Kemoterapi Tedavisi Alan Hastaların Tedaviye Bağlı Yaşadıkları Semptomlar Ve Yaşam Kalitesine Olan Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2005, Cilt: 21 Sayı: 1, 13 - 31, 01.06.2005

Öznur Usta Yeşilbalkan Asiye Durmaz Akyol Yurdanur Çetinkaya Tülay Altın Deniz Ünlü

Öz

Bu araştırma kemoterapi tedavisine bağlı olarak ortaya çıkan semptomları ve bu semptomların yaşam kalitesine olan etkisini belirlemek amacıyla planlanan betimsel bir çalışmadır. Araştırmaya 1 Ocak–29 Ağustos 2003 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi ayaktan kemoterapi ünitesinde tedavi gören 103 hasta alınmıştır. Veri toplama aracı olarak; anket formu, Rotterdam Semptom Checklisti RSC ve WHOQOL BREF 27 yaşam kalitesi ölçeği WBYKÖ kullanılmıştır. Veriler; t testi, tek yönlü varyans analizi , Tuckey Post Hoc testi ile değerlendirilmiştir. Araştırmada yer alan 103 hastanın sosyo-demografik özellikleri incelendiğinde; % 54.4’ünü kadın, % 74.8’ini evli hastalar oluşturmaktadır. Hastaların % 31.1’i 60 yaş ve üzeri, % 27.2’si 40-49 yaş grubunda yer alıp, hastaların yaş ortalaması 50.02 ± 14.60 olarak belirlenmiştir. Hastaların eğitim durumu incelendiğinde ise % 28.2’inin ilkokul mezunu olduğu görülmektedir. Araştırma kapsamına alınan hastaların tedavi süre ortalamasının 19.67 ± 25.11 ay, % 86.4’ünün kemoterapi , % 3 6.9’unun ise 6 kür ve üzeri tedavi aldıkları saptanmıştır. Hastaların % 34’ünün meme, %18.5’nin hematolojik malignansi hastalığı olduğu, %51.5’nin hastalığının primer, % 24.3’ünün sekonder odaklı olduğu saptanmıştır. Tedavi süresince hastaların % 39.8’i “biraz” düzeyinde iştahsızlık, % 45.6’sı “biraz” düzeyinde kızgınlık yaşadığını bildirmişlerdir.Hastaların genel yaşam kalitesi ile tedavi boyunca karşılaştıkları fiziksel r=-.2292 ve psikolojik r=-.2379 semptomlar arasında zayıf ve negatif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Hastaların tedaviye bağlı yaşadıkları hem fiziksel hem de psikolojik semptomların yaşam kaliteleri üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için hemşire; kanserli bireylerin tedaviye bağlı yaşadıkları semptomları değerlendirmeli ve kayıt etmeli, semptom yönetiminde bireye uygun hemşirelik girişimlerini planlamalı, uygulamalı, sonuçlarını değerlendirmeli, hasta ve ailesine eğitim yapmalıdır

Anahtar Kelimeler

yaşam kalitesi, semptomlar, kemoterapi

STUDYING THE SYMPTOMS THAT ARE BEING EXPERIENCED DUE TO TREATMENT BY THE PATIENTS WHO RECEIVE CHEMOTHERAPHY AND THEIR EFFECTS ON THE QUALITY OF LIFE

Öz

This research was a descriptive study which was planned to determine those symptoms that emerge due to chemotheraphy treatment and their effects on the quality of life. Total 103 patients who were treated in out- patient chemotheraphy unit of the Ege University Medical Faculty Hospital between the dates of 1 January- 29 August 2003 were enrolled in research.As data collection tools; a survey form, Rotterdam Symptom Checlist RSC and WHOQOL BREF-27 quality of life scale WBOLS were used. Data were evaluated through t test, oneway variance analysis and Tuckey post hoc test.When the socio-demographic characteristics of 103 patients who participated in the research were studied it was discovered that 54.4% were women and 74.8% were married. Of these patients 31.1% were 60 years of age or older, 27.2% were in 40-49 age group, mean age of patients was found as 50.02 ± 14.60.When the education levels of patients were studied it was observed that 28.2% of them were elemantary school graduates. Mean length of treatment of the patients included in the scope of research was 19.67±25.11 months, 36.9% received 6 or more cures. It was also detected that 34% of the patients had breast, 18.5 % had hematological malignancy diseases and 51.5 % of them were primarily and 24.3%were secondarily focused. During course of the treatment “a little” anorexia in 39.8 % of the patients and “a little” anger in 45.6% of them were observed. A weak and negative relationship was found between patients’ overall quality of life and physical r=-.2292 and psychological r=-.2379 symptoms that they encountered throughout the course of treatment. In order to reduce the adverse affects of both physical and psychological symptoms that patients experienced associated with treatment, on the quality of life, a nurse should evaluate and document the symptoms that cancer patients experienced due to treatment, should plan, implement and assess the results of the nursing attempts appropriate to each individual within the symptom management and should provide training to the patient and the family

