Hicaz ve Mısır Heyetlerinin Paris Barış Konferansı’ndaki Faaliyetleri

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 1, 311 - 348, 26.07.2019

Resul Yavuz

https://doi.org/10.18513/egetid.596176

Cited By: 1

Öz

Paris Barış Konferansı, Birinci Dünya Savaşı sonrasında büyük umutlarla toplandığında, Faysal başkanlığındaki Hicaz Heyeti ile Saad Zağlul başkanlığındaki Mısır Heyeti, farklı ülkeleri temsil etmelerine rağmen, biri yeni bir devlet kurmak, diğeri ise bağımsızlığını İngiltere’den elde etmek amacıyla Paris’e gitmeyi umuyordu. Ocak 1919’da konferans toplanıp, Müttefikler Paris’e gittiğinde Hicaz Heyeti İngiltere’nin özel gayret ve teşviki ile konferansa davet edilirken, Mısır delegeleri ise sırf taleplerinden dolayı Malta’ya sürgün ediliyordu. Faysal’ın talepleri büyük bir dikkatle barış konferansında dinlenirken; Mısır, Heyet Başkanları Saad Zağlul ve arkadaşlarının tutuklanmasının sarsıcı etkisini yaşamaya başlayarak, büyük sosyal patlamalara sahne olmuştu. Olayların büyük bir boyuta dönmesini engellemek amacıyla Zağlul ve arkadaşları serbest bırakılıp, Paris’e gitmelerine izin verilirken; haklı talepleri olan Mısır’ın bağımsızlığını duyurma çabaları, İngiltere’nin blokajı ile karşılaşmış ve heyet elleri boş bir şekilde Mısır’a geri dönmüştür. Faysal başkanlığındaki Hicaz Heyeti ise Paris’te ilgi ile dinlenmelerine rağmen, sonraki süreçte onlara da vaat edilen pek çok şey Müttefikler tarafından gerçekleştirilmeyecekti.

Anahtar Kelimeler

Mısır, Saad Zağlul, İngiltere, Hicaz, Faysal, Paris Barış Konferansı

The Activities of the Hejaz and Egypt Committees that were invited to Paris Peace Conference after the World War I

Öz

When the Paris Peace Conference convened with great hopes after World War I, though the Hejaz delegation headed by Faisal and the Egypt delegation headed by Saad al Zaghlul represented different states, one of them hoped to establish a new state, while the other hoped to go to Paris to get its independence from Britain. The conference was held in January 1919, and when the Allies went to Paris, they invited the Hejaz delegation to the conference with the special effort and incentive of the Britain, while the Egyptian delegates were deported to Malta solely because of their demands. Peace conference attendees carefully listened to Faisal’s demands. Egypt was the scene of major social outbursts, beginning with the shocking effect of the arrest of their heads of the committee Saad al Zaghlul and his colleagues. While Zaghlul and other nationalists were allowed to be released and go to Paris to prevent the events from going back to a great extent; the attempts to declare Egypt's independence, with justifiable claims, met with the blockade of Britain and the delegation returned to Egypt with empty hands. Although the Hejaz delegation under the leadership of Faisal listened with interest in Paris, the Allies wouldn’t follow through on many things they promised.

