Bilgi Teknolojileri ve Yeni Çalışma İlişkileri

Year 2012, Volume: 12 Issue: 3, 401 - 414, 01.07.2012

Beyhan Aksoy

Abstract

Bu çalışmada bilgi teknolojileri (BT) ile yeniden biçimlenen çalışma yaşamında, çalışanların işveren karşısındaki konumunun nasıl değiştiği ana sorusuna cevap aranmaktadır. Bu çerçevede çalışanların BT vasıtasıyla nasıl denetlenip izlendiğine, kadın emeğinin BT yoğun iş ortamlarındaki konumuna, BT yoğun işlerin çalışanların sağlığı üzerinde yarattığı etkilere, BT’nin sendikaları ve sendikal örgütlenmeyi nasıl etkilediğine değinilmektedir. İşin “uzaktan olabilme” niteliği ile çalışanın “izolasyonu” tartışmasından yola çıkılan çalışmada, bu yeni iş ortamının görünürdeki değişime rağmen özünde Taylorizmin temel prensiplerine hizmet eder nitelikler taşıdığı sonucuna varılmaktadır

Keywords

Bilgi teknolojileri, çalışma ilişkileri, kadın emeği, işçi sağlığı, sendikalar

Information Technologies and New Labour Relations

Abstract

This study is attempting to answer the main question of “How has the position of employees against the employer been changed in a work life that reshaped by Information Technologies (IT)?” In this context, the following questions are addressed: How employees are inspected and monitored by means of IT; what is the position of women’s labor in IT-intensive work environments; what are the effects of ITintensive jobs on employees’ health, and How IT effects unions and unionization. As a conclusion, based on the discussion of “remote and isolated work”, there is an apparent change in this new work environment which essentially serves to the basic principles of Taylorism

Keywords

Information technologies, labor relations, women’s labor, employee health, trade unions

