Matematik Öğretmenlerinin Maarif Modeli Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programına İlişkin Metaforik Algıları

Year 2025, Volume: 6 Issue: 2, 240 - 271, 30.10.2025

Tuğba Yulet Yılmaz , Berrin Kesici , Hediye Türkoğlu , Merve Halat , Hacera Durğun

https://doi.org/10.54637/vizetek.27579522.6.2.6

Abstract

Değişen toplumsal ihtiyaçları karşılamak, ulusal kalkınmayı desteklemek ve uluslararası standartlara uyumu sürdürebilmek için öğretim programlarının revizyonlarla güncellenmesi gerekmektedir. Bu noktada 2024 yılında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli doğrultusunda yenilenen Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı’nın etkili bir şekilde uygulanmasında, öğretmen algıları belirleyici bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Bu araştırmanın amacı 5. sınıf matematik öğretmenlerinin Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı’na yönelik algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın yürütülmesinde, nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik araştırma deseni kullanılmıştır. 2024-2025 eğitim öğretim yılında Türkiye’nin farklı bölgelerindeki ortaokullarda görev yapmakta olan ve 5. sınıf düzeyine ders veren 30 ilköğretim matematik öğretmeni katılımcı olarak belirlenmiştir. Araştırmanın verileri açık uçlu bir anket formu ile toplanmış, katılımcılardan “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı…gibidir, çünkü…” cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Toplanan verilerin analiz edilmesi ve yorumlanması sürecinde metaforların içeriksel analizine olanak tanıyan sistematik metafor analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları, öğretmenlerin genel olarak matematik öğretim programının vizyonunu olumlu bulduğunu, programı çağdaş öğrenme ve öğretim yaklaşımlarını önceleyen, değer odaklı bir model olarak algıladığını göstermektedir. Bununla birlikte öğretmenlerin önemli bir kısmı programın uygulama sürecinde çeşitli yapısal ve pratik sorunlar yaşandığını belirtmiş, kalabalık sınıflar, zaman yönetimi, adaptasyon sorunu ve rehberlik yetersizliği gibi faktörlere dikkat çekmişlerdir. Mevcut çalışma, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı’nın sahadaki yansımasının hem içeriğiyle hem de uygulama koşullarıyla birlikte ele alınmasının gerekliliğini ortaya koyarak çeşitli öneriler sunmuştur.

Keywords

Maarif Modeli, , Metafor , Matematik Öğretim Programı , Matematik Öğretmeni

Ethical Statement

Etik Kurul Belgesi Etik Kurul Komisyon Adı: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimleri Yayın Etik Kurulu Etik Kurul Belge Tarihi ve Protokol No: 25/11/2024 Tarih ve 2024/24-19 Karar numarası Bilgilendirme Bu çalışma TÜBİTAK 2209-A - Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında Berrin KESİCİ yürütücülüğünde Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Yulet YILMAZ danışmanlığında 1919B012405043 numaralı proje olarak desteklenmiştir. Bu çalışma, EJER 2025 Kongresinde sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

Supporting Institution

TÜBİTAK

Project Number

1919B012405043

Mathematics Teachers’ Metaphorical Perceptions of the Middle School Mathematics Curriculum in the Maarif Model

