Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belirleyicileri: Ampirik Bir Tahmin

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 4, 39 - 48, 23.12.2020

Hüseyin Ağır , Sefa Özbek , Sena Türkmen

Öz

Geleneksel ya da fosil yakıtlar olarak adlandırılan enerji türünün meydana gelme süresi çok uzun yılları almakta ve yenilenemez enerji olarak da adlandırılmaktadır. Bu enerji türünün yüksek maliyetli oluşu çevreye verdiği zararlar da göz önüne alındığında kullanılmaması ya da kullanımının azaltılması sürdürülebilirlik açısından önemli hale gelmektedir. Türkiye fosil yakıtlar açısından zengin olmayan bir ülke olduğundan bu kaynakların kullanımı, ülkeyi dış dünyaya bağımlı hale getirebiliyor, yüksek cari açıklara sebep olabiliyor, çevre hassasiyetini olumsuz etkileyebiliyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarının ise uzun dönemde daha az maliyetli oluşu ve bunların çevreye duyarlılığı bu kaynakların kullanımını özendirebilmektedir. Bu bağlamda yenilenebilir enerji kaynaklarının belirleyicilerinin tespiti de önem kazanmaktadır.
Bu çalışma Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarının belirleyicilerini ampirik olarak araştırmayı amaçlamaktadır. Bunun için Türkiye Ekonomisinin 1960-2015 dönemi yıllık zaman serisi verileri kullanılarak eşbütünleşme ve nedensellik analizleri yapılmaktadır. Eşbütünleşme analizi, yenilenebilir kaynaklardan elde edilen enerji üretimi, kişi başına milli gelir, enerji tüketimi ve kentleşme değişkenlerinin uzun dönemde birlikte hareket ettiğini gösterirken, nedensellik testi sonuçları enerji tüketiminden, kişi başına gelire doğru ve kişi başına gelirden de kentleşmeye doğru nedensellik ilişkisinin varlığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji, Johansen Eşbütünleşme, Toda-Yamamoto Nedensellik, Türkiye.

