GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE AYAKKABI

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 82 - 105, 31.12.2024

Emine Bakan , Saliha Güllü

https://doi.org/10.58853/dumad.1335355

Abstract

Dış etkilerden ayağı korumak amacıyla üretilen ayakkabı, zaman içerisinde aksesuar olarak da kullanılmaya başlamıştır. Ayakkabının günümüze kadar uzanan hikayesine bakıldığında farklı ülkelerde farklı özelliklerde kullanıldığı görülmektedir. Mısırlılarda papirüs sandaletler kullanılırken, Japonların ayakkabıları bir itibar göstergesi sayılmıştır. Romalı askerler ilkel postallar kullanırken, Vinci topuklu ayakkabı tasarımı ile dikkat çekmektedir.
Örtünme ve korunma amaçlı kullanılan tekstillerin yanında ayakkabının da yüzyıllara dayanan köklü bir geçmişi bulunmaktadır. Şekli ve rengiyle her zaman bir statü simgesi olan ayakkabının hikayesi, insanlık tarihi kadar eski bir hikayedir. Kıyafetlerin en önemli tamamlayıcısı olan ayakkabı, sadece ustaların hünerli elleriyle değil toplumsal değişimlerle de şekilden şekle girmiştir. Ayakkabı; iklim, sosyal ve kültürel şartların etkisiyle şekillenirken, yüzyıllar içerisinde insanoğlunun ihtiyaçlarına göre de form değiştirmiştir. İnsanın kırsal yaşamdan şehirlere göçünün, topraktan kopuşunun da öyküsünü yüklenir.
Giyimin en önemli mimarı, aksesuarların en önemlisi, tüm kıyafetlerin tamamlayıcısı ayakkabının yüzyıllar içerisinde gelişim hikâyesi ve yörelere, amaçlara, statüye göre değişim durumları bu çalışma içerisinde derlenerek incelenmiştir.

Keywords

Ayakkabı, Deri, Ayakkabı üretimi, Ayakkabı tarihi, Ayakkabı kronolojisi

SHOES FROM PAST TO PRESENT

Abstract

Produced to protect the foot from external influences, shoes have started to be used as accessories over time. Looking at the story of shoes until today, it is seen that they are used in different countries with different features. While the Egyptians used papyrus sandals, the shoes of the Japanese were considered a sign of prestige. While Roman soldiers used primitive boots, Vinci draws attention with his heeled shoe design.
In addition to textiles used for covering and protection, shoes have a long history dating back centuries. The story of the shoe, which has always been a status symbol with its shape and color, is as old as human history. Shoes, which are the most important complement of clothes, have been shaped not only by the skillful hands of craftsmen but also by social changes. While shoes are shaped by the effects of climate, social and cultural conditions, they have also changed form according to the needs of human beings over the centuries. It also bears the story of the migration of people from rural life to cities and their detachment from the land.
The most important architect of clothing, the most important of accessories, the complementary of all clothes, the story of the development of shoes over the centuries and their changes according to regions, purposes and status are compiled and analyzed in this study.

