The Transhumance Activities and Problems of the Mersin-Arslanköy Yoruks

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 1, 71 - 86, 28.06.2018

Muazzez Harunoğulları , Yadigar Polat

Öz

The Turks who kept the Anatolian lands home, were
moved to pastures in summer and overwinterings in winter due to the effect of
nomadic cultures and livestock activities. Because of the necessity of
lifestyle, the activities of plateau are still confronted as an economic
activity in many regions even today. Although the activities of livestock
breeding have lost their function today, it is still possible to see traces of
this tradition in many parts of our country. The aim of this study is to evaluate
the nomadic lifestyle, livestocks doing and to evaluate the problems which they
encountered of the Yoruks in the Arslanköy plateau, which is a neighborhood of
the Toroslar central district of Mersin Province.  For this purpose, the Arslanköy plateau has
reached the Yoruks, which is located far away from each other, scattered and
located in deserted places. The data were obtained in July 2017 by in-depth
interviewing and observation method with the nomads. This study has been dealt
with in the form of a case study which is a qualitative research model. In the
study, snowball sampling method was used from non-random sample types. The
places where they have been taken are displayed with permission from the
nomads. In addition, a large literature search on nomads was conducted. In the light
of obtained data, Arslanköy’s Yoruks; physical geographical features of their
area, daily life styles, cultures, immigration process, animal breeding and
problems they have experienced have been tried to be evaluated. At the same
time, attempts have been made to identify alternative methods for treating
animal diseases because of the difficulty they have experienced in terms of
spatial availability in benefiting from veterinary services. Yoruks in the
region, despite the difficult living conditions and the problems they
encounter, continue to carry out livestock activities due to spring. In order
to prevent the decline in farming areas in Turkey, it is important to support
the activities of nomadic livestock which depends on transhumance and to make
new investments.

Anahtar Kelimeler

Arslanköy, plateau, yoruk, traditional migration, transhumance

MERSİN-ARSLANKÖY YÖRÜKLERİNİN YAYLACILIK FAALİYETLERİ VE SORUNLARI

Öz

Anadolu topraklarını yurt tutan Türkler, konargöçer
kültürün etkisi ve hayvancılık faaliyetleri sebebiyle, kışın kışlaklara yaz
mevsiminde ise yaylaklara taşınmışlardır. Yaşam biçiminin ortaya koyduğu bu
zorunluluk nedeniyle, yaylacılık faaliyetleri çoğu bölgede ekonomik bir
faaliyet olmuştur. Günümüzde hayvancılığa bağlı yaylacılık faaliyetleri, her ne
kadar işlerliğini yitirmiş olsa da, hala bu geleneğin izlerini ülkemizin pek çok
yerinde görmemiz mümkündür. Bu çalışmanın amacı, Mersin ilinin Toroslar merkez
ilçesine bağlı Arslanköy mahallesinin yaylası olan mekânda yaşamlarını sürdüren
Yörüklerin; konargöçer yaşam tarzını, hayvancılık faaliyetlerini ve
karşılaştıkları sorunları değerlendirmektir. Bu amaçla Arslanköy yaylasına
çıkılarak birbirlerinden oldukça uzak, dağınık halde ve ıssız yerlerde bulunan
Yörüklere ulaşılmıştır. Veriler, Temmuz 2017’de Yörüklerle yapılan
derinlemesine görüşme yöntemi ve gözlem metodu ile elde edilmiştir. Bu araştırma,
nitel bir araştırma modeli olan durum çalışması biçiminde ele alınmıştır.
Çalışmada tesadüfi olmayan örnekleme türlerinden kartopu örnekleme yöntemi
kullanılmıştır. Yörüklerden izin alınarak bulundukları mekânlar
görüntülenmiştir. Ayrıca, Yörüklerle ilgili geniş bir literatür taraması
yapılmıştır. Elde edilen veriler ışığında, Arslanköy Yörüklerinin; yaşadıkları
alanın fiziki coğrafya özellikleri, günlük yaşam tarzları, kültürleri, göç
süreci, hayvan yetiştiriciliği ve yaşadıkları sorunlar değerlendirilmeye
çalışılmıştır. Aynı zamanda veterinerlik hizmetlerinden yararlanmada mekânsal
açıdan yaşadıkları zorluktan ötürü, hayvan hastalıklarını tedavi etmek için
uyguladıkları alternatif yöntemler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bölgedeki
Yörükler, zorlu yaşam koşulları ve karşılaştıkları sorunlara rağmen yaylacılığa
bağlı hayvancılık faaliyetlerini sürdürmektedirler. Türkiye’de hayvancılık
alanındaki gerilemenin önüne geçmek için, Yörüklerin yaylacılığa bağlı
hayvancılık faaliyetlerinin desteklenmesi ve yeni yatırımların yapılması
önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Arslanköy, yayla, yörük, geleneksel göç, yaylacılık

