Öz
The lake Tortum, which was formed due to landslide and its immediate surroundings, is most striking area in terms o f both physical and human geography o f Turkey, Indeed the area, which found within Mescit-Ala Mountain ranges o f the northern Anatolian orogenic belt, is located in the Tortum district the Erzurum province (vilayet). The lenght or dammed lake is about 7900 m„ its width vary between 550 and 1700 m and its height is about 1010 m and the maximum depth is nearly 90-95 m.
The area deeply dissected by the Tortum stream and its main tributaries, very rugged terrains, the villages which were settled along the valley bottoms and edges, the temporary settlements ranging at the height o f 1050 and 2200 m., and the economic system depending upon agriculture and animal husbandry and insufficient arable lands form the main characters or properties o f the study area.
In this article, the main physical and human geography o f the mentioned area will be summarized.
Anahtar Kelimeler
Öz
Doğu Karadeniz Bölümü’nun güneydoğusunda Akdağ-Mescit dağları arasında yeralan yöre doğal, sosyo-ekonomik özellikleri ile ayrı bir ortam oluşturmaktadır. Tortum vadisinde bir heyelan sonucu oluşan Tortum gölü, halihazırda 7.9 km uzunlukta, ortalama 1 km kadar genişlikte, en derin yeri kuzeyde 90-95 m civarında ve 1010 m yuksekliktedir.
Tortum çayı ve kolları tarafından Eosen sonundan itibaren dar ve derin olarak yarılmağa başlayan yorede, vadi tabanı ile dağlar arasındaki yükseklik farkı birkac km lik bir mesafe dahilinde 1000 m yİ aşmaktadır. Son derece arızalı ve tipik Jura tipi kıvrımlı yapının yeraldığı bu yörede, erozyon cok şiddetli olarak hüküm sürmektedir. Nitekim, 1 km2 lik alandan bir yılda ortalama olarak taşınan malzeme miktarı 2500, Tortum gölünde bir yılda biriken malzeme miktarı ise yaklaşık 2.5 milyon ton kadardır. Her yıl delta göle doğru 15-20 m kadar ilerlemektedir.
Kışları nisbeten ılık geçen Tortum vadisinde Akdeniz kökenli çalılar, yüksek yerlerde güneye bakan yamaçlarda ardıç (Juniperus oxycedrus, J. excelsa, J. foetidissima) ve kuzeye bakan yamaçlarda ise sarıçam (Pinus sylvestris) toplulukları gorülmektedir.
Akarsu vadilerinin içleri, kenarları ve yamaçların eteklerinde kurulmuş olan toplu yerleşme tipindeki köyler hakimdir. Yer darlığından dolayı, kümeler halinde bulunan mahalleler, yamaçlara doğru adeta merdiven basamakları halinde bir dizilme gostermektedir. Genellikle tek katlı olan meskenlerin bir bölümünde aile fertlerinin barındığı bir veya iki oda, bir kiler ve holün nihayetinde ocağın bulunduğu mutfak, diğer bölümünde ise ahır ve samanlık bulunmaktadır. Her köyün yaz döneminde gecici olarak iskan edilen bir veya birkaç mezrası bulunmaktadır. Sırt ve vadilerle ayrılan mezraların bir bölümünde bir yıl tamamen hububat tarımı yapılırken diğer bölümünde hayvan otlatılmaktadır, ertesi yıl tarıma ayrılan mezraa otlatmaya, otlatmaya ayrılan mezraa ise tarıma açılarak münavebeli bir sistem uygulanmaktadır.
10 adet kırsal yerleşme merkezinin bulunduğu yörede yaklaşık 11 binden fazla olan nüfusun ana geçim kaynağını tarım ve hayvancılık teşkil etmektedir. Ancak yörenin tarım ve hayvancılık potansiyeli nüfusu yeterince besleyemediği icin bazı köylerde çoğu aileden bir veya birkaç kişi geçimini büyük şehirlerde yılın birkaç ayı calışarak sağlamaktadır (gurbetcilik). Yörede aktif olarak göç hüküm sürmekte olup, en az dört köyde son 15-20 yıl içersinde nufus azalması vardır.
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 1988 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Temmuz 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 1988 Cilt: 4 Sayı: 1 |