BAŞINI EĞMEYEN CELİLELER, CAVİDELER, CEVRİYELER: SUAT DERVİŞ'İN ROMANLARINDA AHLÂK MESELESİ

Year 2020, Volume: 60 Issue: 2, 803 - 831, 01.01.2020

Gülçin Oktay Erkoç

Abstract

Edebiyat tarihimizin unutulmuş/unutturulmuş kadınlarının sayısı bir hayli kabarıktır. Bu isimlerden biri de 1903-1972 yılları arasında yaşamış, çeşitli gazete ve dergilerde tefrika edildiği tespit edilen otuzdan fazla roman yazmış Suat Derviş'tir. 1990'lı yıllara kadar çoğu okuyucunun ismini dahi duymadığı Derviş, Oğlak ve İthaki Yayınları'nın yazarın eserlerini yeniden basmasıyla birlikte gündeme gelir. Suat Derviş ismine aşina okuyucular ise onu ya Fosforlu Cevriye'nin Cevriye'si ya da Ankara Mahpusu'nun Zeynep'i üzerinden tanırlar. Oysaki Suat Derviş, 1920'li yıllardan beri basın-yayın dünyasının içinde yer almış, birbirinden değerli eserlere imzasını atmış bir kadındır. Üstelik Derviş, sadece siyasî görüşlerini yansıtan eserler yazmamış, gotik öğelerle örülmüş olaylardan aşk acılarına kadar uzanan geniş temalar üzerinde durmuştur. Bu anlamda onun eserlerinde “fahişe”ler, “alt” sınıftan insanlar, aldatan kadınlar olduğu kadar “aile kızları”, “üst” sınıftan kişiler, aldatılan kadınlar da vardır. Yazarın eserlerinde öne çıkan bu kadınlar, onun ataerkil bir toplumda kadın olmanın ne demek olduğuna dair algısını ortaya koyarken bir yandan da toplumun ahlâk anlayışını sorguladığı bir malzemeye dönüşür. Ayrıca bu sorgulayış sadece kadınlar üzerinden de yürütülmez. Kadını ve erkeğiyle Derviş'in roman karakterleri, bir devrin ve toplumun içerisinde büyürler ve şekillenirler. Bu anlamda, Suat Derviş'in toplum ile münasebetini anlamak ve ortaya çıkan tablonun yazarın kişiliği, kadınlığı ve yazarlığı hakkında ne anlattığını görebilmek için konu hakkında tipik örnekler veren metinlerine odaklanmak gerekir.

Keywords

Suat Derviş, Roman, Ahlâk, Aşk, Sosyal Sınıf

RECALCITRANT CELILES, CAVIDES, CEVRIYES: ISSUE OF MORALITY IN THE NOVELS OF SUAT DERVIŞ

Abstract

There are quite a lot of forgotten women in the history of our literature. Suat Derviş, who lived between 1903-1972 and wrote more than thirty novels published serially in various newspapers and magazines, is one of those women. Derviş, whose name was not even known by most of the readers until the 1990s, came to the fore after Oglak and Ithaki Publishing House republished her books. For the readers who were familiar with her, Suat Derviş was famous for Cevriye of Fosforlu Cevriye or Zeynep of Ankara Mahpusu. In fact, Suat Derviş was a woman who took part in publishing business since the 1920's and produced very valuable works. Moreover, Derviş did not only write works reflecting her political views, but also focused on a wide variety of themes ranging from gothic storylines to heartaches. In this sense, there were decent girls, upper-class people and betrayed women, as well as the 'prostitutes', low-class people and betraying women in her books. Such prominent figures in the works of the author showed her opinion about what 'being a woman in a patriarchal society' meant and turned into a material questioning the sense of morality of the society. This questioning is not only made over women. Both male and female characters of Derviş's novels grow and shape in an era and society. In this sense, her texts giving typical examples about the topic should be focused in order to understand Derviş's relationship with the society and to see the general picture of the author's personality, femininity and authorship.

