ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL GÜVEN ALGILARININ ÖRGÜTSEL YABANCILAŞMA DAVRANIŞLARI İLE İLİŞKİSİ

Year 2020, Volume: 2020 Issue: 1, 96 - 124, 28.03.2020

Menderes Kovancı

Abstract

Eğitim hedeflerinin gerçekleştirilmesinde öğretmenlerin örgütsel yapı içinde ve sosyal alanda güçlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Öğretmenlerin örgütsel amaçlar doğrultusunda harekete geçirilmesi, öğretmenlerin tutum ve davranışları üzerinde etkili olan değişkenlerinler arasındaki ilişkilerin ortaya konmasını gerekli kılmaktadır. Örgütsel güvenin, öğretmenlerin karara katılma süreçlerine dahil edilmesinde ve öz yeterliliklerinin güçlendirilmesinde yıkıcı etkileri olabilecek örgütsel yabancılaşma davranışlarıyla olan ilişkisinin ortaya konması eğitimin iyileştirilmesine yönelik düzeltici önlemlerin alınmasını kolaylaştıracaktır. İlkokul öğretmenlerin örgütsel güven algıları ile örgütlerine yabancılaşmaları arasındaki ilişkinin ortaya konmasının amaçlandığı bu araştırma ilişkisel araştırma modeline göre desenlenmiştir. Araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Mersin ili merkez ilçelerinde bulunan 133 ilkokulda görev yapan 2907 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise olasılıklı örnekleme yöntemlerinden küme örnekleme deseni ile seçilmiş olan 831 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Yılmaz (2006) tarafından geliştirilen Örgütsel Güven Ölçeği ile Eryılmaz (2010) tarafından geliştirilen Örgütsel Yabancılaşma Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcı özelliklerinin belirlenmesinde kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizi SPSS 22 paket programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde; frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, Pearson korelasyon katsayısı ve adım adım (stepwise) çoklu doğrusal regresyon modeli kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin örgütsel güven algılarının “çoğunlukla” düzeyinde olduğu, örgütsel yabancılaşma algılarının ise “hiçbir zaman” düzeyinde olduğu görülmüştür. Örgütsel güven ile örgütsel yabancılaşma arasında negatif yönlü ve orta düzeyde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Örgütsel güven ve demografik özelliklerin birlikte örgütsel yabancılaşmadaki değişimin %27 sini açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Güven, örgütsel güven