References

• Aaras, A., Horgen, G. ve Ro, O. (2000) “Work With the Visual Display Unit: Health Consequences” International Journal of Human Computer Interaction, 12: 107-134.
• Ahuja, M.K. (2002) “Women in the Information Technology Profession: A Literature Review, Synthesis and Research Agenda” European Journal of Information Systems, 11: 20-34.
• Aksoy, B. (2005) “Bilgi Teknolojilerinin Yarattığı Örgütsel Değişim:Nasıl Bir İnsan Kaynakları Yönetimi?” Bilgi Dünyası, 6 (1) 58-77
• Alkadi, I., Alkadi, G. ve Totaro, M. (2003) “Effects of Information Technology On The Business” World Human Systems Management, 22(3): 99-103.
• Alkan-Meşhur, H.F. (2007) “Geleceğin Çalışma 15:102-112. Biçimi Tele Çalışmaya İlişkin Yaklaşımlar” Dumlupınar Üniversitesi 9. Akademik Bilişim Konferansı Bildiriler Kitabı, 265-272
• Allen M. W., Armstrong, D. J., Riemenschneider, C. K. ve Reid M. F. (2006) “Making Sense of the Barriers Women Face in the Information Technology Work Force: Standpoint Theory, Self-disclosure, and Causal Maps” Sex Roles, 54: 831-44.
• Bensghir, T.K. (1996) Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel Değişim, Ankara, TODIE.
• Bilgin, M.H. (2001) “Endüstri İlişkilerinde Dönüşüm ve Yeni Eğilimler” Kamu İş Dergisi, 6(2):56-64.
• Bozkurt, V. (1999a) “Puritan Etiğin Sonu ve Post Endüstriyel Dönüşüm” T. Yazgan (eds.) Bilgi ve Toplum, İstanbul, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Bozkurt, V. (1999b) Gözetim Toplumu ve Internet. V.Türkiye’de Internet Konferansı, Kasım 19-21, Ankara.
• Brynin, M. (2006) “Gender, Technology and Jobs” The British Journal of Sociology, 57(3): 437-453.
• Büyükuslu, A.R. (1999) “Bilgi Çağı, Değişim ve Yeni Çalışma İlişkileri” T. Yazgan (eds.) Bilgi ve Toplum, İstanbul, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Castells, M. (2000) The Rise of the Network Society, Oxford, Blackwell Publishers.
• Charbotel, B., Croidieu, S., Vohito, M., Guerin, A.C., Renaud, L. Jaussaud, J., Bourboul, C., Imbard, I., Ardiet, D. ve Bergeret, A. (2009) “Working conditions in Call-Centers, The Impact on Employee Health: A Transversal Study. Part II” International Archives of Pratiklerinin Otoritesi” Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu Occupational and Environmental Health, 82:747-756. Bildiriler Kitabı, 429-448.
• DeMarie, S.M., Hitt, M.A. (2000) “Strategic Implications of the Information Age” Journal of Labor Research, 11(3):419-429.
• Dereli, T. (2001) “Teknolojik Değişmeler, Çalışma İlişkileri ve Yeni İstihdam Türleri” İş, Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3(2):2-9.
• DPT (2009) Bilgi Toplumu İstatistikleri Raporu, Ankara.
• Erdemir, E. (2008) “Bilgi Toplumunda Çalışma ilişkilerinin Yeni Boyutu: İşyeri ve Çalışanlara Yönelik İzleme Faaliyetleri ve Türkiye’deki Durum” Sakarya Üniversitesi I. Ulusal Çalışma İlişkileri Kongresi Bildiriler Kitabı, 40-52.
• Erdut, T. (1999) “Esneklik ve İş Süresi” Mercek,
• Erdut, T. (2005) “İşgücü Piyasasında Enformelleşme ve Kadın İşgücü” Çalışma ve Toplum Dergisi. 2005(3):11- 49.
• Eryiğit, S. (2000) “Esnek Üretim, Esnek Organizasyon, Esnek Çalışma” Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi 5(4):1-16.
• Faulkner, W. (2007) “Nuts and Bolts and People: Gender-Troubled Engineering Identities” Social Studies of Science, 37(3):331-356.
• Foucault, M. (2000) Büyük Kapatılma, 2. Baskı, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Gladis, S. (1998) “Let’s Close Gender Gap in Information Technology” http://www.bizjournals. com/ washington/stories/1998/06/22/ focus7.html, (20.07.2012)
• Golden, T.D. (2009) “Applying Technology to Work: Toward a Better Understanding of Telework” Organization Management Journal 6, 241-250.
• Grimshaw, D., Cooke, F.L., Grugulis, I. ve Vincent, S. (2002) “New Technology and Changing Organisational Forms: Implications For Managerial Control And Skills” New Technology, Work and Employment 17(3):186-203.
