Ortaöğretim Biyoloji Öğretim Programında Orman Kavramı

Year 2023, Volume: 19 Issue: 1, 269 - 282, 25.06.2023

Kalender Arıkan

https://doi.org/10.58816/duzceod.1244721

Abstract

Bu çalışmada orman ve orman ile ilgili kavramların ortaöğretim biyoloji öğretim programındaki yeri incelenmiştir. Ormanlar, küresel olarak tehdit altındadır ve korunması gerekmektedir. Koruma faaliyetlerinin ilk adımlarından biri ise eğitimdir. Ülkemizdeki örgün eğitimin ilk öğretim bölümünde farklı dersler kapsamında orman kavramı ele alınırken ortaöğretim bölümde bu kavram biyoloji dersi kapsamında ele alınmaktadır. Bu kapsamda ortaöğretim biyoloji öğretim programı ve 9, 10, 11 ve 12 sınıf biyoloji ders kitaplarında orman ve orman ile ilgili temel kavramlar incelenmiştir. Orman ile ilgili kavramlar ise ağaç, ağaç türleri, orman yangını, ormancılık, orman tahribatı, ormanlarda biyolojik çeşitlilik ve orman ekosistemi olarak belirlenmiştir. İçerik analizi temel araştırma yöntem olarak kullanılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre orman ve ilgili kavramlara ders kitaplarında 29 farklı kısımda değinilmiştir. Bu değinmelerin 20’si 10. sınıfta yer alırken, 1’i 9. sınıf, 6’sı 11. sınıf geriye kalan 2’si ise 12. sınıfta yer almaktadır. 29 konunun içerisinde 3 görsel yer alırken, 2 bölümde hem görsel hem metinlere yer verilmiş, 24 bölümde ise doğrudan metin içerisinde açıklamalara yer verildiği belirlenmiştir. Orman ve ormanlarımızdaki ağaç türleri ile ilgili bilgilerin literatüre uygun olarak öğretim programı ve ders kitaplarında yer almadığı belirlenmiştir. Ormanlarımızda bulunan asli ağaç türlerinden 7’sine 15 farklı konuda yer verilmiştir. Orman yangın konusu ele alınmasına rağmen, yangınlara karşı alınacak önemler, yangınların nedenleri ve yangın sonrası dönemler ile ilgili bilgiler verilmemiştir. Araştırma sonucunda elde edilecek veriler ile orman ve orman ile ilişkili kavramların ortaöğretim biyoloji öğretimi programında ve ders kitaplarında düzenlenmesi veya geliştirilmesine katkı sağlaması beklenmektedir.

