Kemoterapi Tedavisi Alan Hematoloji Hastalarının Öğrenim Gereksinimleri ve Etkileyen Faktörler: Tanımlayıcı Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 39 Sayı: 1, 103 - 113, 27.04.2023

Anita Karaca , İpek Aycil

https://doi.org/10.53490/egehemsire.1133842

Öz

Amaç: Hasta eğitiminin hastaların bilgi gereksinimlerine göre düzenlenmesi, beklenen hasta bakım sonuçlarına olumlu katkı sağlayabilir, hasta memnuniyetini ve hemşirelik bakım kalitesini artırabilir. Bu araştırmanın amacı, kemoterapi tedavisi alan hematoloji hastalarının öğrenim gereksinimlerini ve etkileyen faktörleri değerlendirmektir.
Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikte bir araştırmadır. Bu çalışma bir üniversite hastanesinde Mart-Haziran 2021 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Örneklemi, kemoterapi tedavisi almak için hematoloji polikliniğine başvuran 130 hasta oluşturdu. Araştırma verileri, Hasta Bilgi Formu ve Hasta Öğrenim Gereksinimleri Ölçeği ile elde edildi.
Bulgular: Hastaların %33.1’i hastalık sürecinde öz-bakım yönetimine ilişkin eğitim almıştır. Olguların yarısından fazlası (%51.2) hekim ve hemşirelerden eğitim aldığını belirtirken en fazla hastalıkları (%73.8) ile ilgili konularda eğitim aldıklarını ifade etmişlerdir. Olguların %37.2’si aldıkları eğitimi tamamen yeterli bulmuşlardır. Hastaların Hasta Öğrenim Gereksinimleri Ölçeği’nden aldıkları toplam puan ortalaması 205.08±41.01’dir. Ölçekten alınan en yüksek ve en düşük alt boyut puan ortalamaları sırasıyla; Tedavi ve Komplikasyonlar (38.66±7.23) ile Duruma İlişkin Duygular (19.56±5.12) alt boyutları olmuştur. Çalışmada cinsiyet, tanı konma süresi ve birlikte yaşanılan kişiye göre ölçek toplam puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p=0.043; p=0.017; p=0,040, sırasıyla).
Sonuç: Kemoterapi tedavisi alan hematoloji hastalarının öğrenme gereksinimleri yüksek düzeydedir. Hastaların en çok bilgilendirilmesi gereken konular tedavi ve komplikasyonlar ile yaşam kalitesi ile ilgili konular olmuştur. Hastaların bireysel öğrenim gereksinimlerine uygun hasta eğitimlerinin planlanması önerilir. Hastaların hangi konularda bilgilenmek istediklerinin belirlenmesi ve bu konulara öncelik verilmesi eğitimi daha etkili ve verimli hale getirebilir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim;, hematoloji;, hemşire;, kemoterapi.

The Learning Needs of Hematology Patients Receiving Chemotherapy Treatment and Affecting Factors: Descriptive Research

Öz

Objective: The organizing patient education in accordance with the information needs of the patients can contribute positively to the expected patient care outcomes and increase the patient satisfaction and nursing care quality. The aim of the study was to evaluate the learning needs of hematology patients receiving chemotherapy treatment and affecting factors.
Methods: The research is a descriptive cross-sectional study. It was conducted at a university hospital between March and June 2021. The study sample consisted of 130 patients who applied to the hematology outpatient clinic to receive chemotherapy treatment. Data was collected using the Patient Information Form and the Patient Learning Needs Scale.
Results: The patients of 33.1% was received training on self-care management during the disease process. More than half of the sample (51.2%) stated that they received training from physicians and nurses, and they received training mostly on the subjects related to their diseases (73.8%). The sample of 37.2% found the training they received completely sufficient. The mean total score of the patients from the Patient Learning Needs Scale was 205.08±41.01. The highest and the lowest sub-dimension mean scores obtained from the scale, respectively; Treatment and Complications (38.66±7.23) and Feelings related to Condition (19.56±5.12) were sub-dimensions. In the study, ther was a statistically significant difference between the mean total score of the scale and gender, time of diagnosis, and the person living with (p=0.043; p=0.017; p=0.040, respectively).
Conclusion: The level of learning needs of hematology patients receiving chemotherapy treatment were high. The most important subjects that patients should be informed about were treatment and complications, and quality of life. It is recommended to plan patient education in accordance with the individual learning needs of the patients. Determining which subjects patients want to be informed about and giving priority to these subjects by nurses can make education more effective and productive.