• Haque, A.(2005) “Information Technology and Surveillance: implications For Public Administration in a New World Order” Social Science Computer Review 23:480-485.
• Kalfa, A., Topateş, H. (2010) “Çalışma İlişkilerinde Denetimin Gizilleşmesi Bağlamında Elektronik Gözetim
• Kavi, E., Koçak, O. (2010) “Bilgi Toplumunda Evden Çalışmanın Etik Boyutu” Sosyal Siyaset Konferansları, 59, 69-88.
• Kaya, D., Deniz, O. ve Yazman, Y.N. (1998) “Klavye Kullananlarda Karpal Tunel Sendromu (kts) Sıklığı ve Bu Kullanıcılar İçin Ergonomik Yaklaşım” Altıncı Ergonomi Kongresi Bildiriler Kitabı.
• Kelkar, G., Shrestha, G. ve Veena. N. (2002) “IT Industry and Women’s Agency: Explorations in Bangalore and Delhi, India.” Gender, Technology and Development, 6(1): 63-84.
• Kelleci, M.A. (2003) Bilgi Ekonomisi, İşgücü Piyasasının Temel Aktörleri ve Eşitsizlik: Eğilimler, Roller, Fırsatlar ve Riskler, Ankara, DPT Yayınları.
• Keser, A. (2004) “Yeni Ekonomi Çerçevesinde Çalışma Hayatında Yaşanan Dönüşümler” İş, Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 6 (1):1.
• Keser, A. (2006) “Çağrı Merkezi Çalışanlarında İş Yükü Düzeyi ile İş Doyumu İlişkisinin Araştırılması” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1):100-119.
• Kirk, E., Strong, J. (2010) “Management of E-Work Health Issues: A New Perspective On An Old Problem” Work: A Journal of Prevention, Assessment and Rehabilitation 35(2):173-181.
• Kleist, V.F. (2012) “Social Networking Ties and Low Interest, Underrepresentation and Low Status for Women in Information Technology Field” Sex Roles, 66(3-4):253-255.
• Kocabaş, F. (2004) “Endüstri İlişkilerindeki Dönüşüm” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10:33-54.
• Koray, M. (1996) “Değişen Bir Dünya ve Sendikalar İçin Bazı Tartışma Noktaları” Mercek Dergisi, 3:62-81.
• Kurland N.B. ve Bailey D.E.(1999) “Telework: The Advantages And Challenges Of Working Here, There, Anywhere And Anytime” Organizational Dynamics, 28(2):53-68.
• Kutal, G. (2005) “Türkiye’de Çalışma Hayatında Esneklik Uygulamaları” İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 55(1):23-43.
• Lyon, D. (2009) “Bilgi Teknolojisi ve Bilgi Toplumu, A. Giddens (eds.) Sosyoloji: Başlangıç Okumaları, İstanbul, Say Yayınları.
• Mckay, S.C. (2006) “Hard Drives and Glass Ceilings: Gender Stratification in High Tech Production” Gender & Society 20(2):207-235.
• Michael, J.H. (2003) “Complex Picture of Information Technology and Employment Emerges” SRI International July, 1-11.
• Miller J.S., Cardy, R.L. (2000) “Technology and Managing People: Keeping The “Human” in Human Resources” Journal of Labor Research, 24(1):73-84.
• Mitter, S. (2003) “Globalization and ICT: Employment Opportunities for Women” http://gab. wigsat.org/partIII.pdf .
• Mörtberg, C. (2000) Information Technology and gender Challenges in A New Millenium. Women and the Information Society Conference, April 14, Reykjavik, Iceland.
• Nelson, R.R. ve Sampat, B.N. (2001) “Making Sense of Institutions as a Factor Shaping Economic Performance” Journal of Economic Behavior and Organization, 44:31-54.
• Olson, G.M. ve Olson, J.S. (2000) “Distance Matters” Human- Computer Interaction 15:139-178.
• Ongan, T.N. (2004) “Esneklik Yaklaşımının İstihdam Hacmi Açısından Değerlendirilmesi” Çalışma ve Toplum, 3(3):123-142.
• Orlikowski, W.J., Yates, J., Okamura, K. ve Fujimoto, M. Shaping (1995) “Electronic Communication: The Metastructuring of Technology in The Context Of Use” Organization Science, 6(4):423-444.
• Özkaplan, N. (2009) “Duygusal Emek ve Kadın İşi/ Erkek İşi” Çalışma ve Toplum Dergisi, 23, 15–23.
• Papastergiou, M. (2008) “Are Computer Science and Information Technology still masculine fields? High School Students’ Perceptions And Career Choices” Computers & Education 51: 594-608.