Keywords

Shoes, Leather, Shoe production, Shoe history, Shoe chronology

References

• Akçakale, N. (2017). 18-23 Yaş Genç Erkeklerin Ayak Ölçülerinin Ayakkabı Tasarımında Kullanılan Ölçüler İle Karşılaştırılması. Technological Applied Sciences, 12(1), 1-8.
• Aydın, S. (2021). Kültür Tarihinde ve Sanatta Ayak ve Ayakkabı. İDİL. 84: 1193–1205.
• Berkol, C. (2019). Helen, Roma ve Bizans Ayakkabılarının Moda Tarihi Üzerindeki Etkileri. Lectio Socialis, 3(2), 87-100.
• Bici, E. (2007). Aynı Ürün İki Farklı Disiplin: Endüstri Ürünleri Tasarımcıları ve Moda Tasarımcılarının Ayakkabı Tasarımına Yaklaşımlarının İncelenmesi, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Çaşkurlu, S., Egharloo, S. ve Kır, B. (2022). Ayakkabı tasarımında bir İran Halısı Hikayesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(2), 840-854.
• Çelik, N. (2010). Anadolu’nun geleneksel ayakkabı formlarından günümüz tasarım anlayışına ayakkabı kültürü. Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Erdönmez, C. (2010). 1900-1950 yılları arasında değişen kadın ayakkabı modasına yönelik bir araştırma. Doktora Tezi, DEÜ Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• İmre, H. (2020). Güzellik ve Sosyal Konum Göstergesi Olarak Lotus Ayak Ve Ayakkabı. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, 5(11), 85-102.
• İmre, H. M. & Gürcan Akbaş, K. (2020). Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonundan Örneklerle Osmanlı Dönemi Kadın Ayakkabı Tasarımları Üzerine Tespitler. STAR Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 1(1), 73-89.
• İmre, H. M. (2016). Tarihsel Gelişim İçerisinde İnsan, Moda, Ayakkabı İlişkisi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Özel Sayı 1, 189-204.
• İmre, Havva Meryem. (2022). Ayakkabı tasarımında kullanılan yenilikçi tekstiller ve çevreci yaklaşımla bir model önerisi, Sanatta Yeterlik Tezi, Haliç Üniversitesi
• İşler, M., & Tama, D. (2019). 21. Yüzyılın Yükselen Moda Trendi: Athleisure. Turkish Journal of Fashion Design and Management, 1(1), 13-26.
• Kanbak, A. (2021). Ayak giydirme sanatı (ayakkabı). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Kandal, A. M. (2020). Konya Müze ve özel koleksiyonlarında bulunan ayakkabı örneklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kastan, C. (2007). Ayakkabı Teknolojisi. Konya: 2. Baskı, 3–58.
• Kastan, C. (2009,a) Ayakkabı kalıbı ölçü sistemleri: Fransız ölçü sistemi. ABMYO Dergisi. 13: 3-16.
• Kastan, C. (2009,b) Ayakkabı kalıp tasarımı öğretim yöntemi üzerine bir deneme. ABMYO Dergisi. 14: 3-16.
• Kaya, E. (2021). Ayak numarası 40-44 arası kadınların ayakkabı satın alama davranışları ve yaşadıkları problemler. Yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi.
• Kır, B. (2022). Ülkemiz ayakkabı tasarım ve üretim sektöründe sürdürülebilirlik. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi.
• Koman, E. (2019). İnovasyondaki gelişmelerin askeri ayakkabı tasarımına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Komşuoğlu, Ş., İmer, A., Etike, S., Alparslan, S. (1986). Resim II: Moda Resmi ve Giyim Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 155–186.
• Kuru, S., & Paksoy, C. (2008). Anadolu’da Ayakkabı ve Cumhuriyet Dönemi Ayakkabı Kültürü, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 38.ICANAS Bildiriler II, 821-836.
• Ötleş, İ. (2003). Ayakkabıcılık Meslek Bilgisi, İzmir Ayakkabıcılık Eğitim Merkezi Yayını.
• Parlakpınar, M. (2015). Derleme Sözlüğü’nde Ayakkabı ve Ayakkabıcılıkla İlgili Söz Varlığı. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 139-154.
• Sevilmiş, A. , Erdoğan, A. , Arı, A. , Topuz, R. & Şirin, E. F. (2017). Maraton Branşında Ayakkabı Seçimi ve Özellikleri. SPORMETRE. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15 (4) , 111-116 .
• Somçağ, H. (2014). Ayakkabı Dünyası Arşivindeki Kumaş Sayalı Geleneksel Ayakkabıların İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Tunç, P. (2013). Ayakkabı tasarımı ve üretimi lisans programına yönelik eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Veziroğlu, H. M. (2021). Taraklı ayak yapısına sahip olan kadınların ayakkabı satın alma davranışları ve yaşanan problemler. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yorulmaz, A. (2006). Bilgisayar Destekli Ortopedik Ayakkabı Kalıp Tasarımı ve İmalatı. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
• Yüksel, B., Çavdar, E. (2022). Quality expectations in shoes: a qualitative research. PressAcademia Procedia (PAP), 15, 138-139.
• Yüksel, N. (2019). 20. yüzyıldan günümüze Topuklu kadın ayakkabılarında Tekstil kullanımı. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
• İnternet Kaynakları https://anthromuseum.missouri.edu/e-exhibits/chinese-lotus-shoes Erişim tarihi: 24.10.2024
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Atat%C3%BCrk'e_ait_%C3%A7e%C5%9Fitli_ayakkab%C4%B1_ve_giyim_e%C5%9Fyalar%C4%B1.JPG Erişim tarihi:09.06.2023
• https://en.wikipedia.org/wiki/Chopine Erişim tarihi: 02.06.2023
• https://fashionhistory.fitnyc.edu Erişim tarihi: 09.06.2023
• https://theshoeman647325124.wordpress.com/2018/05/26/indigenous-north-americans-did-they-wear-shoes Erişim tarihi: 02.06.2023
• https://tr.pinterest.com/pin/516295544774973421/c Erişim tarihi 08.06.2023
• https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/antika-ayakkabilar-tasarimciya-esin-kaynagi-oldu- Erişim tarihi:09.06.2023
• https://www.adidas.com/us/blog/469118-adidas-superstar-shoes-a-history-of-shelltoe-style/Style Erişim tarihi: 24.10.2024
• https://www.atlasobscura.com/articles/medieval-europeans-pointy-shoes Erişim tarihi: 02.06.2023
• https://www.hurriyet.com.tr/mahmure/galeri-gecmisten-gunumuze-ayakkabilar-34913851/14 Erişim tarihi 05.06.2023)
• https://www.hurriyet.com.tr/mahmure/galeri-gecmisten-gunumuze-ayakkabilar-34913851/22 Erişim tarihi:05.06.2023)
• https://www.metmuseum.org/art/collection Erişim tarihi: 09.06.2023
• https://www.nationalgeographic.com/culture/article/100609-worlds-oldest-leather-shoe-armenia-science Erişim tarihi: 02.06.2023
• https://www.nisantasimuzayede.com/urun/3566807/osmanli-19-yuzyil-ipek-saten-uzeri-boncuk-isi-bitkisel-dekorlu-topuklu-cift-aya Erişim tarihi: 09.06.2023
• https://www.orientalartauctions.com/object/artisla49526-two-islamic-ottoman-hammam-shoes Erişim tarihi:09.06.2023
• https://www.soylentidergi.com/bir-statu-gostergesi-olarak-xviii-yuzyil-ayakkabilari-ve-aydinlanma-cagi/ Erişim tarihi: 02.06.2023)
• https://www.sozcu.com.tr/hayatim/seyahat/hollandada-800-yildir-suren-tahta-ayakkabi-gelenegi/ Erişim tarihi: 08.06.2023
• https://www.tdk.gov.tr/
• https://www.teenvogue.com/story/heels-history-men Erişim tarihi: 02.06.2023
• https://www.totallyspaintravel.com/2014/02/28/spanish-shoes/ Erişim tarihi: 02.06.2023
• https://www.yasemin.com/moda/haber/2992731-gecmisten-gunumuze-ayakkabi-modelleri Erişim tarihi:09.06.2023