Anahtar Kelimeler

Education;, hematology;, nurse;, chemotherapy.

Kaynakça

• Referans1 Ankem, K. (2015). Assessing cancer patients' health information needs: A standardized approach. Information Research, 20(2), 668.
• Referans2 Arslankılıç, Ç., Temiz, G. ve Göktaş, S. (2020). Kemoterapi ilaç güvenliği ve hemşirelik; sistematik derleme. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, (5)3, 200-218.
• Referans3 Breen, S., Ritchie, D., Schofield, P., Hsueh, Y., Gough, K., Santamaria, N., …. Aranda, S. (2015). The patient remote intervention and symptom management system (PRISMS) – a telehealth- mediated intervention enabling real-time monitoring of chemotherapy side-effects in patients with haematological malignancies: study protocol for a randomised controlled trial. Trials, 16, 472. https://doi.org/10.1186/s13063-015-0970-0
• Referans4 Bubela, N., Galloway, S., McCay, E., McKibbon, A., Nagle, L., Pringle, D., … Shamian, J. (1990). The patient learning needs scale: Reliability and validity. Journal of Advanced Nursing, 15(10), 1181-1187. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.1990.tb01711.x
• Referans5 Christalle, E., Zill, J.M., Frerichs, W., Härter, M., Nestoriuc, Y., Dirmaier, J. ve Scholl, I. (2019). Assessment of patient information needs: A systematic review of measures. PLoS One, 14(1), e0209165. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0209165
• Referans6 Çatal, E. ve Dicle, A. (2008). Hasta Öğrenim Gereksinimleri Ölçeği’nin Türkiye’de geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 1(1), 19-32.
• Referans7 Çetinkaya, F. ve Aşiret, D.G. (2017). Dahili ve cerrahi kliniklerindeki hastaların öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(2), 93-99.
• Referans8 Demir, E. (2018). Genel cerrahi ünitesinde ameliyat olan hastaların öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Referans9 Demirkıran, G. ve Uzun, Ö. (2012). Koroner arter bypass greft ameliyatı geçiren hastaların taburculuk sonrası öğrenim gereksinimleri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 28(1), 1-12.
• Referans10 Deniz, S., Gezer, D., Erden, S. ve Arslan, S. (2017). Assessment of learning needs in patients hospitalized ın the general surgery clinic. International Journal of Caring Sciences, 10(2), 764-770.
• Referans11 Eskicioğlu, M., Ünal, E. ve Özdemir, A. (2019). Böbrek hastalarının klinikte yattığı sürede öğrenim gereksinimlerinin tespiti. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 45(2), 205-210. https://doi.org/10.32708/uutfd.562810
• Referans12 Fırat, S. ve Öztunç, G. (2019). Total larenjektomili hastalara verilen eğitimin öz bakım gücüne etkisi. Cukurova Medical Journal, 44(3), 911-922. https://doi.org/10.17826/cumj.451753
• Referans13 Hack, T.F., Degner, L.F., Parker, P.A. ve SCRN Communication Team. (2005). The communication goals and needs of cancer patients: a review. Psychooncology, 14(10), 831-847. https://doi.org/10.1002/pon.949
• Referans14 Hintistan, S., Çilingir, D., Nural, N. ve Gürsoy, A.A. (2012). Hematolojik kanserli hastaların kemoterapiye bağlı yaşadıkları semptomlara yönelik uygulamaları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 153-164.
• Referans15 Johnson, M., Tod, A.M., Brummell, S. ve Collins, K. Prognostic communication in cancer: A critical interpretive synthesis of the literature. European Journal of Oncology Nursing, 19(5), 554-567. https://doi.org/10.1016/j.ejon.2015.03.001
• Referans16 Kara, H. ve Arıkan, F. (2021). Hematopoetik kök hücre transplantasyonu sonrası yaşam: Hemşirenin bakım rolü. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 47(1), 133-140. https://doi.org/10.32708/uutfd.840073
• Referans17 Kızıl C. (2008). Kalp yetmezliği olan hastaların eğitim gereksinimleri ve hemşirelerin bu konuda düşünceleri. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Referans18 Kızılkaya, Z.N. ve Büyükyılmaz, F. (2021). Üroloji ameliyatı olan hastaların taburculuk öncesi öğrenim gereksinimlerinin belirlemesi. Archives of Health Science and Research, 8(2), 139-146. https://doi.org/10.5152/ArcHealthSciRes.2021.20124
