MİLENYUM SONRASI DÖNEMDE TÜRKİYE’NİN KARADENİZ HAVZASI’NDAKİ SAVUNMACI REALİST ANLAYIŞI

Year 2025, Volume: 15 Issue: 29, 58 - 76, 30.05.2025

Yunus Emre Güney

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1601704

Abstract

21. yüzyılda Karadeniz Havzası, iki kutuplu bir alt-sistem görünümündedir. Bu kutuplardan ilki, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve Avrupa Birliği (AB) iken diğer kutup ise Rusya Federasyonu’dur (RF). Söz konusu iki kutup arasında yükselen güç mücadelesi, havza içerisinde 2008 Rusya-Gürcistan Savaşı, 2014 Kırım’ın ilhakı ve 2022 Rusya-Ukrayna Savaşı gibi krizlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Türkiye ise dengeleyici bir aktör rolü üstlenerek havzadaki güç dengesizliklerinin önüne geçmeye çalışmıştır. Bu makalenin amacı, 21. yüzyılda Türkiye’nin Karadeniz Havzası’ndaki politikalarının motivasyonunu araştırmaktır. Nitekim çalışma, Türkiye’nin havzada, ‘‘güç mü yoksa güvenlik arayışında mı’’ olduğu sorunsalı üzerinden incelenmektedir. Çalışma, güvenlik konusuna yaptığı vurgu dolayısıyla savunmacı realizm bağlamında analiz edilmektedir. Araştırma neticesinde, Türkiye’nin havzada statükocu bir şekilde hareket ettiği ve temel motivasyonunun güvenlik olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Savunmacı Realizm , Karadeniz Havzası , Türkiye'nin Karadeniz Politikası

TÜRKİYE’S DEFENSIVE REALIST APPROACH IN THE BLACK SEA BASIN IN THE POST-MILLENIUM ERA

Abstract

In the 21st century, the Black Sea Basin has the appearance of a bipolar sub-system. The first of these poles is the United States of America (USA), the North Atlantic Treaty Organization (NATO) and the European Union (EU), while the other pole is the Russian Federation (RF). The rising power struggle between these two poles has led to the emergence of crises in the basin, such as the 2008 Russo-Georgian War, the 2014 annexation of Crimea, and the 2022 Russo-Ukrainian War. Türkiye, on the other hand, tried to prevent the power imbalances in the basin by taking on the role of a balancing actor. The aim of this article is to investigate the motivation of Türkiye’s policies in the Black Sea Basin in the 21st century. As a matter of fact, the study is examined through the research question of whether Türkiye “seeks power or security” in the basin. The study is analyzed within the context of defensive realism due to its emphasis on security. As a result of the research, it was concluded that Türkiye acts in a status-quo manner in the basin and its main motivation is security.

