School-Based Obesity Prevention Programs: Systematic Review

Year 2021, Volume: 4 Issue: 1, 1 - 19, 30.12.2021

Havva Alıcı

Abstract

Okul Tabanlı Obezite Önleme Programları: Sistematik Bir Derleme

Abstract

Ülkemizde ve dünyada önemli bir kronik rahatsızlık olan obezitenin yaygınlığı son zamanlarda artış göstermektedir. Özellikle çocuk ve ergenler arasında obezite yaygınlığının artışı son yıllarda dikkat çekmektedir. Yetişkin obezite yaygınlığının neredeyse yarısının çocukluk ve ergenlik çağında başladığı düşünüldüğünde bu dönemlerde yapılacak önleme ve müdahale çalışmaları da oldukça önem arz etmektedir. Bu yaş grubundaki bireylerin zamanlarının çoğu okulda geçtiği ve pek çok davranış kalıbını okul kurumunda edindikleri için özellikle okul temelli önleme ve müdahale hizmetleri ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada okul tabanlı obezite önleme programlarının mevcut durumunu incelemek için yapılmıştır. Sistematik gözden geçirme için ‘Anadolu Tüm Kaynaklar’ ve ‘PubMed’ veri tabanlarında tarama yapılmıştır. Tarama yapılırken ‘obesity intervention’ and ‘obesity prevention’ and ‘schoolbased’ anahtar sözcükleri kullanılmıştır. 2016-2020 yılları arasında yapılmış, yayın dili İngilizce, randomize kontrollü çalışma deseni kullanılan, tam metnine erişilebilen çalışmalar incelenmiştir. Dışlama ve dahil etme kriterlerine uygun olan 16 çalışma bu araştırmaya dahil edilmiştir. İncelenen çalışmalarda uygulanan müdahalelerde beslenme ve fiziksel aktivite eğitimlerinin ortak tema olduğu görülmüştür. Müdahale süreleri 4.5 aydan 3 yıla kadar değişmektedir. Katılımcı yaşları 4-16 arasındadır. Çalışmaların çoğunluğunda izleme ölçümleri yapılmış olsa da yapılmayan çalışmalara da rastlanmıştır. Araştırmada aile, okul çevresi ve öğretmenler gibi bileşenlerin de müdahaleye dahil edildiği çalışmalar vardır. Araştırma bulgularına bakıldığında primer çıktılar olan VKİ (Vücut Kitle İndeksi), VKİ z skoru, bel çevresi kalınlığı ve yağ kütlesi yüzdesinde 9 çalışmada müdahale ve kontrol grupları anlamlı farklılıklar bulunmazken 7 çalışmada anlamlı farklılık bulunmuştur.