• Referans19 Kim, M.Y. (2011). Effects of oncology clinical nurse specialists’ ınterventions on nursing-sensitive outcomes in South Korea. Clinical Journal of Oncology Nursing. 15(5), 66-74. https://doi.org/10.1188/11.ONF.E66-E74
• Referans20 Kinnersley, P., Edwards, A., Hood, K., Cadbury, N., Ryan, R., Prout, H., … Butler, C. (2007). Interventions before consultations for helping patients address their information needs. Cochrane Database of Systematic Reviews, (3), CD004565. https://doi.org/10.1002/14651858.CD004565.pub2
• Referans21 Orgun, O. ve Şen, G. (2012). Bir devlet hastanesinin cerrahi birimlerinde yatan hastaların öğrenim gereksinimlerinin saptanması. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 2(4), 52-64.
• Referans22 Özdemir, A., Yıldız, H. ve Akansel, N. (2015). Learning needs of hematology patients. International Journal of Caring Sciences. 8(3), 577-584.
• Referans23 Özer, D.G. (2020). Kolorektal cerrahi geçiren hastalarda taburculuk sonrası hasta öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Referans24 Pamuksuz, H. (2017). Ortopedi ve travmatoloji kliniğinde yatan hastaların bağımsızlık düzeylerinin taburculuk öncesi öğrenim gereksinimlerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Referans25 Pehlivan, S., Vatansever, N., Arslan, İ., Yildiz, A. ve Ersoy, A. (2020). Level of daily life activities and learning needs in renal transplant patients. Experimental and Clinical Transplantation, 18(4), 498-504. https://doi.org/10.6002/ect.2018.0151
• Referans26 Rood, J., Lissenberg-Witte, B.I., Eeltink, C., Stam, F., van Zuuren, F. J., Zweegman, S., Verdonck-de ve Leeuw, I.M. (2018). The need for information among patients with hematological malignancies: Psychometric analyses of the 62-item Hematology Information Needs Questionnaire (HINQ-62). PLoS One, 13(8), e0201699. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0201699
• Referans27 Sarıtaş, S., Erci, B. ve Boyraz, A. (2018). Koroner arter baypas grefti yapılan hastaların taburculuk sonrası öğrenim gereksinimleri. Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi, 4(3), 142-147. https://doi.org/10.5222/jaren.2018.04834
• Referans28 Seven, M., Akyüz, A., Sever, N. ve Dinçer, Ş. (2013). Kanser tanısı alan hastaların yaşadığı fiziksel ve psikolojik semptomların belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(3), 219-224. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1343053458
• Referans29 Shahsavari, H., Matory, P., Zare, Z., Taleghani, F. ve Kaji, M.A. (2015). Effect of self-care education on the quality of life in patients with breast cancer. Journal of Education and Health Promotion, 4, 1-7. https://doi.org/10.4103/2277-9531.171782.
• Referans30 Soyer, Ö., Dönmez, Y.C. ve van Giersbergen, M.Y. (2018). Ameliyat olan hastaların öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(3), 200-208.
• Referans31 Tan, M., Özdelikara, A. ve Polat, H. (2013). Hasta öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(1), 1-8.
• Referans32 Temiz, G. ve Durna, Z. (2020). Evaluation of quality of life and health care needs in cancer patients receiving chemotherapy. Journal of Cancer Education, 35(4), 796-807. https://doi.org/10.1007/s13187-019-01533-2
• Referans33 Timmins, F. (2006). Exploring the concept of 'information need'. International Journal of Nursing Practice, 12(6), 375-381. https://doi.org/10.1111/j.1440-172X.2006.00597.x
• Referans34 Yalçın, S., Arpa, Y., Cengiz, A. ve Doğan S. (2015). Hemşirelerin hastaların taburculuk eğitim gereksinimlerine yönelik görüşleri ile hastaların eğitim gereksinimlerine yönelik görüşlerinin karşılaştırılması. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 12(3), 204-209. https://doi.org/10.5222/HEAD.2015.204
• Referans35 Yavuz, M.E. ve Gürsoy, A. (2021). Kanser olan hastalara verilen eğitimin öz bakıma etkisi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 4(2), 273-279. https://doi.org/10.38108/ouhcd.854795