Keywords

Suat Derviş, Novel, Morals, Love, Social Class

References

• Anderson, Benedict. Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Çev. İskender Savaşır. İstanbul: Metis Yayınları, 2007.
• Başbuğ, Esra Dicle. “Suat Derviş ve Roman Eleştirileri.” Yıldızları Seyreden Kadın- Suat Derviş Edebiyatı. Yay. Haz. Günseli İşçi Sönmez. İstanbul: İthaki Yayınları, 2015. 243-254.
• Behmoaras, Liz. Suat Derviş: Efsane Bir Kadın ve Dönemi. İstanbul: Doğan Kitap, 2017.
• Berktay, Fatmagül. “Yıldızları Özgürce Seyretme Hakkını Savunan Bir Roman: Fosforlu Cevriye.” Yıldızları Seyreden Kadın- Suat Derviş Edebiyatı. Yay. Haz. Günseli İşçi Sönmez. İstanbul: İthaki Yayınları, 2015. 45-50.
• Demirkıran, Kabil. “Aksaray’dan Bir Perihan’a Metin Odaklı Bir Yaklaşım.”Yıldızları Seyreden Kadın- Suat Derviş Edebiyatı. Yay. Haz. Günseli İşçi Sönmez. İstanbul: İthaki Yayınları, 2015. 81-95.
• Derviş, Suat. Ankara Mahpusu. Yay. Haz. Arzu Sarı. İstanbul: İthaki Yayınları, 2013.
• --. Aksaray’dan Bir Perihan. Yay. Haz. Arzu Sarı. İstanbul: İthaki Yayınları, 2014.
• --. Çılgın Gibi. Yay. Haz. Selçuk Aylar. İstanbul: İthaki Yayınları, 2015.
• --. Fosforlu Cevriye. Yay. Haz. Selçuk Aylar. İstanbul: İthaki Yayınları, 2016.
• --. Anılar, Paramparça. Yay. Haz. Serdar Soydan. İstanbul: İthaki Yayınları, 2017.
• --. Bu Roman Olan Şeylerin Romanıdır. Yay. Haz. Serdar Soydan-Burak Albayrak. İstanbul: İthaki Yayınları, 2018.
• --. Hiçbiri. Yay. Haz. Serdar Soydan-Burak Albayrak. İstanbul: İthaki Yayınları, 2018.
• --. İstanbul’un Bir Gecesi. Yay. Haz. Serdar Soydan. İstanbul: İthaki Yayınları, 2018.
• --. Kendine Tapan Kadın. Yay. Haz. Serdar Soydan. İstanbul: İthaki Yayınları, 2018.
• Gökberk, Macit. Felsefe Tarihi. 20. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.
• Günay, Çimen. Toplumcu Gerçekçi Türk Edebiyatında Suat Derviş’in Yeri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001. Web. 30 Ocak 2020.
• Jaggar, Alison M. “Feminist Ethics: Some Issues For The Nineties.” Journal of Social Philosophy 20.1-2 (1989): 91-107.
• --. “Feminist Ethics: Problems, Projects, Prospect.” Ed. Claudia Card. Feminist Ethics. Lawrance: University Press of Kansas, 1991. 78-104.
• Kuçuradi, İoanna. “Etik ve ‘Etikler’.” Türkiye Mühendislik Haberleri 423. 1 (2003): 7- 9.
• --. Uludağ Konuşmaları: Özgürlük, Ahlâk, Kültür Kavramları. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 1994.
• Özcan, Muttalip. Aristoteles Etiği ve Macıntyre’ın Erdem Görüşü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001. Web. 28 Eylül 2020.
• Schick, İrvin Cemil. “İkinci Meşrutiyet Döneminde Osmanlı Matbuat Kapitalizmi, Cinsiyet ve Cinsellik.” Haz ve Çev. Pelin Tünaydın. Bedeni, Toplumu, Kâinatı Yazmak: İslâm, Cinsiyet ve Kültür Üzerine. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.215-269.
• Tekelioğlu, Orhan. “Edebiyatta Tekil bir Ulusal Kanonun Oluşmasının İmkânsızlığı Üzerine Notlar.” Doğu Batı 6.22 (2003): 65-77.