Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma

Year 2016, Volume: 4 Issue: 1, 0 - 0, 18.04.2016

Muhammet Kemal Karaman

https://doi.org/10.19145/guifd.90435

Cited By: 3

Abstract

Medyanın toplumlar üzerindeki yoğun etkileri, medyadan gelen her türlü mesajı çözümleyebilen bilinçli medya okuryazarı bireylerin yetiştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Medya okuryazarlığı ise medya kullanımında eleştirel bir takım becerilere sahip olmayı gerektirmektedir. Literatür incelendiğinde sorgulama yapmayı gerektiren becerileri içeren eleştirel düşünme ile medya okuryazarlığı arasında birçok ortak özelliğin olduğu görülmektedir. Bu bağlamda çalışmada, öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri cinsiyet, bölüm, sınıf ve internet kullanım amaçları gibi değişkenler açısından incelenmiştir. Bu amaçla öncelikle eleştirel düşünme, medya okuryazarlığı ve bu iki kavram arasındaki ilişki açıklanmış, ardından öğretmen adaylarından elde edilen bulgulara ve tartışmaya yer verilmiştir.

Araştırma elde edilen veriler, Kaliforniya Eleştirel Düşünme Eğilimleri Ölçeği ve Medya Okuryazarlığı Düzey Belirleme Ölçekleri kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmuştur. Adaylardan toplanan veriler SPSS 19.0 programında Mann-Whitney U testi, t testi ve pearson korelasyon katsayısı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasında doğru orantılı pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca bu adaylarının cinsiyet değişkeni göz önüne alındığında; erkeklerin medya okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin kadınlara göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Bölüm değişkeni açısından ise Sosyal Bilgiler ve Türkçe Öğretmenliği bölümleri lehine anlamlı fark bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: Eleştirel düşünme, eleştirel düşünme eğilimi, medya okuryazarlığı

A Study on Preservice Teachers’ Level of Literacy and Critical Thinking Dispositions

Abstract

The intense effects of media on the societies make obligatory to raise conscious media literate individuals who can resolve every messages coming from media. Media literacy requires to have critical abilities in using media. When the literature is searched, it is seen that there are many similarities between the critical thinking and media literacy. In this context, the relation between media literacy levels and critical thinking dispositions of preservice teachers is tried to be defined. Additionally, this article examines media literacy level and critical thinking in terms of gender, department and aims of internet utility. For this purpose, the concepts of critical thinking and media literacy and their correlation have been explained primarily. Then, the findings which were gathered from preservice teacher and discussions have been presented.

The data was collected by using California Critical Thinking Disposition Inventory which was developed by Facione (1994) and adapted to Turkish language by Kökdemir (2003) and Media Literacy Level Scale developed by Karaman and Karataş (2009). The study group for the research consisted of 547 pre-service teachers in the Faculty of Education at Uşak University. In data analysis, Mann-Whitney U test, independent samples t-test and Pearson product moment correlation coefficent were utilized. The research results indicated that the relationship between pre-service teachers’ media literacy level and criticial thinking disposition is statistically significant and positive. In addition, males' media literacy levels and critical thinking dispositions are higher than those of female. In terms of department variable, the differences was found in favor of Turkish Language Education and Social Studies Education.

