İzmir-Gaziemir İlçesinin İsmine Dair Efsaneler ve Aydınoğlu Gazi Umur Bey

Year 2016, Volume: 16 Issue: 2, 146 - 152, 01.01.2016

Okt. Seçkin Sarpkaya

Abstract

Efsaneler belli bir anlatıcı tipine bağlı olmadan herkes tarafından sözlü bir şekilde yaratılıp,
aktarılıp, kullanılabilen; yapısal olarak nesir ve kısa, konu olarak tarihî, tabiatüstü
ve dinî unsurları içeren; işlev olarak da belli başlı adlandırmaları, nesneleri, coğrafî
unsurları açıklayan, ahlak dersi ve öğüt içeren mesajlar veren, anlatıcısı ve dinleyicisi
tarafından genellikle inanılan, gerçek ve kutsal kabul edilen ve bu hâliyle dinle ve
inançla doğrudan bağlantılı halk anlatılarıdır. Birtakım yerlerin adlarıyla veya tarihî kişiliklerle
ilgili efsaneler mevcuttur. Bazen efsanelerde anlatı şeması veya özellikleri sabit
kalmakla birlikte efsanedeki karakterler değişebilir. Bazı anlatılar çeşitli tarihî kişilere
atfedilebilir, anlatıların tarihî düzleminde bir karışıklık ile bir anakronizm ve adaptasyon
görülebilir. Bunlarla birlikte bir efsane küçük bir bölgede bile farklı şekillerde
anlatılabilir. Biz bu çalışmada İzmir’in Gaziemir ilçesinin adıyla ilgili efsaneleri inceledik.
İncelememizde 2013 yılında yaptığımız derlemelerden elde ettiğimiz efsane metinlerini
kullandık. İlk olarak efsanenin tanımına yer verdik. Ardından anakronizm ve adaptasyon
unsurlarına değinip efsaneye konu edilen Gazi Umur Bey’in tarihi kişiliğiyle ilgili
bilgi verdik. Ardından derlediğimiz efsanelerin daha önceden yayınlanmış metinlerine
yer verip derlediğimiz metinleri inceledik. Sonuç olarak Gaziemir örneğinden hareketle
bir yerin adıyla ilgili efsanelerin nasıl çeşitlendiği ve şekillendiğiyle ilgili tespitlere yer
verdik

Keywords

Efsane, anakronizm, adaptasyon, Gazi Umur Bey, Gaziemir

Legends About the District Gaziemir in İzmir and Aydınoğlu Gazi Umur Bey

Abstract

Legends are folk narratives which can be created, transferred and used orally by
anyone without depending on narrator type, prose and short structurally, topically
historical, includes supernatural and religious features; functionally explains certain
denotations, objects, geographical elements, gives messages which includes moral
lessons and advices, usually believed real and holy by their narrator and listener, and
by this means, related to religion and belief directly. Legends about names of some
places or historical figures exist. In some legends, characters can change while
narration diagram and characteristics stay the same. Some narrations can be
attributed to various historical figures, narrations can show a disarray in historical
level and live anachronism and adaptation. The same legend can be narrated in
different ways in a small region. In this study, we examined the legends about the
name Gaziemir district of İzmir. In our examination, we used legend texts which we
obtained from our compilation in 2013. First of all, we gave place to definition of
legend. Then we mentioned anachronism and adaptation factors and inform about
Gazi Umur Bey who was entreated in the legend. Then we gave place to and analyzed
previously published texts of the legend that we complied. As conclusion, we gave
place to fastenings about how legends about a place’s name diversify and formed,
based on Gaziemir example

Keywords

Legend, anachronism, adaptation, Gazi Umur Bey, Gaziemir