Keywords

Defensive Realism , Black Sea Basin , Türkiye's Black Sea Policy

References

• Açıkmeşe, S. A. (2014). Realist güvenlik çalışmaları. İçinde M. Aydın ve A. H. Atalay (Ed.), Strateji ve güvenlik (s. 84-101). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Ali, M. (2022). The role of Turkiye in the Black Sea and the Russo-Ukrainian War: A short overview. Journal of Liberty and International Affairs, 8(3), 356-367. doi: 10.47305/JLIA2283356a%20
• Åslund, A. (2019). Western economic sanctions on Russia over Ukraine. 2014–2019, CESifo Forum, 20(4), 14-18.
• Balık, İ. (2019). Karadeniz’e kıyısı bulunan ülkelerin Karadeniz’deki balıkçılık yetki alanları ve balıkçılık faaliyetleri. Acta Aquatica Turcica, 15(2), 117-125. doi: 10.22392/actaquatr.577155
• Bayram, D. Ç. & Tüfekçi, Ö. (2018). Turkey’s Black Sea vision and its dynamics. Karadeniz Araştırmaları, 15(57), 1-16.
• Carr, E. H. (1946). The twenty year's crisis, 1919-1939: An introduction to the study of international relations. Macmillan & Co. Ltd.
• Chotiner, I. (2022, March 1). Why John Mearsheimer blames the US for the crisis in Ukraine. The New Yorker. Retrieved October 18, 2024, from https://www.newyorker.com/news/q-and-a/why-john-mearsheimer-blames-the-us-for-the-crisis-in-ukraine/
• CNN Türk. (2022, 21 Nisan). Türkiye Ukrayna'da garantör olacak mı?. 18 Ekim 2024 tarihinde https://www.cnnturk.com/video/turkiye/turkiye-ukraynada-garantor-olacak-mi-1785716/ adresinden erişilmiştir.
• Convention Regarding the Regime of the Straits. (1936). https://treaties.fcdo.gov.uk/data/Library2/pdf/1937-TS0030.pdf
• Cornell, S. E. (2008). War in Georgia, jitters all around. Current History, 107(711), 307-314. doi: 10.1525/curh.2008.107.711.307
• Çulha, E. (2016). Türk-Rus ilişkilerinin kronolojisi (1991-2017). Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3(2), 287-298.
• Daily Sabah. (2022, February 3). Turkey, Ukraine ink FTA deal, agree on battle-tested drone production. Retrieved October 18, 2024, from https://www.dailysabah.com/business/economy/turkey-ukraine-ink-fta-deal-agree-on-battle-tested-drone-production/
• Dickson, A. (2024, January 2). Turkey says UK minehunters can’t be sent to Ukraine. Politico. Retrieved October 24, 2024, from https://www.politico.eu/article/turkey-uk-ships-cannot-be-sent-ukraine-while-war-on-nato/
• d’Istria, T. (2025, February 13). A weakened Zelensky acknowledges opening of peace negotiations. Le Monde. Retrieved February 13, 2025, from https://www.lemonde.fr/en/international/article/2025/02/13/a-weakened-zelensky-acknowledges-opening-of-peace-negotiations_6738113_4.html
• Dinçer, S. D., Çeliker, G., Efesoy, C. ve Altun, T. (2024, 13 Mart). Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Keçeli: ABD'ye PKK/YPG ve FETÖ ile ilgili beklentilerimizi net bir şekilde ilettik. AA. 4 Ekim 2024 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/gundem/disisleri-bakanligi-sozcusu-keceli-abdye-pkk-ypg-ve-feto-ile-ilgili-beklentilerimizi-net-bir-sekilde-ilettik/3163415/ adresinden erişilmiştir.
• Euronews. (2022, 24 Şubat). Türkiye: Rusya, Ukrayna'ya yönelik saldırısıyla uluslararası hukuku ihlal etti. 18 Ekim 2024 tarihinde https://tr.euronews.com/2022/02/24/turkiye-rusya-ukrayna-ya-yonelik-sald-r-s-yla-uluslararas-hukuku-ihlal-etti/ adresinden erişilmiştir.
• France 24. (2022). Erdogan emerges a key mediator in Ukraine War. Retrieved October 18, 2024, from https://www.france24.com/en/live-news/20220922-erdogan-emerges-a-key-mediator-in-ukraine-war/
• Glaser, C. L. (1994-1995). Realists as optimists: Cooperation as self-help. International Security, 19(3), 50-90. doi: 10.2307/2539079
• Glenn, C. (2023). Lessons in sanctions-proofing from Russia. The Washington Quarterly, 46(1), 105-120. doi: 10.1080/0163660X.2023.2188829
• Herz, J. H. (1950). Idealist internationalism and the security dilemma. World Politics, 2(2), 157-180. doi: 10.2307/2009187
• Korab-Karpowicz, W. J. (2017). Political realism in international relations. In N. Zalta (Ed.), Stanford encyclopedia of philosophy. The Metaphysics Research Lab.
• Köroğlu, N. Ö. & Satymova, S. (2022). Ukrayna kimlik inşasında Polonya etkisi ve günümüze yansımaları. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 1025-1037. doi: 10.11616/asbi.1097048
• Kucera, J. (2016, May 12). Erdogan, in plea to NATO, says Black Sea has become ‘Russian lake’. Eurasianet. Retrieved October 1, 2024, from https://eurasianet.org/erdogan-plea-nato-says-black-sea-has-become-russian-lake/
• Le Monde. (2024, January 11). Turkey, Bulgaria, Romania sign Black Sea demining deal. Retrieved October 24, 2024, from https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/01/11/turkey-bulgaria-romania-sign-black-sea-demining-deal_6423564_4.html
• Lutsevych, O. (2013). How to finish a revolution: Civil society and democracy in Georgia, Moldova and Ukraine. Chatham House. https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/public/Research/Russia%20and%20Eurasia/0113bp_lutsevych.pdf
• Masters, J. & Merrow, W. (2024, September 27). How much U.S. aid is going to Ukraine?. CFR. Retrieved October 16, 2024, from https://www.cfr.org/article/how-much-us-aid-going-ukraine/