Abstract

In order to meet changing societal needs, support national development, and maintain alignment with international standards, it is necessary to update curricula through periodic revisions. At this point, teacher perceptions emerge as a critical factor in the effective implementation of the renewed 2024 Middle School Mathematics Curriculum, which was redesigned in line with the Türkiye Century Maarif Model. The aim of this study is to reveal 5th-grade mathematics teachers’ perceptions of the Middle School Mathematics Curriculum through metaphors. A phenomenological research design, one of the qualitative research methods, was employed in conducting the study. Participants consisted of 30 middle school mathematics teachers who were teaching 5th-grade level courses in various regions of Türkiye during the 2024–2025 academic year. The research data were collected through an open-ended questionnaire, in which participants were asked to complete the sentence: “The Türkiye Century Maarif Model Middle School Mathematics Curriculum is like … because …”. For the analysis and interpretation of the collected data, systematic metaphor analysis—allowing for the content-based examination of metaphors—was employed. The findings of the study indicate that teachers generally viewed the vision of the mathematics curriculum positively and perceived it as a value-oriented model that prioritizes contemporary learning and teaching approaches. However, a significant number of teachers reported encountering various structural and practical challenges during the implementation process, drawing attention to factors such as overcrowded classrooms, time management issues, adaptation difficulties, and a lack of instructional guidance. This study highlights the necessity of addressing both the content and implementation conditions of the Türkiye Century Maarif Model Middle School Mathematics Curriculum, and it offers several recommendations in this regard.

Keywords

Maarif Model , Metaphor , Mathematics Curriculum , Mathematics Teacher.

