmaztürk, A. (2023). Türkiye’de savunma sanayi sektörü ve ekonomi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. Enderun Dergisi, 7(2), 139–165.
• Yılmaz, B. E. (2024). Türkiye’nin savunma ihracatı Avrupa’yı sardı: İHA’dan tüfeğe 16 ülkeye kritik satış. Erişim adresi: https://cumha.com.tr/turkiyenin-savunma-ihracati-avrupayi-sardi-ihadan-tufege-16-ulkeye-kritik-satis