Keywords

Çocukluk çağı obezitesi, Obezite önleme, Obezite müdahale, Okul tabanlı

References

• Adab, P., Pallan, M.J., Lancashire, E.R., Hemming, K., Frew, E., … Barrett, T. (2018). Effectiveness of a childhood obesity prevention programme delivered through schools, targeting 6 and 7 year olds: cluster randomised controlled trial (WAVES study). BMJ, 7(360), 1-15. doi: 10.1136/bmj.k211.
• Amini, M., Djazayery, A., Majdzadeh, R., Taghdisi, M. H., Sadrzadeh-Yeganeh, H., Abdollahi, Z., ... Nourmohammadi, M. (2016). A school-based intervention to reduce excess weight in overweight and obese primary school students. Biological research for nursing, 18(5), 531-540.
• Bakır, G. K., Göktaş, S. and Kumru, B. E. (2018). The relationship between obesity and dhronic Diseases. Journal of Current Researches on Health Sector, 8(2), 397-410.
• Barco Leme, A. C., Lubans, D. R., Guerra, P. H., Dewar, D., Toassa, E. C. and Philippi, S. T. (2016). Preventing obesity among Brazilian adolescent girls: Six-month outcomes of the Healthy Habits, Healthy Girls–Brazil school-based randomized controlled trial. Preventive Medicine, 86, 77–83.
• Cao, Z., Hua, J., Zhang, D., Thapa, J. and Wang, S. (2018). A cohort study assessing the sustainable long-term effectiveness of a childhood-obesity intervention in China. International Journal of Epidemiology, 1–8. Doi: 10.1093/ije/dyy145.
• Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Bölge Komitesi. (2014). Avrupa gıda ve beslenme eylem planı 2015–2020. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/diger-kitaplar/dunya-saglik-orgutu/Avrupa-Gida-ve-Beslenme-Eylem-Plani-2015-2020.pdf
• Ergül, S. ve Kalkım, A. (2011). Önemli bir kronik hastalık: Çocukluk ve ergenlik döneminde obezite. Taf Prev Med Bull, 10(2), 223-230.
• Gregg, E. W., & Shaw, J. E. (2017). Global health effects of overweight and obesity. New England Journal of Medicine, 377, 80-81. Doi: 10.1056/NEJMe1706095
• Habib-Mourad, C., Ghandour, L. A., Maliha, C., Dagher, M., Kharroubi, S. and Hwalla, N. (2020). Impact of a three-year obesity prevention study on healthy behaviors and BMI among Lebanese school children: Findings from Ajyal Salima Program. Nutrients, 12 (2687), 1-14. doi:10.3390/nu12092687.
• Herzog, D.B. (1988). Eating Disorders. The New Harvard Guide to Psychiatryed: Nicholi A. M. 434-45.
• Kubik, M.Y., Fulkerson, J.A., Sirard, J.R., Garwick, A., Temple, J., … Gurvich, O. (2018). Contemporary clinical trials school-based secondary prevention of overweight and obesity among 8- to 12-year old children: Design and sample characteristics of the SNAPSHOT trial. Contemporary ClinicalTrials, 75, 9-18.
• Lee, E. Y. and Yoon, K. (2018). Epidemic obesity in children and adolescents: risk factors and prevention. Frontiers of Medicine, 12(6), 658-666.
• Li, B., Pallan, M., Liu, W. J., Hemming, K., Frew, E., Lin, R., … Adab, P. (2019). The CHIRPY DRAGON intervention in preventing obesity in Chinese primary school– aged children: A cluster-randomised controlled trial. Plos Medicine, 16 (11), 1-20.
• Llargue´ s, E., Recasens, M.A., Manresa, J. M., Bruun Jensen, B., Farnca, R., Nadal, A., … Castell, C. (2016). Four-year outcomes of an educational intervention in healthy habits in school children: the Avall 3 Trial. European Journal of Public Health, 27 (1), 42-47.
• Lloyd, J., Creanor, S., Logan, S., Green, C., Dean, S.G., ……. Hillsdon, M. (2018). Effectiveness of the Healthy Lifestyles Programme (HeLP) to prevent obesity in UK primary-school children: a cluster randomised controlled trial, Lancet Child Adoles Health, 2 (1), 35-45.
• Lubans, D., Smith, J., Plotnikoff, R., Dally, K., Okely, A., Salmon, J. and Morgan, P. (2016). Assessing the sustained impact of a school-based obesity prevention program for adolescent boys: the ATLAS cluster randomized controlled trial. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 13(92), 1-12.
• Martínez-Vizcaíno, V., Pozuelo-Carrascosa, D. P., García-Prieto, J. C., Cavero-Redondo, I., Solera-Martínez, M., Garrido-Miguel, M., … Sánchez-López, M. (2019). Effectiveness of a school-based physicalactivity intervention on adiposity, fitness and blood pressure: MOVI-KIDS study. Br J Sports Med, 1–7. doi:10.1136/bjsports-2018-099655.
• McKetta, S., & Rich, M. (2011). The fault, dear viewer, lies not in the screens, but in ourselves: relationships between screen media and childhood overweight/obesity. Pediatric Clinics of North America, 58(6), 1493.
• Molarius, A., Seidell, J. C., Sans, S., Tuomilehto, J., Kuulasmaa, K., & WHO MONICA Project. (1999). Varying sensitivity of waist action levels to identify subjects with overweight or obesity in 19 populations of the WHO MONICA Project. Journal of Clinical Epidemiology, 52(12), 1213-1224.
• Nickel, N. C., Doupe, M., Enns, J. E., Brownell, M., Sarkar, S., Chateau, D., … Santos, R. (2020). Differential effects of a school-based obesity prevention program: A cluster randomized trial. Maternal& Child Nutrition, 17 (1), 1-34.
• Nørlund, I., Harling, P., Pomerleau, J., Knai, C., Robertson, A., McKee, M., ... & Wijnhoven, T. (2010). EURO-PREVOB Summary Report. Prevention of Obesity in Europe–Consortium of the prevention of obesity through effective nutrition and physical activity actions–EURO-PREVOB.: Tackling the social and economic determinants of nutrition and physical activity for the prevention of obesity across Europe.
• Nyström, C. D., Sandin, S., Henriksson, P., Maddison, R. And Löf, M. (2018). A 12-month follow-up of a mobile-based (mHealth) obesity prevention intervention in pre-school children: the MINISTOP randomized controlled trial. BMC Public Health, 18(658), 1-7.
• Sağlık Bakanlığı. (2013). Türkiye Sağlık Beslenme ve Hareketli Hayat Programı Eylem Planı (2010-2014). ISBN: 978-975-590-311-8, Sağlık Bakanlığı Yayın No:773.
• Scherr, R.E., Linnell, J.D., Dharmar, M., Beccarelli, L.M., Bergman, J.J., Briggs, M., and Zidenberg-Cherr, S. (2017). A multi-component, school-based intervention, the Shaping Healthy Choices Program, improves nutrition-related outcomes. Journal of Nutrition Education and Behavior, 49 (5), 368-379.
• Simmonds M, Burch J, Llewellyn A, Griffiths C, Yang H, Owen C, Duffy S, Woolacott N. Theuse of measures of obesity in childhood for predicting obesity and the development of obesity-related diseases in adulthood: a systematic review and meta-analysis. Health Technol Assess, 19(43), 1–336.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Türkiye Sağlık Araştırması, 2019 [Veri Seti]. Erişim adresi: https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33661
• Türkiye çocukluk çağı (7-8 yaş) şişmanlık araştırması -COSI-TUR 2013. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Milli Eğitim Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 921, Ankara, 2014.
• Türkiye Çocukluk Çağı (İlkokul 2. Sınıf Öğrencileri) Şişmanlık Araştırması- COSI-TUR 2016. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı, Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1080, Ankara 2017.
• Yu, H., Li, F., Hu, Y., Li, C., Yuan, S., Song, Y., … He, Q. (2020). Improving the metabolic and mental health of children with obesity: A school-based nutrition education and physical activity intervention in Wuhan, China. Nutrients, 12(194), 1-11. doi:10.3390/nu12010194.
• Xu, H., Li, Y., Zhang, Q., Hu, X., Liu, A., Du, S., … Ma, G. (2017). Comprehensive school-based intervention to contro loverweight and obesity in China: a cluster randomized controlled trial. Asia Pac J Clin Nutr, 26(6), 1139-1151.
• World Health Organization. (2016). Report of the commission on ending childhood obesity. World Health Organization (WHO), Geneva, Switzerland.
• Wright, S. M., and Aronne, L. J. (2012). Causes of obesity. Abdominal Radiology, 37(5), 730-732.