Key Words: Critical thinking, critical thinking disposition, media literacy

References

• AYBEK, Birsel; DEMİR, Remzi (2013). “Lise Öğrencilerinin Medya ve Televizyon Okuryazarlık Düzeyleri ile Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (2), s.287-304.
• BARAN, Stanley J. ve DAVIS, Dennis K. (2010). Mass Communication Theory Foundations, Ferment, and Future, Cengage Learning.
• BİNARK, Mutlu ve BEK, Mine G. (2010). Eleştirel Medya Okuryazarlığı, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• BRUCE, Christine S. (1994). Information Literacy Blueprint, Griffith University, Division of Information Services, http://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/30484879/bruce_information_literacy_blueprint.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAJ56TQJRTWSMTNPEA&Expires=1459761452&Signature=szImZ9k2aMNRSGpIMCHId%2FEHiq8%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DInformati on _literacy_blueprint.pdf, Erişim Tarihi: 04.04.2016.
• CHANCE, Paul (1986). Thinking in the Classroom: A Survey of Programs, New York, NY 10027: Teachers College Press, 1234 Amsterdam Ave.
• CONSIDINE, David M. (2002). “Media Literacy Across the Curriculum”, Thinking Critically About Media: Schools and Families in Partnership, p. 23-29, http://www.medialit.org/sites/default/files/391_CIC_ML_Report.pdf, Erişim Tarihi: 04.04.2016.
• COTTRELL, Stella (2005). Critical Thinking Skills, Developing Effective Analysis and Argument, Basing Stoke: Palgrave Macmillan.
• CÜCELOĞLU, Doğan (2008). İyi Düşün Doğru Karar Ver, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• DEMİREL, Özcan (2004). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• DEWEY, John (1997). How we think, Courier Dover Publications.
• ENNİS, Robert H. (1996). “Critical Thinking Dispositions: Their Nature and Assessability”, Informal Logic, 18 (2), p.165-182.
• EVANCHO, Susan R. (2000). Critical Thinking Skills and Dispositions of the Under Graduate Baccalaureate Nursing Student, Southern Connecticut State University, Unpublished Master's Thesis, Connecticut.
• FACIONE, Peter A. (1990). “The California Critical Thinking Skills Test: College Level”, Technical Report# 1. Experimental Validation and Content Validity, ERIC Clearinghouse.
• FACIONE, Peter A. (1998). Critical thinking: What It is and Why It Counts, Millbrae, CA: California Academic Press.
• FACIONE, Noreen C.; FACIONE, Peter A.; SANCHEZ, C. A. (1994). “Critical Thinking Disposition as a Measure of Competent Clinical Judgment: The Development of the California Critical Thinking Disposition Inventory”, The Journal of Nursing Education, 33 (8), p.345-350.
• FEUERSTEIN, Mira (1999). “Media Literacy in Support of Critical Thinking”, Journal of Educational Media, 24 (1), p.43-54.
• FISHER, Alec (2011). Critical Thinking: An Introduction, Cambridge University Press.
• GELEN, İsmail (2002). “Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Düşünme Becerilerini Kazandırma Yeterliklerinin Değerlendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (10), s.100-119.
• GRAFSTEIN, Ann. (2002). “A Discipline-Based Approach to Information Literacy”, The Journal of Academic Librarianship, 28 (4), p.197-204.
• GÜNDOĞDU, Hakan (2009). “Eleştirel Düşünme ve Eleştirel Düşünme Öğretimine Dair Bazı Yanılgılar”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7 (1), s.57-74.
• GÜNGÖR, Nazife (2013). İletişim Kuram ve Yaklaşımlar, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• HALPERN, Diane F. (1999). “Teaching for Critical Thinking: Helping College Students Develop the Skills and Dispositions of a Critical Thinker”, New Directions for Teaching and Learning, 1999 (80), p.69-74.
• HOBBS, Renee. (1998). “The Seven Great Debates in the Media Literacy Movement”, Journal of Communication, 48 (1), p.16-32.
• HOEM, Jon (2004). “Video blogs as "Collective Documentary". http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.136.3680&rep=rep1&type=pdf, Erişim Tarihi: 04.04.2016.
• KARAMAN, Kemal M. ve KARATAŞ, Adem (2009). “Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri”, İlköğretim Online, 8 (3), s.798-808.
• KARASAR, Niyazi (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• KELLNER, Douglas ve SHARE, Jeff (2005). “Toward Critical Media Literacy: Coreconcepts, Debates, Organizations, and Policy”, Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 26 (3), p.369-386.
• KÖKDEMİR, Doğan (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• KILIÇ, Selim. (2012). “Interpretation of Correlation Analysis Results”, Journal of Mood Disorders, 2 (4), p.191-193.
• KURT, Adile A. Ve KÜRÜM, Dilruba (2010). “Medya Okuryazarlığı ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişki: Kavramsal Bir Bakış”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2 (2), s.20-34.
• MASTERMAN, Len (1997). “A Rationale for Media Education”, (Edit.) Robert Cubey, Media Literacy in the Information Age, New Jersey: Transaction Publishers, p.15-68.
• MOORE, Kenneth D. (2001). Classroom Teaching Skills, Boston: Mcgraw-Hill.
• OFCOM (2006). Media Literacy Bulletin, www.ofcom.org.ukadvicemedia_ literacymedlitpubbulletinsissue7.pdf, Erisim Tarihi: 14.07.2013
• PAUL, Richard W. (1991). “Staff Development for Critical Thinking: Lesson Plan Remodelling as the Strategy”, (Edit.) A.L. Costa, Developing Minds (A Reseource Book For Teaching Thinking), Revised Education, Volume 1, Alexandria, Virginia: ASCD.
• POTTER, W. James (2004). Theory of Media Literacy: A Cognitive Approach, SAGE.
• SCHARRER Erica (2002). “Making a Case for Media Literacy in the Curriculum: Outcomes and Assessment”, Journal of Adolescent & Adult Literacy, 46 (4), p.354-358.
• SCHMIDT, Hans C. (2013). “Media Literacy Education from Kindergarten to College: A Comparison of How Media Literacy Is Addressed Across the Educational System”, The Journal of Media Literacy Education, 5 (1).
• SCHWARZ, Gretchen (2001). “Literacy Expanded: The Role of Media Literacy in Teacher Education”, Teacher Education Quarterly, 28 (2), http://www. teqjournal.org/Back%20Issues/backIssues.html, Erişim Tarihi: 13.07.2013.
• SEFEROĞLU, S. Sadi ve AKBIYIK, Cenk (2006). “Eleştirel Düşünme ve Eğitim”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, s.193-200.
• SIEGEL, Harvey (1999). “What (Good) are Thinking Dispositions”, Educational Theory, 49 (2), p.207-224.
• SOM, Seçil ve KURT, A. Aşkım (2012). “Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Öğrencilerinin Medya Okuryazarlık Düzeyleri”, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2 (1), p.104-119.
• ŞENKAYA, Ebru (2005). Yabancı Dil Yazma Öğretiminde Eleştirel Düşünme Becerilerinin Kullanımının Başarıya Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• THOMAN, Elizabeth; JOLLS, Tessa (2008). 21. Yüzyıl Okuryazarlığı, (Çev. Cevat Elma ve Alper Kesten), Ankara: Ekinoks Yayınları.
• TOKGÖZ, Oya (2015). İletişim Kuramlarına Anlam Vermek, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• TÜRK DİL KURUMU (2013). Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• YILDIRIM, H. İbrahim (2009). Eleştirel Düşünmeye Dayalı Fen Eğitiminin Öğrenme Ürünlerine Etkisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.