Kaynakça

• Adana İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü. 2017. Hayvan Sağlığı, https://adana.tarim. gov.tr/belgeler/yayinlarimiz/hayvan_sagligi.pdf, E.T. 23.11. 2017.
• Alagöz, C. A. 1993. Türkiye’de yaylacılık araştırmaları. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2, Ankara.
• Artun, E. 1996. Çukurova yörüklerinin gelenek ve görenekleri. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Yörükler) Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 25-62.
• Aşkaroğlu, H. H., Gümüştepe, G. C., Adıgüzel, A., Aktaş, S., Bulut, N. 2010. Şap Hastalığı İle Mücadele El Kitabı.
• Doğanay, H., Coşkun, O. 2013. Türkiye yaylacılığındaki değişme eğilimleri ve başlıca sonuçları, Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (30) 1-28.
• Duran, Celalettin. Günek, Halil (2010). Effects of the ecological factors on vegetation in river basins of northern part of Mersin city (South of Turkey), Biological Diversity and Conservation, 3 (3) 137-152.
• Ege, İ. 2008. Bolkar Dağları’nın Doğu Kesiminde Jeomorfolojik Birimler Üzerinde Arazi Kullanımı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya (Türkiye Coğrafyası) Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Gürbüz, O. 1997. Türkiye’de göçebe mesken örneği: Çadır. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 32, İstanbul, ss.185-195.
• Kaymakçı, M., Eliçin, A., Tuncel, E., vd., 2000.Türkiye'de küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, TMMOB ZMO 5.Teknik Kongre. Ankara: 765-793 http://www.zmo.org.tr/ Resimler /Ekler /A533591763dfa74_Ek E.T: 13.11.2017.
• Kılıç, T. 2014. Karacadağ’da göçebe hayvancılık ve göçerler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (2), 1-12.
• Kutlu, M. M. 1987. Şavaklı Türkmenlerde Göçer Hayvancılık. Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları:84, Gelenek-Görenek ve İnançlar Dizisi:4, Ankara.
• Kutlu, M. M. 1990. Fırat Havzası yaylacılığında Şavak aşireti göçer hayvancılığına tipolojik yaklaşım. Fırat Üniversitesi Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s.199-205, Elazığ.
• Mersin İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2017.
• Öngör, S. 1964. Ortadoğu ülkelerinde göçebe hayatın bugünkü şartları ve göçebe nüfusun sedantarizasyonu. A.Ü. S.B.F. Dergisi, Cilt: IX, s. 145-160.
• Özer, E., Şaki, C. E., Sevgili, M. 1998. Koyunlarda doğal psoroptic ve sarcoptic uyuza Ivermectin (Baymec)'in etkisi. Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences, 22, 73-81.
• Sandal, E. K. 2003. Mersin’in kuzeyindeki yerleşim birimlerinde rekreasyonel yaylacılık. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 40, S. 121-137, İstanbul.
• Sayılır, Ş. B. 2012. Göçebelik, konar-göçerlik meselesi ve coğrafî bakımdan konar-göçerlerin farklılaşması. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, XII/1 (Yaz 2012), s.563-580.
• Semerci, A., Çelik. A. D. 2016. Türkiye’de küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin genel durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2):182-196.
• Somuncu, M. 2005. Aladağlar: Yaylacılık ve Dağ Göçebeliği Konusunda Bir Araştırma. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
• Sümer, F. 2013. Yörükler, Anadolu ve Rumeli’de yaşayan büyük Türkmen topluluklarının ortak adı, İslam Ansiklopedisi, cilt: 43, sayfa: 570-573
• Şimşir, N. 2016. XIX. Yüzyılın ilk yarısında Balıkesir ve çevresindeki Karakeçililer. Türk-İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11 (22):99–132.
• T.C. Mersin Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2008. 2007 yılı Mersin İl Çevre Durum Raporu.
• Tareks (Tarım Ürünleri Araç Gereç) Koyun Hastalıkları–www.tareks.com.tr/_ hayvancilik/index.php?ac=002_kucuk_bas_koyunlarin…pdf.
• Türkiye Belediyeler Birliği. 2014. 6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna İlişkin Rehber, www.tbb.gov.tr/storage /userfiles/rehber_ve_bilgi.../6360_torba_ personel_rehber.pdf, E.T. 14 Aralık 2017.
• Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği, 2015. Koyun ve keçi ırklarımız tanıtma klavuzu, yayın no 5, Ankara.