GEOGRAPHICAL CHARACTERISTICS OF ÇANKIRI ÇORAKYERLER FOSSIL LOCALITY: OPPORTUNITIES AND RISKS

Year 2024, Volume: 64 Issue: 2, 1718 - 1759

Nazan Karakaş Özür , Gülşah Güler , Anıl Levent Tuncay , Ayla Sevim Erol

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2024.64.2.32

Abstract

In this study, Çorakyerler fossil locality within the borders of the central district of Çankırı province was examined using geographical analysis or, in other words, monography method. In the study, aerial photographs, satellite images and Google Earth data of the General Directorate of Mapping (HGM) for 2023 and 1990 were used. MTA Geological Map, Turkish Statistical Institute (TurkStat) data, Çankırı Governorship Cadastral Directorate Data, Çankırı Municipality Directorate of Public Works Data, MTA Field Reports, Ministry of Transportation Reports and related literature are the main data sources. Research findings are presented by paying attention to geographical systematics. Çorakyerler has unique characteristics in terms of fossil locality, geological structure, location, transportation and access opportunities. Çorakyerler has been an active excavation site since 1997 and 4320 finds have been unearthed so far. It has vertebrate/mammal fossils that will illuminate the evolutionary process. So far, many national-international experts have supported the excavations and academic publications have been made in international journals. The opportunities identified in the study can be listed as geological and geomorphological structure, current climatic conditions, location, proximity to the city and the budget supported by the state. The main threats can be listed as budget cuts or lack of support, encircling or eliminating settlements and roads. It is necessary to promote the excavation area and for the local administration to develop policies and make investments in this area. In this context, an institute can be established at Karatekin University and activities can be planned in schools.

Keywords

Çorakyerler, geography, paleonthology, Çankırı.

ÇANKIRI ÇORAKYERLER FOSİL LOKALİTESİNİN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ: FIRSATLAR VE RİSKLER

Abstract

Bu araştırmada coğrafi analiz ya da başka bir ifadeyle monografi yöntemi kullanılarak Çankırı ili merkez ilçe sınırları içinde kalan Çorakyerler fosil lokalitesi incelenmiştir. Çalışmada Harita Genel Müdürlüğünü’nün (HGM) 2023 ve 1990 yılı ait hava fotoğrafları, uydu görüntüleri ve Google Earth verileri kullanılmıştır. MTA Jeoloji Haritası, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, Çankırı Valiliği Kadastro Müdürlüğü Verileri, Çankırı Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü Verileri, MTA Saha Raporları, Ulaştırma Bakanlığı Raporları ve ilgili literatür ana veri kaynaklarıdır. Araştırma bulguları coğrafi sistematiğe dikkat edilerek sunulmuştur. Çorakyerler fosil lokalitesi, jeolojik yapı, konum, ulaşım ve erişim imkânları gibi konularda kendine has özellikler göstermektedir. 1997’den beri aktif kazı alanı olan Çorakyerler’de şimdiye kadar 4320 buluntu gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu buluntular arasında evrim sürecini aydınlatacak omurgalı/memeli fosilleri yer almaktadır. Şimdiye kadar, ulusal-uluslararası birçok uzman kazılara destek vermiş, uluslararası dergilerde akademik yayınlara yapılıştır. İncelemede belirlenen fırsatlar, jeolojik ve jeomorfolojik yapı, güncel iklim şartları, bulunduğu konum, şehre yakınlık ve devlet tarafından desteklenen bütçe şeklinde sıralanabilir. Temel tehditler, bütçe kesintisi veya destek verilmemesi, yerleşme alanlarının ve yolların kuşatıcı ya da ortadan kaldırmaya dönük durumları olarak sıralanabilir. Kazı alanının tanıtımının yapılması, yerel idarenin bu alan ile ilgili politika geliştirerek yatırım yapması gereklidir. Yine bu kapsamda Karatekin Üniversitesi’nde bir enstitü kurulabilir, okullarda etkinlikler planlanabilir.

