İŞYERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN (MOBBING) TARİHSEL ARKA PLANI VE TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE YERİ

Year 2010, Volume: 10 Issue: 4, 1175 - 1186, 01.11.2010

Ümit İlhan

Abstract

İşyerinde psikolojik taciz (Mobbing), bir işçinin diğer çalışanlar veya işveren tarafından kasıtlı olarak sürekli ve sistematik bir şekilde duygusal saldırı yoluyla yıpratılması anlamını taşımaktadır. Böylelikle fiziksel, sosyal ve ruhsal açıdan mağdur edilerek bireysel anlamda işçinin iş başarısı ve verimliliğinin düşmesine, hatta işçinin işten ayrılmasına neden olabilecek, örgütsel anlamda ise örgüt barışının bozulmasına sebep olarak örgütsel verimliliğe ve dolayısıyla ülke ekonomisine olumsuz etki yapabilecek ciddi bir süreçtir.Mobbingin hem çalışanlar, hem de örgüt açısından bu derece önem arz etmesi bu olguya karşı hukuki anlamda önlem alma ihtiyacını doğurmuştur. Ancak günümüzde birçok gelişmiş ülkede, mobbingin teşhis ve sonuçlarına yönelik araştırmaların yapıldığı, ayrıca sözkonusu türde tacizlerin önlenmesi ve mevcut taciz eylemlerinin neden olduğu bireysel ve örgütsel zararların giderilmesi için hukuki tedbirlerin alındığı gorülürken, kavram mevzuatımızda henüz açıkça yer almamaktadır. Bununla birlikte, mobbingin işyerlerindeki psikolojik ve örgütsel etkileri göz önünde bulundurularak Türk Hukuk Mevzuatında da açıkça yer alması yönündeki çalışmaların Borçlar Kanunu Tasarısı ile gerçekleştirilmeye çalışıldığı görülmektedir.Bu çalışmada mobbing olgusunun kavramsal çerçevesi ve kapsamından yola çıkarak Türk Hukuk Mevzuatındaki yeri incelenmiştir

Keywords

Psikolojik taciz, mobbing, duygusal taciz, psikolojik şiddet, kişilik hakkı, borç ilişkisinin ihlali

The Historical Background of Psychological Harassment at Work (Mobbing) and its Place in Turkish Judicial System

Abstract

Psychological Harassment at Work (Mobbing) means the employer’s or the other worker’s causing someone to be psychologically damaged at work in scope of intentional and constant psychological attacks. Thus, such a process can be evaluated as very harmful to both the productivity of the organization and the country’s economy because of breaking up the peaceful working atmosphere at work even causing the employee to leave the job since his/her personal productivity and effectiveness decreased due to such unjust treatment that has damaged to his/her physical, social and mental completeness accordingly. Since mobbing is rather an important issue from the point of view of the employees and the organization, it has led some legal measures to be taken to prevent such a harmful effect. However, it is seen that this concept does not take part in our enforceable regulations directly, although, today in many developed country, the legal measures had been taken to prevent the mobbing at work and to eliminate the personal and organizational injuries caused by this concept at work in scope of researches held to identify and remove the consequential results. Additionally, it is seen that some efforts are being spent to enable the mobbing concept to be involved in the Draft Act Proposal for the New Version of the Law of Debts in order to get this concept involved in Turkish Law Regulation by considering the psychological and organizational effects of mobbing at work. In this study, the place of mobbing was reviewed in the Turkish Law Regulation within the frame of conceptual structure and content of mobbing

Keywords

Psychological harassment, mobbing, emotional harassmnet, psychological violence, personality right, breach of contractual relationship

