ÂŞIK SÜMMÂNÎ'NİN ŞİİRLERİNDE TASAVVUFİ DEĞERLER

Year 2023, Volume: 13 Issue: 1, 140 - 155, 31.07.2023

Tülay Ünal , Kamil Veli Nerimanoğlu

https://doi.org/10.55179/dusbed.1252607

Abstract

Ozan/baksı geleneğini takip eden halk şiiri, İslamiyet’ten sonra âşık tipini ortaya çıkarmıştır. Âşıklar lirik şiirleri ile halka rikkat ve deruni duygularını yansıtırken didaktik şiirleri ile de ahlaki değerleri benimsetmeye çalışmışlardır. Özellikle rüyasında “pir” elinden bade içerek “Hak âşığı” unvanını alan âşıklarımız adeta birer kanaat önderi gibi halkı irşat etmede misyon yüklenmişlerdir. Biz bu makalemizde badeli âşıklarımızdan olan Sümmânî’nin şiirlerinde geçen tasavvuf temalı nasihatler üzerine inceleme yapacağız. Araştırmamızı yaparken Sümmânî’nin ulaşabildiğimiz bütün şiirlerini inceleyerek konu ile alâkalı olanlarını derledik. Şiirleri tasavvufî kaynaklara ve bakış açısına göre yorumlamaya çalıştık. Amacımız, şiirlerinin her bir mısraı hikmetli öğütler içeren Sümmânî’nin bu değerlerinin ortaya çıkmasına vesile olmaktır.

Keywords

Sümmani, Tasavvuf, Âşık

References

• Albayrak, N. (2001). Sümmânî. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Cebecioğlu, E. (2009). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnka Yayınları.
• Coşan, M.E. (2008). Başmakaleler 4 / İdeal Yol. 1. Baskı, İstanbul: Server Yayınları.
• Ergun, S.N. (1938). Halk Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Erkal, A. (2007). Âşık Sümmânî. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Erkal, A. (2010). Sümmânî’nin Âşık Edebiyatına Olan Etkisi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (10), 129-137.
• Erkal, A. (2018). Narmanlı Âşık Sümmânî. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Kardeş, M. (1963). Meşhur Saz Şairi Âşık Sümmânî. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Knysh, A. (2011). (Mütercim Durdu İhsan). Tasavvuf Tarihi. İstanbul: Ufuk Yayınları.
• Kotku, M.Z. (2013). Nefsin Terbiyesi. 6. Baskı, İstanbul: Server Yayınları.
• Kotku, M.Z. (2017). Tasavvufî Ahlâk. 1. Baskı, İstanbul: Server Yayınları.
• Köprülü, M.F. (2020). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. 5. Baskı, İstanbul: Alfa Tarih. Okay, H.N. (1958), Sümmânî. İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi.
• Pala, İ. (1989). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Tatçı, M. (2020). Yunus Emre Dîvânı. İstanbul: H Yayınları.
• Uludağ, S. (2000). İhvan, Dia, C.21, İstanbul, TDV
• Veli, K. (2011). Yunus Emre’nin Poetikası. İstanbul: H Yayınları.
• Yazıcı, T (1994) Derviş, Dia, C.9, İstanbul, TDV
• Yağmurdereli, N. (1939). Âşık Sümmânî Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Ülkü Basımevi.
• Yılmaz, H.K. (2021). Tasavvuf. İçinde M.A.Y. Saraç (Ed.), Sosyal Bilimler Ansiklopedisi Cilt 4 (ss. 236-239). Ankara: Tübitak Yayınları.