Keywords

Çorakyerler, coğrafya, paleontoloji, Çankırı

References

• Akçay, A. G. (2014). Batı ve Orta Anadolu Geç Miyosen Sırtlanları (Hyaenidae Mammalia). (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Denizli: Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Atalay, İ. (1994). Türkiye Coğrafyası. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Ataol, M. (2020). Çankırı Şehri ve Yakın Çevresine Ait Jeoloji ve Jeomorfoloji. M. M. Kale ve O. Türkan (Ed.). Çankırı Şehir Coğrafyası içinde (s. 4-17). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Baloğlu, B. (2006). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemi. İstanbul: Der Yayınları.
• Bernor, R. L. (1983). Geochronology and Zoogeographic Relationships of Miocene Hominoidea. R. L. Ciochon and R. S. Corruccini (Eds.). New Interpretations of Ape and Human Ancestry içinde (s. 21–64). New York: Plenum Press.
• Bibi, F. ve Güleç, E. S. (2010). Bovidae (Mammalia: Artiodactyla) from the Late Miocene of Sivas Turkey. Journal of Vertebrate Paleontology, 28(2), 501–519.
• Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2024, July 8). Paleontology. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/science/paleontology
• Brodie, N. (2010). Archaeological Looting and Economic Justice. P. M. Messenger ve G. S. Smith (Ed.). Cultural Heritage Management: A Global Perspective içinde (s. 261-277). Gainsville: University Press of Florida.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Çankırı Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü. (2022). Çankırı İl Çevre Durum Raporu. Çankırı. Çankırı Valiliği. (2018). 2023’e Doğru Çankırı Paneli. Erişim adresi: www.cankiri.gov.tr
• Çankırı Valiliği. (15.04.2024). Haberler. http://www.cankiri.gov.tr/90-yil-sonra-yeniden-turistik-tuz-ekspresi. Dahlman C. T. ve Renwich, W. (2015). Introduction to Geography. USA: Pearson Education Limited.
• David, O. (2004). İnsan Düşüncesinde Yerküre. (Ü. Tansel, Çev.). Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• De Bonis, L., Brunet, M., Heintz, E., and Sen, S. (1992). La Province Greco-İrano-Afghane et La Répartition des Faunes Mammaliennes au Miocène Supérieur. Paleontologia Evolució, 24(25), 103–112.
• Demirel, F. A. (2011). Türkiye Antropolojisinin Tarihçesi ve Gelişimi Üzerine. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 128-134.
• Doğan, M. ve Senkul, C. (2022). Yayla Gölü (Buldan-Denizli) ve Çevresinin Güncel Polen Dağılımının Tuzak, Yosun ve Yüzey Sediman Örnekleri İle İncelenmesi. Coğrafya Dergisi, 45, 125-144. https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-1102758
• Doğanay, H. (2012). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Aktif Yayınları.
• Duman, N. ve İrcan, M. R. (2022). Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanlı Çankırı Merkez İlçesinin Taşkın Duyarlılık Analizi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 9, 50-66. https://doi.org/10.46453/jader.1165963
• Duman, N. (2020). Çankırı Şehri İklim Özellikleri. M. M. Kale ve O. Türkan (Yay. haz.). Çankırı Şehir Coğrafyası içinde (s. 4-17). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erol, O. (1956). Elma Dağının Küçükyozgat-Karacahasan Memeli Hayvan Fosil Yatakları Hakkında Yeni Notlar. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 12(1-2), 311-325.
• Geraads, D. (2013). Large Mammals from the Late Miocene of Çorakyerler Çankırı Turkey. Paleozoology, 65(3), 381-390.