References

• Altıparmak, A. ve Küzeci, D. (2009): “Türk Hukukunda Yeni Bir Kav- ram: İşyerinde Psikolojik Taciz(Mobbing)”, Terazi Hukuk Dergisi, 35: 47-57.
• Bahçe, Ç. (2007): Mobbing Oluşumunda Örgüt Kültürünün Rolü: Bir Örnek Uygulama, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayım- lanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Bayram, F., Tınaz, P. ve Ergin, H. (2008): İşyerinde Psikolojik Taciz. İstanbul: Beta Yayınları.
• Bayram, F. (2006): “Borçlar Kanunu Tasarısı Işığında İşverenin İşçinin Kişiliğini Koruması Borcu”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı, 11-48.
• BİLKA. (2009): İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Raporu. http:// www.bilka.org.tr/upload/file/Mobbing1.doc, (23.02.2010)
• Binbir, S. (2007): “Psikolojik Taciz (Mobbing) ve İş Hukuku”, Yaklaşım Dergisi, 171: 198-201. Bully Online, http://www.bullyonline.org/action/policy.htm, (23.12.2009).
• Chappell, D. ve Di Martino, V. (2006): Violence at Work. Geneva: In- ternational Labour Office.
• Cowie, H., Naylor, P., Rivers, I., Smith P. ve Pereira, B. (2002): “Me- asuring Workplace Bullying”, Agression and Violent Behavior, 7 (1): 33-51.
• Çelik, N. (2003): İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Çobanoğlu, Ş. (2005): Mobbing ve Başa Çıkma Yöntemleri. İstanbul: Timaş Yayıncılık.
• Daniel, T. A. (2006): “Bullies In The Workplace: A Focus On The “Abu- sive Disrespect” Of Employees”, Society for Human Resources Mana- gement Whitepapers, (http://noworkplacebullies.com/yahoo_site_ad- min/assets/docs/ BulliesintheWorkplace1_HR_Magazine.234101040. pdf, (08.02.2010)
• Davenport, N, Schwartz, R. D. ve Elliott, G. P. (2008): Mobbing- İşye- rinde Duygusal Taciz, (Çev: Osman Cem Önertoy), İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Demircioğlu, H. R. (2007): “Kisilik Hakkı İhlalinin Ve Borca Aykırılı- ğın Bir Türü Olarak İsyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Gazi Üni- versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11 (1-2): 113-146.
• Einarsen, S. ve Skogstad, A. (1996): “Bullying at Work: Epidemiolo- Gical Findings in Public and Private Organizations”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5: 185-201.
• Escartin, J., Rodriguez-Carballeira, A., Zapf, D., Porrua, C. ve Martin- Pena, J. (2009): “Perceived Severity of Various Bullying Behaviours at Work and The Relevance of Exposure to Bullying”. Work & Stress, http://www.informaworld.com/smpp/title~db=all~content=t713697 904~tab=issueslist~branches=23 - v2323(3): 191-205.
• Gülmez, M. (1998): “Geliştirilen İçeriği ve Etkinleştirilen Denetim Sis- temi ile Yeni Avrupa Sosyal Şartı”, Prof.Dr. Metin Kutal’a Armağan, Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Dergisi: 327-358.
• Gülmez, M. (2007): “Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartına Uyum Sağlayabilecek miyiz”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 12: 27-52.
• ILO. (1998): www.ilo.org/public/english/bureau/inf/magazine/26/vio- lence.htm, (24.01.2010).
• Karaca, N. G. (2009): “Avrupa Birliği Ülkelerinde İşyerinde Psikolojik Tacizin Boyutları, Psikolojik Tacizle Mücadele ve Sendikaların Rolü”, Çimento İşveren Dergisi, 5 (23): 26-45.
• Kelly, D. J.(2006)“Workplace Bullying – A Complex Issue Neeing IR/ HRM Research?”, 21st Century Work: Proceedings of the 20th Con- ference of the Association of Industrial Relations Academics of Austra- lia and New Zealand, University of South Australia: 274-284.
• Konin, M. ve Green T., M. (2005): “The Emotionally Abusive Workpla- ce”, Journal of Emotional Abuse, 4 (3): 71-79.
• Lee, D. (2000): “An Analysis of Workplace Bullying in the UK”, Person- nel Review, 29 (5): 593-610.
• Leymann, H.. (1990): “Mobbing and Psychological Terror at Workpla- ces”, Violence and Victims, 5 (2): 119-126.
• Leymann, H. (1996): “The Content and Development of Mobbing at Work”, European Journal of Work and Or ganizational Psychology, 5 (2): 165-184.
• Mollamahmutoğlu, H. (2005): İş Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Newsweek International. (2000): Miller, Karen Lawry. “They Call It ‘Mobbing”.http://www.newsweek.com/id/85749, (02.01.2010).
• Paksoy, N. (2007): İşyerinde Psikolojik Taciz-Yıldırma (Mobbing), Yük- sek Lisans Projesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Rayner, C. ve Hoel, H. (1997): “Workplace Bullying: A Concise Review of Literature”, Journal of Community and Applied Social Psychology, 7: 181-189.
• Shallcross, L. (2003): “The Workplace Mobbing Syndrome: Response and Prevention in the Public Sector”, A Community Response Con- ference, Brisbane Australia. http://members.shaw.ca/mobbing/mob- bingCA/mobsyndrome-1.htm, (17.02.2010)
• Shallcross, L. Sheehan, M., ve Ramsay, S. (2007): “Workplace Mobbing: Experiences in the Public Sector” International Journal of Organisatio- nal Behaviour, Volume 13(2): 56-70.
• Süzek, S. (2008): İş Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Şen, S. (2009): “Psikolojik Taciz ve İş Kanunu Boyutu”, Çimento İşveren Dergisi, 5 (23): 46-68.
• TBMM. Türk Borçlar Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Rapo- ru. (15.02.2010).
• Tengilimoğlu, D. ve Mansur, F. A. (2009): “İşletmelerde Uygulanan Mobbingin (Psikolojik Şiddet) Örgütsrl Bağlılığa Etkisi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1 (3): 69-84.
• The Mobbing Encyclopedia. (1996): http://www.leymann.se/ English/11120E. HTM, (15.12.2009)
• Tınaz, P. (2006a): İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Tınaz, P. (2006b): “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 10 (3): 11-22.
• Tunçomağ, K. ve Centel, T. (2008): İş Hukukunun Esasları. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Tutar, H.(2004): İs yerinde Psikolojik Siddet, Ankara: Platin Yayınları.
• Yavuz, H. (2007): “Çalışanlarda Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısını Etkileyen Faktörler: Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üni- versitesi, İsparta.
• Yücetürk, E. ve Öke, M. K. (2005) “Mobbing and Bullying: Le gal As- pects Related to Workplace Bullying in Turkey”, South East Europe Review, 2: 61-70.
• Yücetürk, E. (2003): “Bilgi Çağında Örgütlerin Görünmeyen Yüzü: Mobbing”, Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi II. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, İzmit.
• Zapf, D, Knorz, C. ve Mathias, K. (1996): “On The Relationship Betwe- en Mobbing Factors and Job Content, The Social Work Environments And Health Outcomes”, European Journal of Work and Organizational Pschology, 5: 215-237.