Hemşirelerin Stresle Baş Etme Tarzları İle Depresyon Belirti Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2008, Cilt: 24 Sayı: 1, 67 - 82, 01.01.2008

Çiğdem Tatar Yüksel Gönül Özgür

Öz

Amaç: Bu araştırma, hemşirelerin stresle baş etme tarzları ile depresyon belirti düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelenmek amacıyla planlanmış tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini Balıkesir İli Bandırma İlçesi MGK Devlet Hastanesinde çalışan hemşireler N:106 ve Bandırma SSK Hastanesinde N:52 çalışmakta olan hemşireler N:158 oluşturmaktadır. Veriler, hemşireleri Tanıtıcı Bilgi Formu, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği SBTÖ ve Beck Depresyon Envanteri BDE ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, sayı ve yüzde dağılımlar, aritmetik ortalama, “t” testi, varyans analizi ve korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular ve Sonuç: Hemşirelerin BDE puan ortalaması 7.77 ± 6.27 dır. Hemşirelerde çocuk sayısının fazla olmasının, meslekte çalışma yılı, işten memnun olma düzeyinin, algılanan ruh sağlığı düzeylerinin, hasta sayısının fazla olmasının ve personel sayısının az olmasının depresyon belirti puan ortalamasında etkili olduğu saptanmıştır. Diğer taraftan, stresle baş etmede “kendine güvenli yaklaşım” ve “iyimser yaklaşımı” kullanan hemşirelerin daha az depresif belirtiler gösterdiği, “sosyal destek arama”, “çaresiz yaklaşım” ve “boyun eğici yaklaşımı” kullanan hemşirelerin daha çok depresif belirtiler gösterdiği saptanmıştır. Hemşirelerin depresyon belirti düzeyinin düşük olduğu, stresle baş etmede “kendine güvenli yaklaşım” ve “iyimser yaklaşım” kullanan hemşirelerin depresyon geliştirme riski taşımadıkları saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Hemşire, stres, depresyon, baş etme tarzı

THE RELATION BETWEEN DEPRESSION SYMPTOMES’ LEVEL AND STRESS COPING STRATEGIES OF NURSES

Öz

Objective: This study has been planned as a descriptive research to examine the relation between the level of depression symptomes and coping strategies of nurses. Methods: The sample of this study consists of 158 nurses who work at Social Security Hospital 52 and Goverment Hospital 106 . The data was collected by a questionaire included three instruments: 1 The Descriptive İnformation Form, 2 Scale of the Ways to Cope With Stress 3 Beck Depression Inventory. Data were evaluated using mean, standard deviation and t-test, variance analyse and korelasyon analyse. Results: According the research findings, the mean score of Nurses’ Beck Depression Inventory were 7.77 ± 6.27. At thr same time, increasing child number of nurses, working years, nurses job satisfaction, percieved menthal health as “neither good nor bad”, increased patients number and decreased staff number were founded effective factores for depressif symptom’s occur. “The Submissive Style”, “The Helpless Style” and “Seeking for Social Support Style” approaches increased nurses’ depressif symptoms and “Self Confident Approach” and “Optimistic Approach” degreased nurses’ depressif symptoms. Conclusion: The level of nurses’ depressıon symptomes were low. At the same time, it was founded that coping strategies which were used by nurses such as“Self Confident Approach” “Optimistic Approach had not risk for geting depression symptomes