• Getis, A., Bjelland, M. and Getis, V. (2018). Introduction to Geography. USA: McGrow Hill.
• Google Earth Pro 7.3 (2024). 11/3/2024 Tarihli Uydu Görüntüsü. © CNES / Airbus.
• Gökmen, B. (2020). Çankırı Şehrinin Kuruluş ve Gelişmesi. M. M. Kale ve O. Türkan (Yay.haz.). Çankırı Şehir Coğrafyası içinde (s. 4-17). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gökmen, B. (2007). Çankırı İli Coğrafyası. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökmen, B. (2021). Çankırı Şehrinin Eski Mahalleleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 258-279.
• Güleç, E. S., Sevim Erol, A., Pehlevan, C. ve Kaya, F. (2007). A New Great Ape from the Late Miocene of Turkey. Anthropological Science, 115, 153–158.
• Gürsoy, M., Demircan, H., Aydın, A., Görmüş, M. ve Tunoğlu, C. (2019). Çankırı- Çorum Havzası Eosen-Oligosenstratigrafisi ve Paleocoğrafyası. MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, 28, 49-53.
• Halaçlar, K., Sevim Erol. A., Köroglu, T., Rummy, P., Deng, T. ve Mayda, S. (2024). A New Late Miocene Hystrix (Hystricidae, Rodentia) from Turkey. Integrative Zoology, 19, 548-563.
• Harita Genel Müdürlüğü. (2023). 1/80000 Ölçekli Stereoskopik Sayısal Hava Fotoğrafları.
• Harita Genel Müdürlüğü. (1990). 1/40000 Ölçekli Analog Hava Fotoğrafı.
• İller Bankası. (2011). Çankırı (Merkez) 1/5000 Ölçekli İlave Revizyon Nazım İmar Planı ve 1/1000 Ölçekli İlave Revizyon Uygulama İmar Planı Kesin İzah Raporu. Çankırı.
• Kahraman, N. (2000). Elmacık (Burdur) Omurgalı Fosil Yatağı ve Çevresinin Jeomorfolojik Özellikleri. Türk Coğrafya Dergisi, 35, 173-179.
• Kahya, Ö. (2023). Türkiye Omurgalı Paleontoloji Çalışmaları Tarihçesi. Antropoloji, 45, 54–63. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1276102
• Kale, M. M. (2021). Çankırı İlinde Kütle Hareketlerine Duyarlı Alanların Belirlenmesi. M. M. Kale ve O. Türkan (Yay. haz.). Çankırı Coğrafya Araştırmaları içinde (s. 1-37). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karadenizli, L. (Yürütücü). (2004). Oligomiocene Mammalian Biostratigraphy and Depositional Evolution of the Western and Southern Parts of the Çankırı-Çorum Basin. TÜBİTAK ve MTA Proje Raporu. Proje No: 101Y108. Ankara: MTA
• Karadenizli, L., Seyitoğlu, G., Saraç, G., Kazancı, N., Şen, Ş., Hakyemez, Y. ve Savaşçı, D. (2003). Çankırı-Çorum Havzası Batı Kenarının Erken-Orta Miyosen Paleocoğrafik Evrimi. MTA Dergisi, 126, 69-86.
• Kaya, F., Kaymakcı, N., Bibi, F., Eronen, J. T., Pehlevan, C., Erkman, A. C., Langereis, C. G. ve Fortelius, M. (2016). Magnetostratigraphy and Paleoecology of the Hominid-Bearing Locality Corakyerler Tuğlu Formation (Çankırı Basın, Central Anatolia). Journal of Vertebrate Paleontology, 36(2), 1-12. DOI: 10.1080/02724634.2015.1071710.
• Kaya, T. ve Saraç, G. (2007). Jeolojik Miras Açısından Türkiye Paleomemeli Faunası. İ. Akkuş ve Ö. Dumanlılar (Yay. haz.). 60. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildirileri içinde (s. 1-3), Ankara: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası. https://tjk.jmo.org.tr/bildiriler_detay.php?lg=en&kod=22&bilkod=352
• Kaymakçı, N. (2000). Tectono-Stratigraphical Evolotion of the Çankırı Basin (Central Anatolia, Turkey). (Unpublished Phd thesis). Universiteit Utrecht Institute. Utrecht, Netherlands: Universiteit Utrecht.
