PARENTAL ALIENATION: PATERNAL GRIEVANCES AND PSYCHOSOCIAL EFFECTS IN CUSTODY DISPUTES

Year 2025, Volume: 29 Issue: 1, 661 - 717, 20.06.2025

Hilal Ateş , Burak Acar , Ömer Miraç Yaman

https://doi.org/10.60002/ebyuhfd.1632534

Abstract

With the increasing number of divorce cases today, family members face various challenges. Custody disputes often result in hardships for both parents and children. This study examines the impact of legal custody practices on fathers’ grievances. The parent-child relationship is analyzed from both legal and psychosocial perspectives, considering the best interests of the child. The research focuses on fathers who, despite having custody or visitation rights, are unable to see their children or maintain a healthy relationship with them, using the framework of parental alienation. The study explores how custody disputes are used against fathers, weakening their bond with their children, and examines the legal, sociological, and psychological implications of this issue. A qualitative research method was employed, involving semi-structured interviews with 17 participants, including 12 fathers and 5 legal professionals (judges, lawyers, and social workers). By assessing participants’ experiences and perspectives, the study aims to contribute to policy improvements that minimize the negative impact of custody disputes on both parents and children.

Keywords

Custody , Divorce , Father , Child , Parental alienation

Ebeveyn Yabancılaşması: Velayet Uyuşmazlıklarında Baba Mağduriyetleri ve Psikososyal Etkileri

Abstract

Günümüzde artan boşanma davaları, aile bireyleri için çeşitli zorluklar doğurmaktadır. Velayet uyuşmazlıklarında çocuklar ve ebeveynler mağduriyet yaşayabilmektedir. Bu araştırma, velayete ilişkin hukuk uygulamalarının babaların mağduriyetlerine etkisini incelemektedir. Çocuğun üstün menfaati doğrultusunda baba-çocuk ilişkisi hem hukuki hem de psikososyal boyutlarıyla ele alınmıştır. Velayet veya kişisel ilişki kurma hakkı olduğu halde çocuklarıyla görüşemeyen ya da sağlıklı bir bağ kuramayan babaların durumu, ebeveyn yabancılaşması kavramı çerçevesinde tartışılmıştır. .Çalışma, velayet anlaşmazlıklarının babalar aleyhine bir koz olarak kullanılmasının, baba-çocuk ilişkisini zayıflatmasının ve bunun hukuki, sosyolojik ve psikolojik etkilerinin anlaşılmasını amaçlamaktadır. Araştırmada nitel yöntem kullanılmış ve 12 baba, 5 adli çalışan (hâkim, avukat, sosyal çalışmacı) olmak üzere 17 katılımcıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların deneyimleri ve önerileri doğrultusunda, velayet süreçlerinin ebeveynler ve çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirecek iyileştirmelere katkı sağlanması hedeflenmiştir.

