Volatile Compositions of Mountain Tea (Sideritis pisidica Boiss. & Heldr.) at Different Elevations

Year 2024, Volume: 20 Issue: 2, 15 - 27, 28.12.2024

Ayşegül Tekeş , Sermin Göksu Karagöz , Serkan Gülsoy

https://doi.org/10.58816/duzceod.1552717

Abstract

In this study we aimed to examine the volatile components of Sideritis pisidica Boiss. & Heldr. samples collected from lower and higher elevations. The analysis of volatile components was performed using the Headspace Solid-Phase Microextraction (HS-SPME) method with three replicates. The samples used in this study were collected from the Sultandağı Region in Afyonkarahisar province. As a result of the study, a total of 90 volatile components were identified across the two elevations, 55 of which were common to both, while 8 were found only at the lower elevation and 27 only at the higher elevation. Additionally, the percentage of volatile components at the lower elevation was 70.0%, whereas at the higher elevation it increased to 91.1%. It was observed that trans-Caryophyllene and trans-beta-Farnesene had the highest mean concentrations at both elevations. The variability in the volatile components and their proportions could be attributed to several factors, including environmental conditions (geographical location, soil properties, humidity, temperature, elevation, etc.), the phenological stage of the plant (growth stage), the plant part used for volatile oil extraction, the type of material (fresh or dried), the method used for volatile oil extraction, and the collection time of the plant.

Keywords

Mountain tea, HS-SPME, Sideritis pisidica, Volatile components, Elevation

Farklı Yükseltilerde Dağçayı (Sideritis pisidica Boiss. & Heldr.)’nın Uçucu Bileşenleri

Abstract

Bu çalışmada, Sideritis pisidica Boiss. & Heldr.’nin farklı yükseltilerden (alt ve üst rakım) toplanan örneklerinin uçucu bileşenlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Uçucu bileşen analizi HS-SPME (Tepe Boşluğu – Katı Faz Mikro Ekstraksiyon) yöntemi kullanılarak, üç tekerrürlü olacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada kullanılan örnekler, Afyonkarahisar ili Sultandağı Yöresi’nden toplanmıştır. Çalışma sonucunda iki farklı yükseltide toplamda 90 uçucu bileşen tespit edilmiş olup, bunların 55’i her iki yükseltide ortak bulunurken, 8’i sadece alt rakımda, 27’si ise sadece üst rakımda saptanmıştır. Ayrıca alt rakımda %70.0 olarak bulunan uçucu bileşen yüzdesi, üst rakımda %91.1’e çıktığı belirlenmiştir. Her iki yükseltide de trans-Caryophyllene ve trans-beta- Farnesene bileşenlerinin en yüksek ortalamaya sahip olduğu görülmüştür. Bitkinin uçucu bileşenleri ve oranlarındaki bu değişkenliğin çevresel koşullar (coğrafi konum, toprak özellikleri, nem, sıcaklık, yükselti vb.), fenolojik durumu (bitki büyüme aşaması), uçucu yağ çıkarmak için kullanılan bitki kısmı, materyal türü (taze veya kuru), uçucu yağ çıkarmak için kullanılan yöntem ve bitkinin toplama zamanı gibi birçok faktöre göre değişebileceği sonucuna varılmıştır.

