Gerçek Yaşam Durum Senaryolarıyla Bilişim Etiği Ölçeği’ni Türkçeye Uyarlama Çalışması

Year 2014, Volume: 15 Issue: 1, 318 - 337, 10.07.2014

Yüksel Arıkan , Saliha Duymaz

https://doi.org/10.12984/eed.55518

Cited By: 4

Abstract

Literatürde bilişim teknolojilerinin etik kullanımına ilişkin yapılan çalışmalarda senaryo tabanlı ölçeklerin yaygın olarak kullanıldığı görülmektedir. Ülkemizde bu tür ölçeklerin kullanımının sınırlı olması nedeniyle, bu çalışmada, Yoon (2011) tarafından geliştirilen Gerçek Yaşam Durum Senaryolarıyla Bilişim Etiği (GYDSBE) Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır. GYDSBE Ölçeği bilişim teknolojilerinin kullanımında karşılaşılan sorunlara ve ahlak felsefelerine dayanmaktadır. Orijinali İngilizce olan ölçek, 17 maddeden oluşmakta ve yedi dereceli Likert tipi bir ölçektir. GYDSBE Ölçeği’ni Türkçeye uyarlama sürecinde dil ve alan uzmanlarının görüşleri alınmıştır. Geribildirimler doğrultusunda ön deneme uygulaması yapılmıştır. GYDSBE Ölçeği’nin dil geçerliği çalışması (n=87), geçerlik ve güvenirlik çalışmaları (n=362) için ayrı uygulamalar yapılmıştır. Dil geçerliği çalışması sonucunda GYDSBE Ölçeği’nin İngilizce formu ile Türkçe formunda yer alan senaryolar arasında anlamlı ilişki bulunmuştur (p< .00). Geçerlik için yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda maddelerin tamamının birinci boyutta yüksek faktör yüküne sahip olduğu bulunmuştur. GYDSBE Ölçeği’nin tüm senaryoları ayırt edici (p<.00) ve iç tutarlık katsayısı yüksek bulunmuştur. Yapılan bu çalışmanın sonucunda GYDSBE Ölçeği’nin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Bilişim etiği, bilişim etiği ölçeği, senaryo tabanlı ölçek

References

• Adam, A. & Ofori-Amanfo, J. (2000). Does gender matter in computer ethics? Ethics and Information Technology, (2), 37–47.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara:Pegem Akademi.
• Bynum, T. (2000). The foundation of computer ethics. ACM SIGCAS Computers and Society, 30(2), 6-13.
• Dedeoğlu, G. (2006). Etik ve bilişim. Ankara: Türkiye Bilişim Derneği Yayınları. Dorantes, C. A., Hewitt, B. & Goles, T. (2006). Ethical decision-making in an IT context: the roles of personal moral philosophies and moral intensity. Proceedings of the 39th Hawaii International Conference on System Sciences, 8, 206c. DOI: 1109/HICSS.2006.161
• Duyan, V. ve Gelbal, S. (2008). Barnett çocuk sevme ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 33(148), 40-48.
• Floridi, L. (1995). Internet: which future for organized knowledge, Frankestein or Pygmalion?. International Journal of Human-Computer Studies, (43), 261-274. Johnson, D. G. (2000). Computer ethics. New Jersey: Englewood Cliffs.
• Lesk, M. (2005). Understanding digital libraries. Morgan-Kaufmann Publishers.
• Loch, K. D. & Conger, S. (1996). Evaluating ethical decision making and computer use. Communications of the ACM, 39(7), 74-83.
• Mason, R. O. (1986). Four ethical issues of information age. MIS Quarterly,10(1), 5Masrom, M., Ismail, Z., Anuar, R. N, Hussein, R.& Mohamed, N. (2010). Analyzing accuracy and accessibility in information and communication technology ethical scenario context. American Journal of Economics and Business Administration, 3(2), 370-376.
• Moor, J. H. (1985). What is computer ethics?. Metaphilosophy, 16(4), 266-279.
• OECD. (2011). Organisation for economic co-operation and development communication outlook. [ http://www.oecd.org/sti/broadband/oecdcommunicationsoutlook2011.ht m#data]. Erişim Tarihi: 27.01.2013.
• Örs, F. (2010). Küresel medya ortamında yaşanan etik sorunlar ve uluslararası düzenlemeler. Journal of Yasar University, 20(5), 3443-3452.
• Sevindik, T. (2011). Bilişim ve etik ders notları. [Çevrim-içi: http://www.yarbis.yildiz.edu.tr/web/userAnnouncementsFiles/dosya2f00 c8b17de373c9f729e1440b895329.pdf], Erişim tarihi: 10.02.2013.
• Shariff, S. (2005). Cyber-dilemmas in the new milennium: School obligations to provide students safety in a virtual school environment, Mc Gill Journal of Education, 40(3), 457–477.
• Siegler M. (2002). Training doctors for professionalism: some lessons from teaching clinical medical ethics. Mt Sinai J Med, (69), 404-9.
• Türkiye Bilişim Derneği. (2010). Bilişim etiği nihai rapor. [ http://www.tbd.org.tr/usr_img/cd/kamubib14/raporlarPDF/RP220pdf]. Erişim tarihi: 07.07.2012.
• Türk Patent Enstitüsü. (2012). Fikri mülkiyet ve küçük orta ölçekli işletmeler. [ http://www.turkpatent.gov.tr/dosyalar/yayinlar/bilgikitapciklari/fikriml kytkobi.pdf ]. Erişim tarihi: 20.12.2012.
• Yoon, C. (2011). Ethical decision-making in the Internet context: Development and test of an initial model based on moral philosophy. Computers in Human Behavior, (27), 2401–2409.