Project Number

1919B012405043

References

• Ak, B. S., ve Köse, M. (2024). 2024 Fen bilimleri dersi öğretim programı hakkında öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 7(2), 132-169. https://doi.org/10.55150/apjec.1582677.
• Altıntaş, E., İlgün, Ş., ve Angay, M. (2022). İlköğretim matematik öğretmenlerinin geometri dersinin işlenişi ile ilgili görüşleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 87–106. https://doi.org/10.22466/acusbd.1101910.
• Altuntaş, Z., ve Sulak, S. E. (2024). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin akademik öz düzenleme becerileri ile matematik ders başarıları arasındaki ilişki. TEBD, 22(1), 487-510. https://doi.org/10.37217/tebd.1376972.
• Arslankara, V. B., ve Arslankara, E. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin felsefi temelleri: Ontolojik, epistemolojik ve aksiyolojik bakış açılarından bir değerlendirme. İstanbul Eğitim Dergisi, 1(1), 121145. https://doi.org/10.71270/istanbulegitim.istj.1557889.
• Aykaç, N., ve Çelik, Ö. (2014). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının eğitim programına ilişkin metaforik algılarının karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 39(173), 328-340.
• Bakken, J. & Andersson-Bakken, E. (2021). The textbook task as a genre. Journal of Curriculum Studies, 53(6), 729-748. https://doi.org/10.1080/00220272.2021.1929499
• Bao, M. H. (2024). The study of the difference in elementary school art education curriculum between China and the United States. Arts Culture and Language 1(4). https://doi.org/10.61173/6475f324.
• Baz, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin sınıf öğretmenlerinin görüşleri bağlamında incelenmesi. Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi, 5(2), 106-123. https://doi.org/10.29329/jeps.2024.1105.2.
• Béneker, T., Bladh, G., & Lambert, D. (2023). Exploring ‘Future three’ curriculum scenarios in practice: Learning from the GeoCapabilities project. Curriculum Journal, 35(3), 396-411. https://doi.org/10.1002/curj.240.
• Berk, Ş., ve Özer, B. (2024). “Türkiye Yüzyılı” Maarif Modeli (TYMM) Öğretim Programlarına ilişkin nitel bir değerlendirme. Journal of History School, 73, 3241-3256. http://dx.doi.org/10.29228/joh.78177.
• Bliss, L. (2016). Phenomenological research: Inquiry to understand the meanings of people's experiences. International Journal of Adult Vocational Education and Technology, 7(3), 14-26. https://doi.org/10.4018/ijavet.2016070102.
• Bozkurt, E., Küçükakın, G., ve Öksüz, H. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin reform programlarına ilişkin algıları. Bolu Baysal Üniversitesi, 21(3), 833-847. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.64908-882886.
• Ceylan, T. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli DKAB öğretim programlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, (63), 1-16. https://doi.org/10.29288/ilted.1598481.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.). Siyasal Kitabevi.
• Çıkar, M., ve Tural Sönmez, M. (2024). Geometrik Nicelikler temasının 2018, 2005 ve 2024 yılı ortaokul matematik dersi öğretim programlarına göre karşılaştırılması. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), (153-171) Çırak-Kurt, S. (2017). Ortaokul öğretmenlerinin “Öğretim Programı” kavramına ilişkin metaforik algıları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 631-641. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.654.
• Dowling, M. (2007). From husserl to van manen. A review of different phenomenological approaches. International Journal of Nursing Studies, 44(1), 131-142. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2005.11.026.
• Duyul, S., Duyul, Y., Kesman, M., ve Kesman, M. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli konusunda öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 5(1), 15–32. https://uleder.com/index.php/uleder/article/view/562.
• Farrell, E. (2020). Researching lived experience in education: Misunderstood or missed opportunity? International Journal of Qualitative Methods, 19, 1-8. https://doi.org/10.1177/1609406920942066
• Gökburun, A., ve Küçük Demir, B. (2024). Ortaokul öğrencilerinde matematiksel güvenin farklı değişkenler açısından incelenmesi ve üst biliş ve öz düzenleme becerilerinin matematiksel güvene etkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 157-169, https://www.doi.org/10.52826/mcbuefd.1383009.
• Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141.
• Güneş, İ., Dursun, F., ve Alcı, B. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı’nda ölçme ve değerlendirme yaklaşımının analizi. İstanbul Eğitim Dergisi, (2), 132-159. https://doi.org/10.71270/istanbulegitim.istj.1648231.
• Harris, R., & Graham, S. (2019). Engaging with curriculum reform: Insights from English history teachers’ willingness to support curriculum change. Journal of Curriculum Studies, 51(1), 43-61. https://doi.org/10.1080/00220272.2018.1513570.
• Johnson, J. A. (2001). Principles of effective change: Curriculum revision that works. The Journal of Research for Educational Leaders, 1(1), 5-18.
• Kahraman, D. (2014). Sınıf öğretmenlerinin görsel sanatlar dersi programının uygulanmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri ve çözüm önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 221-240.
• Karagöz, S. (2021). Güncellenen 6. sınıf matematik dersi öğretim programının öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karakoç, G. (2019). 2018 yılında yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Sakarya İli örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karataş, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli hakkında. Alanyazın, 5(1), 6-11.
• Kim, H., Jun, M., Rhee, S., & Wreen, M. (2020). Husserlian phenomenology in korean nursing research: analysis, problems, and suggestions. Journal of Educational Evaluation for Health Professions, 17(13), 1-10. https://doi.org/10.3352/jeehp.2020.17.13
