İnsan Allah Arasındaki Epistemolojik İlişki

Year 2021, Volume: 5 Issue: 1, 85 - 112, 30.05.2021

Ayşegül Hafızoğlu

Abstract

Tarih boyunca Tanrı’nın ne olup olmadığı her zaman merak edildiğinden çeşitli ilmi disiplinlerce konuya farklı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu bağlamda Tanrı hakkında bilgi elde etmenin imkânı, niteliği, yöntemi ve kapsamı konusunda sağlıklı analizlerin yapılması hem teo-psikolojik hem de sosyo-kültürel açıdan oldukça önemli olduğu görülmektedir. Çalışmada, tanrısal özün nitelikleri hakkında kelâmî bir bakış açısıyla mukayeseli analizlere yer verilerek ulaşılan verilerden hareketle çeşitli çözüm denemeleri yapılmaya çalışılmıştır.
Müslüman bir birey için Allah hakkında bilgi elde etmenin en sağlam yolu, şüphesiz vahiydir. Allah, kendisini Kur’an’da isim ve sıfatları aracılığıyla tanıtmıştır. Kelamcılar arasında Allah’ın isim ve sıfatlarının varlığı konusunda bir ittifak varken bunların nitelikleri konusunda ihtilaf vardır. Zihin, tanrısallık hakkında düşünürken temel hareket noktası olarak bireysel varlığından ve çevresini kuşatan evrensel varlıktan hareketle değerlendirmeler yapar. Dolayısıyla o, Allah’ın isim ve sıfatlarının anlamlarını, tecrübe ettiği varlıklara bağlı olarak kavramaya çalışmıştır. Genel olarak Allah’ın isim ve sıfatlarının özsel mahiyetlerinin göreceli insan idrakiyle kavranması mümkün olmasa da bu yolla en azında Allah ile duygusal bir bağ kurmayı mümkün kılmaktadır.

Keywords

Kelâm, sıfatullah, dinî tecrübe, marifetullah, ilham

References

• Abdülhamid, İrfan. İslam’da İtikadî Mezhepler ve Akaid Esasları. çev. M. Saim Yeprem. İstanbul: Marifet Yayınları, 1983.
• Aclûnî, İsmail bin Muhammed el-Cerrahi. Keşfu’l-hafa ve muzilu’l-ilbas ammaştehere mine l-ehadisi alâ elsineti’n-nâs. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1351.
• Albayrak, Mevlüt. “Tanrı Hakkında Konuşmak: Pratik Hayatta Tanrı”. Arayışlar 1/2 (1999).
• Alston, William P. “Tanrı’yı Algılamak”. çev. Ramazan Ertürk. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8 (1999).
• Aslan, Abdülgaffar. “Kelâm’da İlhamın Bilgi Değeri”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20 (2008).
• Aydın, Hasan. “Gazzâlî’nin Dinî-Felsefî Düşüncesinde Tanrı’nın Neliği Sorununa Epistemolojik Bir Yaklaşım”. Kelam Araştırmaları Dergisi 5/2 (2007).
• Aydın, Hüseyin. “İbn Teymiyye’de Allah Tasavvuru”. Kelam Araştırmaları Dergisi 4/2 (2006), 39-86.
• Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdulkâhir b. Tâhir. el-Fark beyne’l-fırak. Beyrut: Darü’l-Âfaki’l-Cedide, 1982.
• Beki, Niyazi. “Kur’an’da Fezlekeler: Tenzil Kavramı Bağlamında Allah’ın (c.c) Esmâ’sının Tefsiri”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (2013).
• Biçer, Ramazan. “Bir Kelâm Bilgini Olarak Ebû Bekir İbnü’l-Arabî’ye Göre Gazzâlî’nin Keşf Metodu”. Kelâm’da Bilgi Problemi (Sempozyum). Bursa: Arasta Yayınları, 2003.
• Çağlayan, Harun. “Bilgi Kaynağı Olarak Akıl”. Kelam Araştırmaları Dergisi 9/1 (2011).
• Demir, Ahmet İshak. Mütekaddimîn Devri Kelamcılarına Göre Bilgi Kaynağı Olarak Keşf ve İlham. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1993.
• Düzgün, Şaban Ali. “Kur’an’ın Tevhid Felsefesi”. Kelam Araştırmaları Dergisi 3/5 (2005).
• Düzgün, Şaban Ali. “Tecrübe, Dil ve Teoloji: ’Dini Tecrübe’nin Teolojik Yorumu”. Kelam Araştırmaları Dergisi 2/1 (2004).