• Kaymakci, N., Duermeijer, C., Langereis, C., White, S. ve Van Dijk, P. M. (2003). Palaeomagnetic evolution of the Çankırı Basin (Central Anatolia, Turkey): implications for oroclinal bending due to indentation. Geological Magazine, 140(3), 343-355. doi:10.1017/S001675680300757X
• Kaymakçı, N., Özmutlu, Ş., Van Dijk, P. M. and Özçelik, Y. (2010). Surface and Subsurface Characteristics of the Çankırı Basin (Central Anatolia, Turkey): Integration of Remote Sensing, Seismic Interpretation and Gravity. Turkish Journal of Earth Sciences, 19, 79-100. doi:10.3906/yer-0807-3
• Ketin, İ. (1983). Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Yayını Koc, D. E., Dalfes, H. N. ve Avci, M. (2022). Anadolu’da Konifer Ağaçların Yayılış Alanlarındaki Değişimler. Coğrafya Dergisi, 44, 81-95. https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-974433
• Kostopoulos, D. S., Sevim Erol, A. ve Mayda, S. (2023). Late Miocene ‘Οvibovın’ Bovids (Mammalia, Bovidae) From Çorakyerler Turkey. Journal of Vertebrate Paleontology, 43(1), 1-16. DOI: 10.1080/02724634.2023.2232850
• Kostopoulos, D. S., Sevim Erol, A., Yener, Y. A. ve Mayda, S. (2021). A New Late Miocene Bovid (Mammalia: Artiodactyla: Bovidae) from Çorakyerler (Turkey). Fossil Record, 24, 9-18.
• Kostopoulos, D. S., Sevim Erol, A., Mayda, S., Yavuz, A.Y. ve Tarhan, E. (2020). Qurliqnoria (Bovidae, Mammalia) from the Upper Miocene of Corakyerler (Central Anatolia, Turkey) and Its Biogeographic Implications. Science Direct, 29, 629-635.
• Koufos, G. (2016). History Stratigraphy and Fossiliferous Sites. Geobios, 49, 3-10.
• Köy İşleri Bakanlığı Toprak-Su Genel Müdürlüğü. (1972). Çankırı İli Toprak Kaynağı Envanter Raporu. Ankara: Toprak Etüdleri ve Haritalama Dairesi Başkanlığı.
• Lazaridis, İ., Alparslan-Roodenberg, S., et. all. (2022). The Genetic History of the Southern Arc: A Bridge Between West Asia And Europe. Science, 377(939), 1-13.
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA). (2023). Çankırı-Çorum Havzası Oligosen Neojen Stratigrafisi Arazi Gezisi Raporu. https://www.mta.gov.tr/v3.0/birimler/cankiri-corum-arazi-gezisi
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA). (2019). Çankırı-Çorum Havzası Oligosen-Neojen Stratigrafisi Arazi Gezisi Raporu. httpd://mta.gov.tr
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA). (t.y.). Çankırı İli Maden ve Enerji Kaynakları. Ankara: MTA Genel Müdürlüğü. https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Cankiri_Madenler.pdf
• Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA). (2002). 1/500 000 Ölçekli Jeoloji Haritası Sinop Paftası.https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/doc/SINOP.pdf
• Meijers, M. J. M., Strauss, B. E., Ozkaptan, M., Feinberg, J. M., Mulch, A., Whitney, D. L. ve Kaymakcı, N. (2016). Age and Paleoenvironmental Reconstruction of Partially Remagnetized Lacustrine Sedimentary Rocks (Oligocene Aktoprak basin, central Anatolia, Turkey), Geochem. Geophys, 17, 914-939. doi:10.1002/2015GC006209.
• Öndoğan, E. Ö. (2007). Çorak Yerler Faunasının Tafonimisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ören, A. (2020). Fosil Polen Analizlerinde Kullanılan Antropojenik Göstergelerin Değerlendirilmesi ve Arazi Kullanım Şekilleri. Türk Coğrafya Dergisi, 75, 163-172. DOI: 10.17211/tcd.716914
• Özçağlar, A. (2014). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Ümit Ofset Matbaası.
