Hasta Hakları, Etik ve Hemşirelik

Yıl 2000, Cilt: 16 Sayı: 1, 57 - 72, 01.01.2000

Ayla Bayık

Öz

Hasta hakları temel olarak insan haklarının, değerlerinin ve özel olarak da kişilik haklarının sağlık hizmetlerine uygulanmasını açıklamakta ve dayana ğını insan hakları ile ilgili temel bilgilerden almaktadır. Tıp etiği kapsamında yararlılık, hastaya zarar vermeme, adalet, yaşama saygı, hastaya kötü davran mama, gizlilik, özerkliğe saygı, aydınlatılmış onam ilkeleri Hemşirelik Etik Kodlarında da yer almaktadır. Ülkemizde 1998 yılında yeniden düzenlenen Hasta Hakları Yönetmeliği hasta haklarını yasal boyutta ele alır ve korunmasını sağlar. Hemşirelik uygulamalarında da hemşirelerin etik ilkelere ve etik kurallara dik kat etmesi bir zorunluluktur. Sağlık kuruluşlarında hemşirelerin hemen tümü, bakım verirken sürekli etik ikilemlerle karşılaşırlar ve doğru karar vermede güçlükler yaşarlar. Bu güçlüklerin üstesinden gelmede, etik karar verme sürecinde hemşireler etik kuramlardan ve etik modellerden yararlanarak etik ikilemleri sistemli biçimde çözebilirler. Bu makalede hasta haklarına ilişkin ülkemizdeki son yönerge ve etik problem çözme konusunda hemşirelere yönelik bilgiler veril miştir

Anahtar Kelimeler

Hasta hakları, etik. hemşirelik

PATIENT’S BILL OF RIGHTS, ETHICS AND NURSING

Öz

Patient's Rights basically clescribe the application of the values into health services and get it roots from the krıowledge relating human rfghts. ICN Code for nurses covers alt the medical ethicat principles -beneficence, nonmaleficence, autonorny. justice. respect to iffe, inforrned consent. confidentiality and veracity. The Regulation on Patient's Bill of Rights whiclı was revised by Turkish Government in 1998 examines the Patient's Rights legally and enables them be protected. It is art obligation for nurses to give care by applyiny to the ethical principles an d ntles. In al/ heath care settıngs, nurses confront with ethical dileınntas white they are performing nursing interventions and experience djfliculties. Nurses could overcorne these difficulties by applying and using ethical theories and ethical models and resolve ethical dilemmas systematicolly and easily. This paper overviews recent regulation on Patient's Bill Of Rights and give sorne information about ethical problem solving process for nurses

Anahtar Kelimeler

Patient's rights, ethics, nursing

Kaynakça

• Ballur G.Z.. (19991. Hasta Haklarının Yasal Boyutları. III. Ulusal Tıbbi Etik Kongresi Bildiriler Kitabı, 9-11 Haziran 1999 Kocaeli. Ed. Nermin Ersoy. Ümit Gündoğmuş, 11-16.
• Bayık A.. Türldstaniı. E.. (19921. Hastaların Hasta Haklarını Bilme. Bu Haklardan Ya- rarlanma Durumları ve Karşılaştıkları Riskler. 11I. Ulusal Hemirelik Kongresi. 24-26 Haziran. Sivas. 778-783. 71
• Dugas B.W.. (1983). Introduction To Patient Care, W.B Saunders Company.
• Erdemtr A.D.. (1999). Tip Egititninde Onendi Bir Billin Dab: Tip Etigi. Cumhuriyet Gazetesi, 25 Agustos.
• Ersoy N.. (1998). lieni§irelik ye Etik. Hemstrelik Forumu. 1(21. Nisan.83 -87.
• Ersoy N., GOz F.. (1999). Hemsirenin Etik Duyarldigi, HI. Ulusal Tibbi Etik Kongresi Bildiriler Kitabl, 9-11 Haziran 1999. Kocaeli, Ed. Nermin Ersoy, Omit Giindognuis, 96-100.
• Hatun ,5 (1995). Turk Tabipler Birligi, Hasta Temel I3elgeler. Kasini.
• inceoglu S.. (1999). Hasta Haklan YOrietmeligine Iliskin DOsOnceler. III,Ulusal Tibbi Etik Kongresi BlIdiriler Kitabi, 9-11 Haziran 1999. Kocacii, Ed.NermIn Ersoy. Omit GOndogrnus, 17-19
• Koroglu E.. (1993). SagItk Mevzuatimiz. Ankara.
• Ozaydin Z., (1999). Bir Hasta Hakki Olarak Ozerklik ye Aydinlatiltnis Onay. Medikal Etik (Kuram ye Uyguiama Sorunlan icinde, Ed: Hilsrev Hatemi. NiCice yayim. 39 -42.
• Terakye G., Ocakci A.. (1995). Secmeler. Aydogdu Ofset, Ankara. 22 -27.
• T.C. Basbakanlik (1998). Hasta Haklan Y6ne tmeligi. Agustos, Say) No: 23420.
• Thompson I.E., Melia K,M., Boyd K.M., (1994). Nursing Ethics. Third Ed. Churchill Livingstone, London.
• Tfirkistanli E.. cam 0.. (1999). Hemsirelikte Etik ye Hemsirelerin Etik cikmazlarda yararlanacaklan Kaynaklar, Ill. Ulusal Tibbi Etik Kongresi BlIdiriler Kitabi. 9-11 Haziran 1999, Kocaeli. Ed. Nermin Ersoy. Omit Gandogmus. 101 -104.
• Ulusoy F.. (1992). Meslek ve Etik, HI, Ulusal Hemsirellk Kongresi Bildirileri Kitabi, Esnaf Ofset Matbaa.si, 59-62.
• Ostart C.. (2002). Tip Etigi Kavramlanna Ege Universitesi Tip FakUltesi Yaymlan, No: 154. Ege Oniversitesi Basimevi, Bornova Izmir, 91-97.
• Vural G.. (1994). Hekim ve Hemsirelerin calistiklan Kurumda Hasta Haklannin Uygu- lanma Derecesi ye Uygulanarnarna Nedenlerine illsk1n GOriisleri, S. Ulusal Konsilltas- yon-Liyezon Psikiyatrisi Kongresi ye Mezuniyet Sonrasi Egitim Kursu. Uluslararasi ka 2-5 Kamm, Istanbul.