• Parlak, S., Özdemir, S. (2011) “Esneklik Kavramı ve Emek Piyasalarında Esneklik” Sosyal Siyaset Konferansları, 60 (1): 1-60.
• Peterson, H. (2010) “The Gendered Construction of Technical Self-Confidence: Women’s Negotiated Positions in Male-Dominated, Technical Work Settings” International Journal of Gender, Science and Technology, 2(1):66-88
• Powell, W.W., Snellman, K. (2004) “The Knowledge Economy” Annual Review of Sociology, 30(1):199-220.
• Roan, A. ve Whitehouse, G. (2007) “Women, Information Technology and ‘Waves of Optimism’: Australian Evidence on ‘Mixed-Skill’ Jobs” New Technology, Work and Employment, 22(1):21-33.
• Rosenbloom, J.L., Ash, R.A., Dupont, B. ve Coder, L. (2008 ) “Why Are There So Few Women in Information Technology? Assessing The Role Of Personality in Career Choices” Journal of Economic Psychology, 29:543-554.
• Russell, B. (2002) “The Talk Shop and Shop Talk: Employment and Work in A Call Centre” The Journal of Industrial Relations, 44 (4):467-490.
• Schulze, N. (1997) “İşletme Etiği Konusuna Kavramsal Bir Yaklaşım” Amme İdaresi Dergisi, 30 (4): 35-51.
• Selamoğlu, A. Şenkal, A. (2006) “Turkish Trade Unions and The Internet-Web Use: Challenges And Opportunities For Union Survival” İş,Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8 (2):1-1.
• Sennett, R. (2009) Zanaatkâr, 1.Baskı, İstanbul Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2010) Kamusal İnsanın Çöküşü, 3. Baskı, İstanbul, Ayrıntı Yayınları
• Sennett, R. (2011a) Karakter Aşınması, 5. Baskı, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2011b) Yeni Kapitalizmin Kültürü, 2. Baskı, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Söylemez, S.A. (2001) “Yeni Ekonomi, Rekabet ve Rekabet Politikaları” Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 12(40): 1-27.
• Sparks, K., Faragher, B. ve Cooper, C.L. (2001) “Well-being and Occupational Health in the 21st Century Workplace” Journal of Occupational and Organizational Psychology, 74(4): 489-509.
• Şen, S. (2004) “Esnek Uzmanlaşma ve Kamu Yaklaşım” İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9(2):116- 141. Yönetimi Reformu” Mülkiye, 28(243):147-169.
• Tafti, A., Mithas, S. ve Krishnan, M.S. (2007) “Information Technology and The Autonomy–Control Duality: Toward a Theory” Information Technology and Management, 8(2):147-167.
• Taylor, P., ve Bain, P. (1999) “An Assembly Line in The Head: Work And Employee Relations in The Call Centre” Industrial Relations Journal, 30(2):101-117.
• Thite, M. (2010) “All That Glitters is not Gold: Employee Retention in Offshored Indian Information Technology Enabled Services” Journal of Organizational Computing and Electronic Commerce, 20(1):7-22.
• Tıngöy, Ö. (2002) “Telework Kavramından E-iş Kavramına Geçiş” İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2):53-71.
• Tokol, A. (2000) “Yeni Teknolojiler ve Değişen Endüstri İlişkileri” İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 2 (1):1-1.
• Tokol, A. (2003) “Tele Çalışma Geleceğin Çalışma Şekli Olabilir mi?” İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5 (1):1-1.
• Townsend, A.M, Demarie, S.M ve Hendrickson, A.R, (2001) “Information Technology, Unions, And The New Organization: Challenges and Opportunities For Union survival” Journal of Labor Research, 22(2):275- 286.
• Tutar, H. (2007) “Katı Olan Her “İş” Sanallaşıyor
• Wentling, R.M. ve Thomas, S. (2009) “Workplace Culture That Hinders And Assists The Career Development of Women in Information Technology” Information Technology, Learning, and Performance Journal, 25(1):25-42.
• Yavuz, A. (2000) “Çalışma Hayatında Esneklik ve Türkiye İçin Öneriler” Prof. Dr. Nusret Ekin’e Armağan, Ankara, Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Yayınları.