Keywords

Velayet , Boşanma , Baba , Çocuk , Ebeveyn yabancılaşması

References

• Akkaya, Tolga, “Boşanma Davasında Alınabilecek Geçici Hukuki Korumalar veya Hakimin Müdahalesi Yoluyla Çocuğun Korunması Kapsamında Zorunlu Arabuluculuk ve Boşanma Süreci (Aile) Danışmanlığı”, Ankara Barosu Dergisi, S. 4, 2014, s. 25-61.
• Aydın Kılıç, Zeynep Nur, Ankara-Trabzon-Erzurum Örnekleminde Babanın Çocuğun Hayatına Katılımı ve Baba Çocuk İlişkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2016.
• Boylu, Ayfer Aydıner/Öztop, Hülya, “Tek Ebeveynli Aileler: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Sosyoekonomi Dergisi, C. 19, S. 19, 2013, s. 207-220.
• Baker, Amy J. L./Fine, Paul R., Surviving Parental Alienation: A Journey of Hope and Healing, Rowman & Littlefield Publishers, 2014.
• Baker, Amy J. L., “The Long-Term Effects of Parental Alienation on Adult Children: A Qualitative Research Study”, The American Journal of Family Therapy, S. 33, 2005, s. 289-302.
• Baker, Amy, J. L., “Reliability and Validity of The Four-Factor Model of Parental Alienation”, Journal of Family Threapy, S. 42, 2020, s. 100-118.
• Bulut, Sefa, “Boşanmış Babaların Çocuklarıyla İlişkileri ve Buna Etki Eden Faktörler”, Turkish Studies, C. 13, S. 3, 2018, s. 181-194.
• Creswell, John W., Nitel Araştırma Yöntemleri- Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, Siyasal Kitabevi, Ankara 2016.
• Dolanbay, Sümeyra Ceylan, Boşanma Sonrası Yaşam Deneyimleri: Ebeveyne Yabancılaşmaya İlişkin Nitel Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi SBE, 2022.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan/Gümüş, Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku Aile Hukuku (Cilt III), Filiz Kitabevi, 2016.
• Erdoğan, Erkut, “Duygusal İstismar- Ebeveyne Yabancılaşma Sendromu: Velayet Suistimalleri”, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Dergisi, C. 6, S. 46, 2020, s. 69-78.
• Erdoğan, Erkut/Kırşehirli, Tugay, “Pandemi Sürecinde ve Öncesinde Velayet Suistimali, Çocuk İcrası ve Ebeveyne Yabancılaşma Sendromu”, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Dergisi, C. 4, S. 7, 2021, s. 257- 271.
• Erlüle, Fulya, “Yargıtay Kararları Çerçevesinde Velayetin Kullanılması Kendisine Bırakılmayan Tarafın Çocuğu Ziyaret Hakkı”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 2, 2018, s. 259-284.
• Gardner, Richard A., “Parental Alienation Syndrome vs. Parental Alienation: Which Diagnosis Should Evaluators Use in Child-Custody Disputes?”, The American Journal of Family Theraphy, C. 30, S. 2, 2002, s. 93- 115.
• Güler, Gülen, “Ebeveyn Yabancılaşma Sendromu ve Boşanma”, Türkiye Klinikleri J Child Psychiatry- Special Topics, C. 3, S. 3, 2017, s. 225-228.
• Güngörmüş, Oya, Baba Yoksunluğunun Benlik Kavramı Üzerine Etkisi ve Babasız Öğrencilerin Problemlerinin Hangi Alanlarda Yoğunlaştığının Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü, 1986.
• Güngörmüş, Oya, “Baba Yoksunluğunun Çocuk Gelişimine Etkisi”, Yaşadıkça Eğitim Dergisi, C. 8, S. 13, 1989, s. 13-15.
• Karadağ, Ferda/Özdemir, Dilşad Foto, “Çekişmeli Boşanma/Velayet Sürecinde Aile Mahkemelerinden Üniversite Hastanesine Gönderilen Olguların Değerlendirilmesi”, Klinik Psikiyatri Dergisi, S. 24, 2021, s. 99-108.
• Lysova, Alenxandra/Hanson, Kenzie/Hines, Denise A./Dixon, Louise/Douglas, Emily M./Celi, Elizabeth M., “A Qualitative Study of The Male Victims’ Experiences With the Criminal Justice Response to İntimate Partner Abuse in Four English-Speaking Countries”, Criminal Justice And Behaviour, C. 10, S. 47, 2020, s. 1264-1281.
• Mercan, Zerrin/Şahin, Fatma Tezel, “Babalık Rolü ve Babalık Rolü Algısı”, Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 2, 2017, s. 1-10.
• Özata, İrem, Evliliğin Sona Ermesinde Çocuk ile Ana Baba Arasında Kişisel İlişki Kurma Hakkının Kullanımında Yaşanan Sorunların Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021.
• Solak, Özlem Ezgi, Boşanmanın Çocuklar Bakımından Hukuki Sonuçları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi SBE, 2015.
• Spruijt, Ed/Eikelenboom, Biianca/Harmeling, Janneke/Stokker, Robin/Kormos, Helga, “Parental Alienation Syndrome (PAS) in the Netherlands”, The American Journal of Family Therapy, C. 33, S. 4, 2005, s. 303–317.
• Şahin, Fatma Tezel/Cevher, Fatma Nilgün, “Türk Toplumunda Aile-Çocuk İlişkilerine Genel Bir Bakış”, (ayk.gov.tr, 2007) < https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/TEZEL- %C5%9EAH%C4%B0N-Fatma-CEVHER-Fatma-Nilg%C3%BCnT%C3%9CRK-TOPLUMUNDA-A%C4%B0LE-%C3%87OCUK- %C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0LER%C4%B0NE-GENELB%C4%B0R-BAKI%C5%9E.pdf > E.T. 5.12.2013.
• Torun, Fuat, “Ebeveyn Yabancılaştırma Sendromu”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, C. 3, S. 3, 2011, s. 466-482.
• Torun, Fuat/Torun, Sebahat Dilek/Matthewson, Mandy, “Parental Alienation: Targeted Parent Experiences in Turkey”, The American Journal of Family Theraphy, C. 50, S. 2, 2022, s. 195-204.
• Üner Altuntaş, Gülden Elçim/Ziyalar, Neylan, “Ebeveyne Yabancılaşma Olgusu- Reddedilen Ebeveyn Olarak Baba”, Adli Tıp Bülteni, C. 23, S. 1, 2018, s. 25-35.
• Yurdakul, Görkem, Ebeveyn Yabancılaştırma Sendromu: Çocuklar, Ebeveynler ve Sosyal Hizmet Uzmanları Üzerinden Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi SBE, 2022.
• Yıldırım, Ali/Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2013.