• McConnel, A. (2023, August 14). Would US extradite members of FETO terrorist organization?. AA. Retrieved October 4, 2024, from https://www.aa.com.tr/en/analysis/opinion-would-us-extradite-members-of-feto-terrorist-organization/2967420/
• Mearsheimer, J. J. (2001). The tragedy of great power politics. W. W. Norton & Company.
• NATO. (2022). North Atlantic Cooperation Council (1991-1997). Retrieved September 15, 2024, from https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_69344.htm/
• Melamedov, G. (2018). Russia’s entrenchment in Syria. Middle East Quarterly, 25(1), 1-9.
• Özersay, K. (2013). Boğazlar konusu. İçinde B. Oran (Ed.), Türk dış politikası: Kurtuluş Savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar-Cilt III (s. 819-823). İletişim Yayınları.
• Presidency of the Republic of Türkiye. (2014). NATO 2014. 30 Eylül 2024 tarihinde https://www.tccb.gov.tr/en/exclusive/nato2014/summit/ adresinden erişilmiştir.
• Reuters. (2022, February 28). Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea. Retrieved October 24, 2024, from https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-implement-international-pact-access-shipping-straits-due-ukraine-war-2022-02-27/
• Sauer, H. & Harding, L. (2022, September 30). Putin annexes four regions of Ukraine in major escalation of Russia’s war. The Guardian. Retrieved October 16, 2024, from https://www.theguardian.com/world/2022/sep/30/putin-russia-war-annexes-ukraine-regions/
• Spindler, M. (2013). International relations: A self-Study guide to theory. Barbara Budrich Publishers.
• Sullivan, B. (2022, February 24). Russia's at war with Ukraine. Here's how we got here. NPR. Retrieved September 21, 2024, from https://www.npr.org/2022/02/12/1080205477/history-ukraine-russia/
• Şimşek, U. (2024, 3 Ocak). Milli Savunma Bakanı Güler: Karadeniz Tahıl Anlaşması'nın yeniden aktif hale gelmesi için girişimlerimizi sürdürüyoruz. AA. 24 Ekim 2024 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/politika/milli-savunma-bakani-guler-karadeniz-tahil-anlasmasinin-yeniden-aktif-hale-gelmesi-icin-girisimlerimizi-surduruyoruz/3099498/ adresinden erişilmiştir.
• The Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation. (2008, June 30). Russian MFA Spokesman Andrei Nesterenko interview with RIA Novosti in connection with upcoming visit of Russian Minister of Foreign Affairs Sergey Lavrov to Turkey. Retrieved September 21, 2024, from https://archive.mid.ru/en/web/guest/foreign_policy/news/-/asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/332358/
• Thucydides. (1950). History of the Peloponnesian War (Çev. R. Crawley). E. P. Dutton Company.
• Torun, B. A. (2024). Uyrukları yurt dışında koruma kavramı bağlamında Rusya Federasyonu’nun Güney Osetya müdahalesi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(28), 1125-1148. doi: 10.53092/duiibfd.1494436
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2008, 2 Eylül). Sayın bakanımız ile RF Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov’un ortak basın toplantısı. 17 Eylül 2024 tarihinde https://www.mfa.gov.tr/sayin-bakanimiz-ile-rf-disisleri-bakani-sergei-lavrov_un-ortak-basin-toplantisi_-2-eylul-2008_-istanbul.tr.mfa adresinden erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). 21 Eylül 2024 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul adresinden erişilmiştir.
• Tüysüzoğlu, G. (2013). Çok kutupluluk tartışmaları ve Karadeniz Havzası’nın bölgesel görünümü. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(3), 241-273.
• Umland, A. & Essen, H. V. (2022). Russia’s dictated non-peace for Ukraine in 2014-2022: Why the Minsk Agreements were doomed from the start and what lessons they reach. SCEEUS. https://www.ui.se/globalassets/ui.se-eng/publications/sceeus/russias-dictated-non-peace-for-ukraine-20142022.pdf/
• United Nations. (2023, 14 November). The Black Sea Grain Initiative: What was achieved? Why was it important?. Retrieved October 21, 2024, from https://www.un.org/en/black-sea-grain-initiative/achievements/
• Usluer, A. S. (2016). The July 15 failed coup attempt and its implications for Turkish foreign policy. Bilig, 79, 23-44.
• Walt, S. M. (1987). The origins of alliances. Cornell University Press.
• Waltz, K. N. (1979). Theory of international politics. Addison-Wesley Publishing Company.
• Wilson, P. (1998). The myth of the ‘First Great Debate’. Review of International Studies, 24(5), 1-16. doi: 10.1017/S0260210598000011
• World Bank. (2024). World development indicators. Retrieved October 10, 2024, from https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators/
• Yılmaz, M. E. (2010). Mediating international conflicts. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 132-151.
• Yılmaz, T. (2019, 1 Şubat). Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: Karadeniz'in gerginlikler denizi olmasını istemiyoruz. AA. 10 Ekim 2024 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/disisleri-bakani-mevlut-cavusoglu-karadenizin-gerginlikler-denizi-olmasini-istemiyoruz/1381260/ adresinden erişilmiştir.