• Özür, N. (2020). Çankırı Şehir Nüfusu. M. M. Kale ve O. Türkan (Yay. Haz.). Çankırı Şehir Coğrafyası içinde (s. 4-17). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Pehlevan, C. (2006). Çorak Yerler (Çankırı) Rhinocerotidae (Mammalia) Buluntularının Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Resmi Gazete (RG) (22 Nisan Perşembe 2021). Doğal Sit Alanı ve Kesin Korunacak Hassas Alan Tescil ve İlanı. Sayı 31462. Karar sayısı 3883. https://www.resmigazete.gov.tr/
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2019). Çankırı İl Sanayi Durum Raporu. https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/planprogram/18_CANKIRI_ISDR_2019.pdf
• Saraç, G. (2003). Türkiye Omurgalı Fosil Yatakları Derleme Rapor. Ankara: MTA Jeoloji Etütleri Dairesi.
• Senkul, C. ve Kalipci, E. (2019). Güneybatı Anadolu’dan Yeni Bir Paleoekolojik Değerlendirme: Karataş Gölü ve Çevresinin Geç Holosen Paleovejetasyon Değişimleri ve İklim ile İlişkileri. Coğrafya Dergisi, 38, 35-47. https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0006
• Sevim Erol, A. (2023). Cumhuriyetin 100. Yılında İnsanlık Tarihine Damgasını Vuran Çorakyerler Omurgalı Fosil Kazısı. Antropoloji, 46, OZ67-OZ77. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1379987
• Sevim Erol, A., Gültekin, T. ve Sugiyama, C., (2023). Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde Antropolojinin Tarihsel Gelişimi. L. Kayapınar, M. Küçük, R. Bayar, T. B. Güler, D. K. Düşünceli ve M. Öksüz (Yay. Haz.). Cumhuriyetin 100. Yılına Armağan, Kuruluşundan Günümüze Ata Yadigarı Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi içinde (s. 37-70). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Sevim Erol, A., Yavuz, A. Y. ve Tarhan, E. (2021). Çorakyerler Omurgalı Fosil Lokalitesi. MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, 31, 75-86.
• Sevim Erol, A. ve Yiğit, A. (2010). 2008 Yılı Çorak Yerler Kazısı. Kültür ve Turizm Bakanlığı 31. Kazı Sonuçları Toplantısı (205-225). Ankara: İsmail Aygül Ofset Matbaacılık.
• Seyitoğlu, G., Kazancı, N., Karadenizli, L., Şen, Ş., Varol, B. ve Saraç, G. (May 2004). Neogene Tectono-Sedimentary Development of the Western Margin of the Çankiri Basin, Central Turkey: Reply to the Comment of Kaymakçi 2003. Terra Nova, 16(3), 163-165. DOI: 10.1111/j.1365-3121.2004.00548.x
• Sickenberg, O., Becker-Platen, J.D., Benda, L., Berg, D., Engesser, B., Gaziry, W., Heissig, K., Staesche, U., Steffens, P. and Tobien, H. (1975). Die Gliederung des höheren Jungtertiars und Altquartars in der Türkei nach Vertebraten und ihre Bedeutung für die Internationale Neogen-Stratigraphie. Geologisches Jahrbuch, B (15), 1-167.
• Şahin, B. ve Ataol, M. (2018). Çankırı’ya Has Bazı Endemik Bitki Türlerinin Floristik, Ekolojik, Morfolojik, Etnobotanik, Coğrafik Özellikleri İle Ekonomik ve Tıbbi Kullanım Potansiyellerinin Araştırılması. Çankırı Karatekin Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi, Proje No: YY28015B11, Çankırı.
• Şahin, S. (2005). Geç Miyosen Çorak Yerler (Çankırı Anadolu) Proboscıdea Faunası. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şen, Ş. (2001). Orta Anadolu’da Bir Memeli Cenneti Akkaşdağı. Mavi Gezegen, 4, 20-24. https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/256f45537fa8d28_ek.pdf
• Şenkul, Ç., Bozkurt, Y. ve Ünlü, Y. (2022). Fosil Polen ve Jeokimyasal (µ-xrf) Analizler Işığında Yelten Sazlığı (Antalya-Korkuteli-Türkiye) ve Çevresinin Son 2.100 Yıllık Paleovejetasyon ve Paleoiklimi. Türk Coğrafya Dergisi, 81, 141-156. https://doi.org/10.17211/tcd.1158654