• Kuduban, Ö., ve Aktekin, S. (2013). 2005 Türk edebiyatı dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Trabzon örneği. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, (39), 167-186.
• Kultas, E. (2024). 2024 primary school Turkish curriculum opinions of classroom teachers. Journal of Elementary Education: Theory and Practice 2(2), 105-134. https://doi.org/10.5281/zenodo.14018008.
• Kutlu, D. (2018). Göreve yeni başlayan ortaokul matematik öğretmenlerinin pedagojik alan bilgisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kuzu, O., Göçer, V., ve Akçay, A. O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Kapsamında İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı’nın İncelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (41), 640-667. https://10.5281/zenodo.13337757.
• Küçük, Z. A., ve Kurt, T. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin, eğitim reformlarının etkililiği bağlamında okul yöneticilerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimlerde Mükemmellik Arayışı Dergisi, (8), 2-27.
• Martinez, M. A., Sauleda, N., & Guenter, L. H. (2001). Metaphors as blueprints of thinking about teaching and learning. Teaching and Teacher Education 17(8), 965–77. http://dx.doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00043-9.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Turan, S.). Nobel Yayıncılık.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2022). Öğretim Programı Okuryazarlığı Öğretmen Rehber Kitabı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. Öğretim Programları Ortak Metni.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2024b). Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı (5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. Ankara.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Null, W. (2011). Curriculum: From theory to practice. Rowman & Littlefield Publishers.
• Örten, D. & Erginer, E. (2010). Türkiye’de eğitimde program geliştirme alanındaki öncü akademisyenlerin eğitimde program geliştirmeye ilişkin metaforik algıları. I. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi’nde sunulan bildiri. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi ve Eğitim Programları ve Öğretim Derneği.
• Özdal, S., ve Karatas, H. (2015). Beşinci sınıf matematik dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 226-236.
• Özdemir, S. M. (2012). Eğitim programı kavramına ilişkin öğretmen adaylarının metaforik algıları. Kuramsal Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 369-393.
• Patton, C., & Broward, J. (2023). The giants and forerunners of phenomenology: Husserl, heidegger, and their predecessors. American Journal of Qualitative Research, 7(4), 79 94. https://doi.org/10.29333/ajqr/13600
• Priestley, M., & Philippou, S. (2019). Curriculum is – or should be – at the heart of educational practice. The Curriculum Journal, 30(1), 1-7. https://doi.org/10.1080/09585176.2019.1598611.
• Saban, A., Koçbeker, B., & Saban, A. (2007). Prospective teachers' conceptions of teaching and learning revealed through metaphor analysis. Learning and Instruction, 17(2), 123-139. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2007.01.003.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). An investigation of the concept of teacher among prospective teachers through metaphor analysis. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461–522.
• Schmitt, R. (2005). Systematic metaphor analysis as a method of qualitative research. The Qualitative Report, 10(2), 358–394. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2005.1854
• Stacey, O., De Lazzari, G., Grayson, H., Griffin, H., Jones, E., Taylor, A., & Thomas, D. (2018). The globalization of science education and science curricula: Discussion and conclusions. In O. Stacey, G. De Lazzari, H. Grayson, H. Griffin, E. Jones, A. Taylor, & D. Thomas (Eds.), The globalization of science curricula (pp. 73–88). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-71532-2_5
• Sargın, S. (2017). Yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Semerci, Ç. (2007). “Program Geliştirme" kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(2), 125-140.
• Taşdemir, M., ve Taşdemir, A. (2011). Teachers’ metaphors on K-8 curriculum in Turkey. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications’da sunulan bildiri, Antalya, Türkiye.
• Uludağ Kırçıl, R., ve Uluçınar Sağır, Ş. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin sınıf içi yansımaları: Öğretmen görüşleri. Erciyes Eğitim Dergisi, 9(1), 1-23. https://doi.org/10.32433/eje.1673094
• Ülçay, O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli değerlendirmesi. Ulusal Eğitim, Toplum ve Dünya Dergisi, 1(2), 70-75.
• Yalman, E., ve Uzungöz, A. (2021). Nitel araştırmalarda geçerlik ve güvenirlik. A. Uzungöz (Ed.), Bilimsel araştırma becerileri ve araştırmada güncel desenler içinde (s. 125-140). Pegem Akademi
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yiğittekin, M., & Atalmış, E. (2024). Lise öğretmenlerinin öğrenci merkezli öğretim yöntem ve tekniklerini kullanmaya yönelik tutumları ile standart testlere yönelik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(71), 1-25.
• Ylimaki, R. M. (2011). Curriculum leadership in a conservative era. Educational Administration Quarterly, 48(2), 304-346. https://doi.org/10.1177/0013161x11427393
• Zahavi, D., & Martiny, K. (2019). Phenomenology in nursing studies: New perspectives. International Journal of Nursing Studies, 93, 155-162. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2019.01.014.
• Zhao, H., Coombs S., & Zhou, X. (2010). Developing professional knowledge about teachers through metaphor research: Facilitating a process of change. Teacher Development, 14(3), 381-395. http://dx.doi.org/10.1080/13664530.2010.504024.
• [URL1].OECD Eğitim ve Becerilerin Geleceği 2030 projesi. https://www.oecd.org/en/about/projects/future-of-education-and-skills-2030.html
• [URL2].Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On İkinci Kalkınma Planı https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/11/20231101M1-1.htm