Kaynakça

• Aguirre, M. and Ibikunle, G. (2014), Determinants of Renewable Energy Growth: A Global Sample Analysis, Energy Policy, 69, 374-384.
• Ağır, H. ve Kar, M. (2010), Türkiye’de Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Gelişmişlik Düzeyi İlişkisi: Yatay Kesit Analizi, Sosyoekonomi, 6(12), 149-175.
• Akay, E.Ç., Abdieva, R. and Oskonbaeva, Z. (2015), Yenilenebilir Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Karbondioksit Emisyonu Arasındaki Nedensel İlişki: Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ülkeleri Örneği, Internatıonal Conference on Eurasian Economies, 2015, Kazan.
• Aktaş, C. (2009), Türkiye’nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (2), 35-47.
• Apergis, N. and Payne, J. E. (2014), Renewable Energy, Output, CO2 Emissions, And Fossil Fuel Prices in Central America: Evidence From A Nonlinear Panel Smooth Transition Vector Error Correction Model, Energy Economics, 42, 226232.
• Büyükyılmaz, A. ve Mert, M. (2015). CO2 Emisyonu, Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin MSVAR Yaklaşımı ile Modellenmesi: Türkiye Örneği. Journal of World of Turks, 7(3), 103-118.
• Cadoret, I. and Padovano, F. (2016), The Political Drivers of Renewable Energies Policies. Energy Economics, 56, 261–269.
• Ceyhan, S., Peçe, M. A. ve Kamacı, A. (2019), Yenilenebilir Enerji Kaynakları İle Yurtiçi Tasarruflar Arasındaki İlişki: Türkiye örneği, Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(19), 83-97.
• Ceylan, R., ve Başer, S. (2014). Türkiye’de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi, Business & Economics Research Journal, 5(2), 47-60.
• Çınar, S. ve Yılmazer, M. (2015), Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belirleyicileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 30(1), 55-78.
• Dickey, D.A. and Fuller, W.A. (1981), Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with A Unit Root, Econometrica, 49 (4), pp. 1057-1072.
• Erdoğan, S., Dücan, E., Şentürk, M., ve Şentürk, A. (2018). Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Ampirik Bulgular. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 233-246.
• Granger, C.W.J. and Newbold P. (1974), Spurious Regressions in Econometrics, Journal of Econometrics, 2:111-120.
• Gujarati, D., (1999), Temel Ekonometri, Literatür yayıncılık, (Çevienler: Ümit ŞENESEN, Gülay Günlük ŞENESEN), İstanbul.
• IEA (International Energy Agency). (2012), Key World Energy Statıstıcs 2012, www.iea.org/publications/.../kwes.pdf (19.09.2019).
• IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change). (2013), Climate Change 2013: The Physical Science Basis, Working Group I Contribution to the Fifth Assessment Report of The Intergovernmental Panel on Climate Change.
• Johansen, S. (1988), Statistical Analysis of Cointegration Vectors, Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254.
• Johansen, S. and Juselıus, K. (1990), Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Application to the Demand for Money, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Jordan, A. C. and Eita, J. H. (2007), Export and Economic Growth in Namibia: A Granger Causality Analysis, South African Journal of Economics, 75(3), 540- 547.
• Karagöl, E. ve Serel, A. (2005), Türkiye’de İhracat ve GSMH Arasındaki İlişkinin Kointegrasyon Yöntemiyle İncelenmesi, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, 1030-1040.
• Lin, B. ve Moubarak, M. (2014), Renewable Energy Consumption-Economic Growth Nexus for China. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 40, 111-117.
• Marques, A. C., Fuınhas, J. A. and Manso, J. R.P. (2010), Motivations Driving Renewable Energy in European Countries: A Panel Data Approach, Energy Policy, 38, 6877-6885.
• Menyah, K. and Rufael, Y. W. (2010), CO2 Emissions, Nuclear Energy, Renewable Energy and Economic Growth in The US, Energy Policy, 38(6), 2911-2915.
• Özdemir, A. R. ve Öksüzler, O. (2006), Türkiye’de Turizm Bir Ekonomik Büyüme Politikası Aracı Olabilir mi? Bir Granger Nedensellik Analizi, Balıkesir Üniversitesi SBE Dergisi, 9(16), 107-126.
• Popp, D., Hascic, I. and Medhi, N. (2011), Technology and The Diffusion of Renewable Energy, Energy Economics, 33, 648-662.
• Sadorsky, P. (2009a), Renewable Energy Consumption and Income in Emerging Economies, Energy Policy, 37(10), 4021-4028.
• Sadorsky, P. (2009b), Renewable Energy Consumption, CO2 Emissions and Oil Prices in The G7 Countries, Energy Economics, 31, 456-462.
• Salım, R.A. and Rafıq, S. (2012), Why Do Some Emerging Economies Proactively Accelerate The Adoption of Renewable Energy?, Energy Economics, 34, 1051- 1057.
• Salım, R.A. and Shafıeı, S. (2014), Urbanization and Renewable and Nonrenewable Energy Consumption in OECD Countries: An Empirical Analysis, Economic Modelling, 38, 581-591.
• Sevüktekin, M. ve Çınar M. (2017) Ekonometrik zaman serileri analizi: Eviews uygulamalı (5. Baskı) Dora Basım Yayım.
• Sims, C. A. (1980), Macroeconomics and Reality, Econometrica, 48(1), 1-48.
• Toda, H. Y. and Yamamoto, T. (1995), Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Process, Journal of Econometrics, 66(1- 2), 225-250.
• Uysal, D., Yılmaz, K., ve Taş, T. (2015), Enerji ithalatı ve Cari açık ilişkisi: Türkiye Örneği, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-78.
• WDI (Word Development Indicatiors) 2020. Ülke İstatistikleri, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators, (11.11.2019).
• Yanar, R., ve Kerimoğlu, G. (2011), Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 191-201.