• Şenkul, Ç. ve Doğan, M. (2018). Fosil ve Güncel Polen Analizleri Işığında Mucur Obruk Gölü çevresinin Paloevejetasyon Değişimleri. Türk Coğrafya Dergisi, 70, 19-28. DOI:19.17211/tcd.342955.
• Tarhan, E., Mayda, S., Yavuz, A.Y. ve Sevim Erol, A. (2018). Zürih Üniversitesi Paleontoloji Müzesi’nde Bulunan Çorakyerler Suidae Materyallerinin Revizyonu. MASROP E-Dergi, 12(2) 58-69.
• Tarhan, E. (2016). Çorak Yerler Lokalitesi Suidlerinin Morfolojik ve Paleoekolojik Analizi. (Ed Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taş, A. ve Erkman, A. C. (2020). Anadolu Miyosen Dönem Bovidlerinin Paleobiyocoğrafyası ve Paleoekolojisinin Değerlendirmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 87-102.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024). 12. Kalkınma Planı (2024-2028). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf
• TC Devlet Demir Yolları (2024). Duyurular. https://www.tcddtasimacilik.gov.tr/tr/haber_listesi/detay/442
• The Heritage Council. (2018). Dig: The Value of Archaeology for Society and the Economy Conference. November 6th-7th. Kilekny and Dublin, Ireland. https://www.heritagecouncil.ie/news/events/dig-the-value-of-archaeology-for-society-and-the-economy
• Topuz, M., Kılıç, N. K., Dağdeviren, R. Y. ve Karabulut, M. (2023). The Vegetation History of Lake Gâvur and Surrounding Areas During the Last 4400 Years BP (Kahramanmaraş, Türkiye). Türk Coğrafya Dergisi, 84, 97-103. https://doi.org/10.17211/tcd.1338193
• TÜİK. (2024). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt İstatistikleri. Merkezi Dağıtım Sistemi Uygulaması (MEDAS). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
• Türkan, O. (2020). Çankırı Şehri Sınırları ve Yönetsel Coğrafya Bağlamında Mahallelerin Yeniden Değerlendirilmesi. M. M. Kale ve O. Türkan (Ed.). Çankırı Şehir Coğrafyası içinde (s. 4-17). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Türkiye Stratigrafi Komitesi. (1986). Stratigrafi Sınıflama ve Adlama Kuralları. Ankara: MTA Genel Müdürlüğü. https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/birimler/belgeler/Stratigrafi_adlama_kurallari.pdf
• Tüysüz, O. ve Dellaloğlu, A. A. (1994). Orta Anadolu’da Çankırı Havzası ve Çevresinin Erken Tersiyer’deki Paleocoğrafik Evrimi. Türkiye 10. Petrol Kongresi ve Sergisi Bildiriler Kitabı içinde (s. 57-76). Ankara: Türkiye Petrol Jeologları Derneği.
• Varol, B., Araz, H., Karadenizli, L., Kazanci, N., Seyitoğlu, G. ve Sen, S. (2002). Sedimentology of the Miocene Evaporitic Succession in the North of Cankiri-Corum Basin, Central Anatolia, Turkey. Carbonates and Evaporites, 17(2), 197-209.
• Yakut, H. (2005). Anadolu Miyosen Dönemi Suidleri: Hominoid buluntusu veren lokaliteler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuz, A. Y. (2019). Çorak Yerler Hyenalarının Sistematik Paleontoloji ile İncelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuz, A. Y. ve Sevim Erol, A. (2017). Miyosen Dönem Anadolu Fosil Lokaliteleri. MASROP E-Dergi, 11(17), 48-54. Yavuz, A. Y., Tarhan, E., Mayda, S. ve Sevim Erol, A. (2018). Çorakyerler Lokalitesi Hystricidae Buluntuları. MASROP E-Dergi, 12(2), 70-75.
• Yılmaz, D. (2005). Anadolu’nun Geç Miyosen Zürafaları (Mammalia-Giraffidae). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.