Keywords

Orman, Biyoloji Eğitimi, Ortaöğretim

References

• Anonim, (2002a). https://www.iufro.org/publications/proceedings/proceedings-meetings-2002/. (Erişim tarihi: 26.10.2022).
• Anonim, (2002b). https://unfccc.int/event/new-delhi-climate-change-conference-october-2002. Erişim tarihi: 13.12.2022.
• Anonim, (2010). https://www.cbd.int/doc/reports/cbd-report-2010-en.pdf. Erişim tarihi: 21.11.2022.
• Anonim, (2022). https://www.britannica.com/dictionary. (Erişim Tarihi: 30.12.2022).
• Anonim, (2022a). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.6831.pdf. Erişim tarihi: 26.10.2022.
• Anonim, (2022b). http://balikesirormananaokulu.com/788-2/orman-okulu/tarihcesi/. Erişim tarihi: 31.10.2022.
• Anonim, (2022c). https://www.dogaproje.org/ormanokulu/. Erişim tarihi: 31.10.2022.
• Anonim, (2022d). https://www.ormanokulu.org/hikayemiz/. Erişim tarihi: 31.10.2022.
• Arıkan, K. ve Turan, S. L. (2015). Ortaöğretim biyoloji öğretimi programının yaban hayatı bileşenleri açısından değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education], 30(4), 52-66.
• Atıcı, T. ve Bora, N. (2005). Ortaöğretim kurumlarında biyoloji eğitiminde kullanılan öğretim metotlarının ders öğretmenleri açısından değerlendirilmesi ve öneriler. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 51-64.
• Avcı, M. (2001). ‘Mikoloji konularının ortaöğretim biyoloji müfredatındaki yerinin belirlenmesi’. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aytuğ, B. (1976). Orman tanımlaması ve bu tanımlamada yer alan ağaç, ağaççık ve çalı kavramları. I. Orman Kadastro Semineri, OGM Yayın No: 607/13, Ankara.
• Bahadır, M., ve Emet, K. (2010). Türkiye’de ana iklim tiplerini karakterize eden belli başlı ağaç türlerinin CBS ile analizi. TÜBAV Bilim Dergisi, 3(1), 94-105.
• Baranlı, Ş. (2003). ‘Ortaöğretim biyoloji programında bitki fizyolojisi ile ilgili öğretmen ve öğrenci görüşleri’. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baş, R. (2014). Türkiye’de orman yangınları nedenleri, zararları ve yangınlara karşı alınacak önlemler. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 27(2), 52-73.
• Berkant, H. G. (2005). Ortaöğretim biyoloji öğretim programında klonlama konusunun kapsamı ve insan klonlamaya yönelik program önerisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 107-120.
• Bruner, J. S. (1960). The process of education. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Calow, P. (1987). Towards a definition of functional ecology. Functional Ecology, 1(1), 57-61.
• Coates, J. K., & Pimlott‐Wilson, H. (2019). Learning while playing: Children's forest school experiences in the UK. British Educational Research Journal, 45(1), 21-40.
• Cree, J. & McCree, M. (2012). A brief history of the roots of forest school in the UK. Horizons, 60, 32-34.
• Cumming, F. & Nash, M. (2015). An Australian perspective of a forest school: Shaping a sense of place to support learning. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 15 (4), 296–309.
• Dennis, R. A., Mayer, J., Applegate, G., Chokkalingam, U., ve ark. (2005). Fire, people and pixels: linking social science and remote sensing to understand underlying causes and impacts of fires in Indonesia. Human Ecology, 33(4), 465-504.
• Doğanay, H. ve Doğanay, S. (2004). Türkiye’de orman yangınları ve alınması gereken önlemler. Doğu Coğrafya Dergisi, 31-48.
• Dönmez, Y. (2015). Türkiye bitki coğrafyası çalışmaları. Coğrafya Dergisi, (29), 1-27.
• Dönmez, Y., ve Aydınözü, D. (2012). Bitki özellikleri açısından Türkiye. Coğrafya Dergisi, 1(24), 1-17.
• Ertuğrul, M. (2005). Orman yangınlarının dünyadaki ve Türkiye’deki durumu. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 7(7), 43-50.
• FAO, (2000). Global Forest Resources Assessments. Erişim Adresi: https://www.fao.org/3/ad068e/AD068E03.htm.
• Harden. R.M. (1999). What is a spiral curriculum?, Medical Teacher, 21:2, 141-143.
• Harper, N.J. (2017). Outdoor risky play and healthy child development in the shadow of the “risk society”: A forest and nature school perspective. Child & Youth Services, 38(4), 318-334.
• Kavgaci, A., Arslan, M., Bingöl, Ü., Erdoğan, N., & Čarni, A. (2012). Classification and phytogeographical differentiation of oriental beech forests in Turkey and Bulgaria. Biologia, 67(3), 461-473.
• Kiziroğlu, İ. (1988). Günümüzde biyoloji dersi ve amaçları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 243- 250.
• Noordwijk, M. V. & Minang, P. A. (2009). If we cannot define it, we cannot save it: forest definitions and REDD. Policy Brief-ASB Partnership for the Tropical Forest Margins, 15.
• O'Brien, L. ve Richard, M. (2008). Forest school research summary. Forest Research, 1-2. OGM, (2021). Türkiye orman varlığı. OGM Ofset, Ankara.
• Saatçioğlu, F. (1981). Orman ekosistemi ve çevresine yaptığı etkiler. İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 31(1), 83-89.
• Schuck, A., Päivinen, R., Hytönen, T. & Pajari, B. (2002). Compilation of forestry terms and definitions. Joensuu, Finland: European Forest Institute.
• Torkar, G. (2016). Secondary school students' environmental concerns and attitudes toward forest ecosystem services: ımplications for biodiversity education. International Journal of Environmental and Science Education, 11(18), 11019-11031.
• Uzun, N. ve Sağlam, N. (2003). Ortaöğretim biyoloji programında genetik konularının değerlendirilmesi ve öğrencilerin genetiğe karşı ilgisinin saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24).
• Ünal, S. ve Küçük, Ö. (2007). Ölü ağaçlarda yaşayan böcek (Coleoptera) türleri ve orman ekosistemindeki önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, (1), 123-133.