References

• Akbulut, S. (2017). Yabancılaşma olgusunun örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi üzerine bir araştırma: Adıyaman Üniversitesi Örneği (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Akdemir, F. (2003). Feuerbach’ ın antropolojik ateizmi ve teistik açıdan değerlendirilmesi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(15), 341-357. Akın, U. (2015). Okullarda örgütsel sinizm ve güven ilişkisinin incelenmesi: Öğretmenler üzerinde bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 40(181), 175-189. Asunakutlu, T. (2002). Örgütsel güvenin oluşturulmasına ilişkin unsurlar ve bir değerlendirme. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 2002(9), 1-13. Ayık A., Savaş, M. ve Çelikel, G. (2014). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okul iklimi ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(27), 203-220. Ayık, A. ve Ataş Akdemir, Ö. (2015). Öğretmen adaylarının yaşam kalitesi ve işe yabancılaşma algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(4), 429-452. Cerit, Y. (2009). Öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile işbirliği yapma düzeyleri arasındaki ilişki. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 637-657. Çağlar, Ç. (2011). Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1827-1847. Erjem, Y. (2005). Eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen: Lise öğretmenleri üzerine sosyolojik bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 395-417. Eryılmaz, A. (2010). Lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyi. Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Eryılmaz, A. ve Burgaz, B. (2011). Özel ve resmi lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36(161), 271-286. Glıner, J. A., Morgan, G. A. ve Leech N. L. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri: Desen ve analizi bütünleştiren yaklaşım (2. Basımdan Çeviri) (Çeviri Edt. Selahattin TURAN). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Işkın, Y. ve Kaygın, E. (2016). Otantik liderlik anlayışının örgütsel bağlılık ve örgütsel yabancılaşmayla ilişkisi: Mobilya sektöründe bir araştırma. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7(14), 619-647. İşçi, E., Bal Taştan, S. ve Akyol, Ç. (2013). Örgütsel güvenin işe yabancılaşma üzerindeki etkisinde yöneticinin iletişim becerisinin aracı rolü: Özel hastane çalışanları örneği. Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 2(3), 95-120. Kahveci, G. (2015). Okullarda örgüt kültürü örgütsel güven örgütsel yabancılaşma ve örgütsel Sinizm arasındaki ilişkiler (Doktora tezi). Erişim adresi: http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Kalaycı, Ş. (Ed.). (2016). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın. Kalemci Tüzün, İ. (2007). Güven, örgütsel güven ve örgütsel güven modelleri. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007(2), 93-118. Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın kökeni üstüne. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 147-169. Koşar, S. (2015). Öğretmen profesyonelizminin yordayıcıları olarak okul müdürüne güven ve özyeterlik. Eğitim ve Bilim, 40 (2015), 255-270. Ofluoğlu, G. ve Büyükyılmaz, O. (2008). Yabancılaşmanın teorik gelişimi ve tarihsel süreç içinde farklı alanlarda görünümleri. Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 10(1), 113-144. Osmanoğlu, Ö. (2016). Hegel’den Marcuse’ ye yabancılaşma olgusu. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 65-93. Özbek, M. F. (2011). Örgüt içerisindeki güven işe yabancılaşma ilişkilerinde örgüte uyum sağlamanın aracı rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 231-248. Özler, D. E., Atalay, C. G. ve Şahin, M. D. (2010). Örgütlerde sinizm güvensizlikle mi bulaşır? Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 47- 57. Sağlam Arı, G. ve Tunçay, A. (2010). Yöneticiye duyulan güven ve tükenmişlik arasındaki ilişkiler: Ankara’daki devlet hastanelerinde çalışan personel üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(4), 113-135. Salihoğlu, G. H. (2014). Örgütsel yabancılaşma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 1-11. Sarıtaş, M. (2016). Eğitimin toplumsal temelleri. İçinde Keskinkılıç, K. (Edt.). Eğitim bilimine giriş (ss. 213-242). Ankara: Pegem Akademi. Seeman, M. (1959). On the meanning of alienation. American Sociological Review, 24(6), 783-791. Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T., ve Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşma yönetimi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 569-587. Şirin, E. F. (2009). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(4), 164-177. Tanrıverdi, H. ve Kılıç, N. (2016). Algılanan örgütsel destek ve örgütsel yabancılaşma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 1(1), 1-18. Taşkın, F. ve Dilek, R. (2010). Örgütsel güven ve örgütsel bağlılık üzerine bir alan araştırması. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 37-46. Yapıcı, M. (2004). Eğitimde yabancılaşma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi,1(1), 1-9. Yener, S. (2019). Örgütsel yabancılaşma ve iç girişimcilik arasındaki ilişkide psikolojik rahatlık algısının düzenleyici rolü. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 1-18. Yeniçeri, Ö. (2009). Örgütlerde çatışma ve yabancılaşma yönetimi. IQ Kültür Sanat yayıncılık. Yılmaz, A. (2012). Psikolojik sözleşme ve örgütsel güven arasındaki ilişkinin analizi: Teorik ve uygulamalı bir çalışma (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Yılmaz, E. (2005). Okullarda örgütsel güven ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 567-580. Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 739-756. Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul müdürlerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya. Yılmaz, K. (2006). Güven ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2006(11), 82-87. Yılmaz, S. ve Sarpkaya, P. (2009). Eğitim örgütlerinde yabancılaşma ve yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-333. Yücel, C. ve Samancı, G. (2009). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 113-132. Zengin, Y. ve Kaygın, E. (2016). Mobbing’in örgütsel yabancılaşmaya etkisi: bankacılık sektörü üzerinde bir araştırma. In International Turgut Özal Congress on Business, Economics and Political Science–II (pp. 55-65).