Anahtar Kelimeler

quality of life, symptoms, chemotheraphy

Kaynakça

• Akdemir N (2003). Kanser Tedavileri ve Hemşirelik Bakımı, İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, I Baskı, İstanbul, 265.
• Akyol A (1993a). Yaşam Kalitesinin Hemşirelik Yönünden Önemi, EÜHYO Dergisi
• Akyol A (1993b). Yaşam Kalitesi Ve Yaklaşımlar, EÜHYO Dergisi, 9(2): 75-80.
• Can G (2001). Meme Kanserli Hastalarda Yorgunluğun Ve Bakım Gereksinimlerinin
• Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi. Cimprich B, Ronis D L, Ramos G M (2002). Age At Diagnosis And Quality Of Life
• Breast Cancer Survivors, Cancer Practice,10(2): 85-93. Eser Ve Ark (1999). WHOQOL–100 Ve WHOQOL BREF’in Psikometrik Özellikleri, 3p Dergisi, 7: 23-40.
• Fadıloğlu Ç (2003). Kronik Hastalıklar, II Ege Dahili Tıp Günleri, Kronik Hastalıklarda
• Bakım II, 26-29 Mart, Atatürk Kültür Merkezi, Meta Basım Matbaacılık, İzmir, 2-21. Fadıloğlu Ç (1992). Kanserli Hastada Yaşam Kalitesi, Bornova/İzmir.
• Fadıloğlu Ç (2003b). Kanser Ve Bakım, II Ege Dahiliye Günleri, 26-29 Mart, Atatürk
• Kültür Merkezi, Meta Basım Matbaacılık, İzmir,123. Ferrell B R, Grant M, Funk B, Green S O, Garcia N (1997). Quality Of Life In Breast
• Cancer, Cancer Nursing, 20(6): 398-408. Fillion L, Gelinas C, Sımard S, Sowerd J, Gagn P (2003). Validation Evidence For The French Canadian Adaptation Of The Multidimensional Fatigue Inventory As A
• Measure Cancer Related Fatigue, Cancer Nursing, 26(2): 143-154. Fortner B, Okon T, Schwartzberg L, Taver K, Houts A C (2003). The Cancer Care
• Monitor: Psychometric Content Evaluation And Pilot Testing Of Computer Administered System For Symptom Screening And Quality Of Life In Adult Cancer Patients, Journal Of Pain And Symptom Management, 26(6): 1077-1091.
• Graydon J E, Bubela N, Irvine D, Vincent L (1995). Fatigue Reducing Strategies Used
• By Patients Receiving Treatment For Cancer, Cancer Nursing, 18(1): 23-28. Mooney K H, Beck S L, Friedman R H, Farzanfar K (2002). Telephone Linked Care For
• Cancer Symptom Monitoring, Cancer Practice, May-Jun, 10(3):147-154. Oflaz F (2002). Onkoloji Kliniğinde Yatan Kanser Hastalarının Psikiyatrik Semptom
• Düzeyleri Ve Destek Gereksinimlerinin Saptanması, Hemşirelikte Araştırma Dergisi, 72. Pınar R (2003). Assessment Of Quality Of Life In Turkish Patients With Cancer
• Turkish Journal Of Cancer, 33(2): 96-101. Schultz A A, Winstead P (2001). Predictors Of Quality Of Life In Rural Patients With
• Cancer, Cancer Nursing, 24(1): 12-19. Stein K D et al (2003). Validation Of Modified Rotterdam Symptom Checklist For Use
• With Cancer Patients In The United States, Journal Of Pain And Symptom Management, 26(5): 975-989. Türkiye Sağlık ve Nüfus Araştırması 1998, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, 1999, p: 17.
• Yıldırım S (2003). Kanser Hastalarına Dinletilen Müziğin Kemoterapi Yan Etkilerine ve Durumluluk Sürekli Kaygı Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi
• Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Youngblood M, Williams P D, Eyles M, Warning J, Runyon S (1994). A Comparision Of
• Two Methods Of Assessing Cancer Theraphy- Related Symptoms, Cancer Nursing