Anahtar Kelimeler

Nurse, stress, depression, coping strategies

Kaynakça

• Altun, İ., (2001) “Kocaeli’nde Çalışan Hemşirelerin Öncelikli Profesyonel Değerleri İle Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki” Hemşirelik Forumu Dergisi, Cilt: 4, Sayı:2-3, ss: 41
• Altuntaş, E. (2003) “Stres Yönetimi”, Alfa / Aktüel Kitapevi, İstanbul, s: 13
• Bilici M., Mete F., Soylu C., (1998) “Bir Grup Akademisyende Depresyon Ve Tükenme Düzeyleri”, Türk Psikiyatri Derg 9: 181-189.
• Bingöl, D., Naktiyok, A., (2001) “Yönetici Akademisyenlerin Temel Stres Kaynakları ve Stresle Mücadele Teknikleri”, 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, Yayın No: 10, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi
• Buldukoğlu, K., Doğan S., (1995) “Stres ve Hemşirelik Modülü”, T.C. Sağlık Bakanlığı Genel Koordinatörlüğü, Ankara, s: 1-23
• Cüceloğlu, D., (1991) “İnsan ve Davranışı”, Evrim Matbaacılık, İstanbul, s: 321
• Çam, O., (1992) “Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Tükenmişliği Etkileyen Bazı Etmenlerin İncelenmesi”, III. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı, Sivas, 463-475
• Demir, A., (2004), “Hemşirelikte Tükenmişliğe Bir Bakış” Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Cilt:.7, Sayı:1, ss:71-80
• Ergüney, S., ve ark., (2001), “Hemşirelerin Karşılaştıkları Mesleki Riskler” Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, Erzurum, ss: 63-73
• Folkman S., (1984) Personal control and stress and coping processes: a theoretical analysis. J Pers Soc Psychol; 46: 839-852.
• Folkman S., Lazarus RS., Gruen RJ., DeLongis A., (1986) Appraisal, coping, health status, and psychological symptoms. J Pers Soc Psychol; 50: 571-579.
• Görgülü S., (1998), “Hemşirelik ve Anksiyete”, Türk Hemşireler Dergisi, Cilt:38, Sayı: 3-4, s: 23-24
• Gözüm, S. Koruyucu Saglık Hizmetlerinde görev yapan hemşire ve ebelerde iş doyumunu etkileyen örgütsel faktörlerin ve iş doyumu, tükenmişlik ve işe devamsızlık arasındaki ilişkinin araştırılması. (1997), Hemşire, 47: 37-45
• Güney, S. (2000), “Davranış Bilimleri”, Genişletilmiş 2. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Hargreaves G., (1999), “Stress Management”, Çeviri: Ali Cevat Akkoyunlu, Doğan Kitapçılık
• Işıkhan, V., (2004), “Çalışma Hayatında Stres ve Başa Çıkma Yoları”, 1. baskı, Sandal Yayınları, Ankara
• Köroğlu, E., (1997), “Major Depresif Bozukluk” Psikiyatri Temel Kitabı, Hekimler Yayınları Birliği, Ankara, ss: 423-428
• Köroğlu, E., (2004), “Depresyon Nedir? Nasıl Baş Edilir?” Hekimler Yayınları Birliği, Ankara.
• Kuyurtar F., Yamaç T., Kanık A., Yurdakul M., (2002), İçel İl Merkezinde Çalışan Hemşirelerin Örgütsel İş Doyumları ve Etkileyen Faktörler, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Mersin, Sayı 4, s. 449 – 454
• Navaro L., (2002), “Depresyonda Kadın Erkek Farklılıkları, İki Boy Ufak Pabuç”, İkinci Basım, Remzi Kitapevi.
• Norbeck, JS., (1985), “Types and sources of social support for managing job stress in critical care nursing”, Nursing Research, 34 (4), ss: 225-230
• Okumuş H., ve Maltepe H., (1999) “Hemşirelerin işe Devamsızlıkları Nedeni Olarak Hastalık Durumlarının İncelenmesi”, III. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı, Sivas, ss: 414-418
• Öztürk M., Kişioğlu, A. N., Kırbıyık S., Uskun E., (2001), ''Isparta İl Merkezinde Birinci Basamak Sağlık Hizmeti Veren Kurumlarda Çalışan Personelde Tükenmişlik, İşe Bağlı Gerginlik ve İş Doyumu Düzeyleri'', Sağlık Çalışanlarının Sağlığı 2. Ulusal Kongresi Kitabı.
• Pektekin Ç., ve İbrikçi S., (1990), “Çeşitli Hizmet Alanlarında Çalışan Hemşirelerin Ruh Hastalıklarına Eğiliminin Araştırılması” II. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı, İzmir, ss: 362-370
• Şahin N. H., Durak A., (1995), “Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği: Üniversite Öğrencileri İçin Uyarlanması”, Türk Psikoloji Dergisi, Cilt:10, Sayı:34, Haziran, Ankara ss: 56-73
• Şahin, N. H., (1995) “Stresle Başa Çıkma, Olumlu Bir Yaklaşım”, 2. Basım , Sistem Yayıncılık & Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Şahin N. H., Durak A., (1995b), “Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği: Üniversite Öğrencileri İçin Uyarlanması”, Türk Psikoloji Dergisi, Cilt:10, Sayı:34, Haziran, Ankara ss: 56-73
• Tayran N., Talas S., (2001), ''Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Hastanesi'nde Çalışan Hemşirelerin Çalışma Koşullarından Kaynaklanan Risklerin İncelenmesi'', Türk Hemşireler Derneği, 2. Ulusal Klinisyen Hemşire ve Ebeler Kongresi Bildirileri, ss: 407-419
• Uçman, P. (1990), ''Ülkemizde Çalışan Kadınlarda Stresle Başaçıkma ve Psikolojik Rahatsızlıklar'', Psikoloji Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 24, Ankara, ss: 58-75
• Uğurlu, N., Polat, H., (2000), Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi Cilt:.16, Sayı: 2-3, 59-73
• Ünal S., ve Özcan E., (2000) “Depresyonda Hazırlayıcı, Ortaya Çıkarıcı ve Koruyucu Etkenler” Anadolu psikiyatri dergisi Cilt1(1), ss: 41-45
• Yüksel N., ( 2001), “ Ruhsal Hastalıklar”, İkinci Baskı, Hatipoğlu Yayınevi, Ankara, ss: 223.