Keywords

Dağçayı, HS-SPME, Sideritis pisidica, Uçucu bileşen, Yükselti

References

• Aligiannis, N., Kalpoutzakis, E., Chinou, I. B., Mitakou, S., Gikas, E., & Tsarbopoulos, A. (2001). Composition and antimicrobial activity of the essential oils of five taxa of Sideritis from Greece. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49(2), 811-815.
• Arslan, M., Özek, G., & Özek, T. (2021). Essential Oil Compositions and Site Characteristics of Sideritis pisidica in Natural Habitat. Contemporary Problems Of Ecology, 14(6), 675-689.
• Aslan, İ., Kılıç, T., Gören, A. C., & Topçu, G. (2006). Toxicity of acetone extract of Sideritis trojana and 7-epicandicandiol, 7-epicandicandiol diacetate and 18-acetylsideroxol against stored pests Acanthoscelides obtectus (Say), Sitophilus granarius (L.) and Ephestia kuehniella (Zell.). Industrial crops and products, 23(2), 171-176.
• Baser, K. H. C. (2002). Aromatic biodiversity among the flowering plant taxa of Turkey. Pure and Applied Chemistry, 74(4), 527-545.
• Baytop, T. (1999). Türkiye'de bitkiler ile tedavi: geçmişte ve bugün. Nobel Tıp Kitabevleri.
• Chrysargyris, A., Tomou, E. M., Goula, K., Dimakopoulou, K., Tzortzakis, N., & Skaltsa, H. (2023). Sideritis L. essential oils: A systematic review. Phytochemistry, 209, 113607.
• Çarıkçı, S., Özer, Z., Dereli, S., Açar, D., Gören, A. C., & Kılıç, T. (2018). Türkiye'ye Endemik Beş Sideritis Türünün Uçucu Yağ Bileşimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22, 301-305.
• Davis, P.H. (1967). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburg University Press, Vol: 2, Edinburg, s. 400.
• Davis, P.H., (1982). Flora of Turkey and East Eagean Island, 7, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Deveci E, Tel-Çayan G, Yıldırım H, Duru ME. (2017). Chemical composition, antioxidant, anticholinesterase and anti-urease activities of Sideritis pisidica Boiss. & Heldr. endemic to Turkey. Marmara Pharmaceutical Journal, 21(4), 898-905.
• Erbaş, S., & Fakir, H. (2012). Türkiye’nin Batı Akdeniz Yöresinde doğal olarak yetişen dağ çayı (Sideritis libanotica Labill. subsp. linearis (Bentham) Bornm) ve bayır kekiği (Origanum sipyleum L.) türlerinin uçucu yağ oranları ve bileşenlerinin belirlenmesi. SDÜ Faculty of Forestry Journal, 13, 119-122.
• Ergun, M., Ergun, N., & Ozbay, N. (2016). Analysis of volatile constituents of Sideritis pisidica Boiss. & Heldr. Z Arznei Gewurzpla, 21, 68-72.
• González-Burgos, E., Carretero, M. E., & Gómez-Serranillos, M. P. (2011). Sideritis spp.: Uses, chemical composition and pharmacological activities—A review. Journal of Ethnopharmacology, 135(2), 209-225.
• Gülsoy, S. Özkan, K., and Özkan, G. (2022). Effect of environmental factors on the fruit essential oils of Pistacia terebinthus L. growing wild in Turkey. Cerne, 28, e102994.
• Gülsoy, S., & Çıvğa, A. (2016). Diken ardıç (Juniperusoxycedrus L. subsp. oxycedrus) kozalaklarının uçucu yağ özellikleri ve çevresel faktörlerle ilişkileri. Turkish Journal of Forestry, 17(2), 142-152.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K. H. C. (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Volume 11, Edinburgh.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. (edlr.), (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.
• Kirimer, N., Baser, K. H. C., Demirci, B., & Duman, H. (2004). Essential oils of Sideritis species of Turkey belonging to the section Empedoclia. Chemistry of Natural Compounds, 40, 19-23.
• Kirimer, N., Tabanca, N., Özek, T., Tümen, G., & Baser, K. H. C. (2000). Essential oils of annual Sideritis species growing in Turkey. Pharmaceutical Biology, 38(2), 106-111.
• Özel, M. Z., & Kutlular, O. (2011). Regional changes in the chemical composition of essential oils of Salvia fruticosa and Sideritis pisidica using superheated water extraction. Analytical Chemistry Letters, 1(1), 34-42.
• Özkan, G., Krüger, H., Schulz, H., & Özcan, M. (2005). Essential oil composition of three Sideritis species used as herbal teas in Turkey. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 8(2), 173-177.
• Pieroni, A., Muenz, H., Akbulut, M., Başer, K. H. C., & Durmuşkahya, C. (2005). Traditional phytotherapy and trans-cultural pharmacy among Turkish migrants living in Cologne, Germany. Journal of Ethnopharmacology, 102(1), 69-88.
• Risticevic S, Lord H, Gorecki T, Arthur CL, & Pawliszyn J (2010). Protocol for solid-phase microextraction method development. Nat Protoc., 5, 122–139.
• Sagdic, O., Aksoy, A., Ozkan, G., Ekici, L., & Albayrak, S. (2008). Biological activities of the extracts of two endemic Sideritis species in Turkey. Innovative Food Science & Emerging Technologies, 9(1), 80-84.