Anahtar Kelimeler

Egypt, Saad al Zaghlul, Britain, Hejaz, Faisal, Paris Peace Conference

Kaynakça

• Allawi 2014 A. Ali Allawi, Faisal I of Iraq, Yale University Press, New Haven.
• Antonius 1962 George Antonius, The Arab Awakening: The Story of the Arab National Movement, Beirut.
• Bayur 1983 Yusuf Hikmet Bayur, Türk İnkılabı Tarihi (1914-1918 Genel Savaşı), C.III, K.3 TTK Yay., Ankara.
• C.W.R. 2005 C.W.R, British Pro-Consuls in Egypt 1914-1929 The Challenge of Nationalism, Routledge Curzon Studies in Middle Eastern History, Oxon.
• Chirol 1921 Sir Valetine Chirol, The Egyptian Problem, Macmillian and Co., Limited, London.
• Cleveland - Bunton 2009 W. L. Cleveland- Martin Bunton, A History of the Modern Middle East, 4th edition, Westview Press, Philadelphia.
• Deeb 1979 Marius Deeb, Party Politics in Egypt: Wafd & its Rivals: 1919-1939, The Middle East Centre St Antony’s College Oxford, London.
• Evans 1965 Laurance Evans, United States Policy and The Partition of Turkey, 1914-1924, The Johns Hopkins Press, Baltimore.
• Ferid 2017 Muhammed Ferid, Mısır Mısırlılarındır, İngiliz İşgali Karşı Osmanlı Hilafeti, Trans. Ali Benli, Macit Karagözoğlu, Klasik Press, İstanbul.
• Fromkin 2001 David Fromkin, A Peace to End All Peace, Henry Holt and Company, New York.
• Gilbert 2000 Martin Gilbert, Churchill, a Life, Published by Pimlico, London.
• Goldschmidt 1988 Arthur Goldschmidt, Modern Egypt, The Formation of a National State, Hutchinson Press, London.
• Grainger 2013 John D. Grainger, The Battle for Syria 1918-1920, The Boydell Press, Woodbridge.
• Helmreich 1974 Paul C. Helmreich, From Paris To Sevres, Ohio State University Press, Columbus.
• Hurewitz 1956 J.C Hurewitz, Diplomacy in the Near and Middle East, a Documentary Record: 1914-1956, D. Van Nostrand Company, Inc. New York.
• İrtem 1999 Süleyman Kani Irtem, Osmanlı Devleti’nin Mısır, Yemen, Hicaz Meselesi, Prepared by Osman Selim Kocahanoğlu, Temel Press, İstanbul.
• İskit 2017 Temel Iskit, Diplomasinin Gücü Modern Ortadoğu’nun Şekillenmesi, İstanbul Bilgi University Press, İstanbul.
• Kandemir 2007 Feridun Kandemir, Fahrettin Paşa’nın Medine Müdafaası, İstanbul.
• Karakaya 2001 Ali Karakaya, Milli Mücadele’de Manda Sorunu ve Harbold ve King-Crane Heyetleri, Başkent Press, Ankara.
• Kayalı 1997 Hasan Kayalı, Arabs and Young Turks, Ottomanism, Arabism, and Islamism in the Ottoman Empire 1908-1918, University of California Press, Los Angeles.
• Kayra 2008 Cahit Kayra, Arap İhtilali ve Şam Mahkemesi, Yeditepe Press., İstanbul.
• Kılınçkaya 2015 M. Derviş Kılınçkaya, Osmanlı Yönetimindeki Topraklarda Arap Milliyetçiliğinin Doğuşu ve Suriye, III. Edition, AAM Press, Ankara.
• Koloğlu 2017 Orhan Koloğlu, Türk-Arap İlişkileri, II. Edition, Tarihçi Booksote, İstanbul.
• Köse 2014 İsmail Köse, İngiliz Arşiv Belgelerinde Hicaz İsyanı, Selis Press, Istanbul.
• Kurşun 1998 Zekeriye Kurşun, Necid ve Ahsa’da Osmanlı Hakimiyeti, Vehhabi Hareketi ve Suud Devleti’nin Ortaya Çıkışı, TTK Press, Ankara.
• Kurşun 1992 Zekeriya Kurşun, Yol Ayrımında Türk- Arap İlişkileri, İrfan Press, İstanbul.
• Lawrance 1970 T.E. Lawrance, Seven Pillars of Wisdom, Penguin Books, London.
• Lutskiy 1969 V. Lutskiy, Modern History of the Arab Countries, U.S.S.R. Academy of Sciences Institute of the Peoples of Asia, Moskow. MacMillan 2001 Margaret MacMillan, Paris 1919, Six Months that Changed the Word, Random House Inc., New York.
• Nicolson 1967 Harold Nicolson, King George V, Pan Books Ltd, London.
• Öke 2011 Mim Kemal Öke, Siyonizm ve Filistin Sorunu (1880-1932), 2nd. Edition, Kırmızıkedi Press, İstanbul.
• Özdemir and Irkıçatal 2011 Bülent Özdemir, Eftal Irkıçatal, İngiliz Arap Büro Raporlarında Arap Ayaklanması, Bir İsyanın Kodları, Yitik Hazine Press, İzmir.
• Polat 2015 Ü. Gülsüm Polat, Osmanlı Devleti ve İngiltere Ekseninde I. Dünya Savaşı Yıllarında Mısır, Atatürk Araştırma Merkezi Press, Ankara.
• Richmond 1977 J.C.B. Richmond, “Egypt 1798-1953”, Columbia University Press, New York.
• Rifaat Bey 1947 M. Rifaat Bey, The Awakening of Modern Egypt, Longmans, Green and com, London.
• Rogan 2009 Eugene Rogan, The Arabs, Perseus Books Group, New York.
• Shaw 2008 Standford Shaw, The Ottoman Empire in World War I, Vol. 2 Turkish Historical Society Pub. Ankara.
• Tandoğan 2013 Muhammed Tandoğan, Afrika’da Sömürgecilik ve Osmanlı Siyaseti (1800-1922), Turkish Historical Society Pub., Ankara,.
• Tauber 1993 Eliezer Tauber, The Arab Movements in World War I, Frank Cass and Co. Ltd., London.
• Uçarol 1995 Rıfat Uçarol, Siyasi Tarih (1789-1994), I. Edition, Filiz Bookstore, İstanbul.
• Umar 2004 Ömer Osman Umar, Osmanlı Yönetimi ve Fransız Manda İdaresi Altında Suriye (1908-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Press, Ankara.
• Uzunçarşılı 1984 İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Mekke-i Mükerreme Emirleri, Turkish Historical Society Pub., Ankara.
• Wavell 1943 Viscount Wawel, Allenby in Egypt, George G. Harrap Com& Ltd., London.
• Weigall 1915 Arthur E.P. Brome Weigal, A History of Events in Egypt From 1798 to 1914, William Blackwood and Sons, Edinburg and London.
• Yılmaz 2017 Sait Yılmaz, Türk-İngiliz İstihbarat Savaşları 1914-1918, Kripto Press, İstanbul.
• Yorulmaz 2018 Naci Yorulmaz, Büyük Savaşın Kara Kutusu, Kronik Press, 2. Edition, İstanbul.
• Yüce 2016 Samet Yüce, Britanya’nın Ortadoğu Politikası ve Gertrude Bell, Nizamiye Akademi Press, İstanbul.
• Murat 2013 Turgay Murat, “Kuruluşundan İkinci Dünya Savaşı Sonuna Kadar Mısır Siyasetinde Vafd Partisi”, Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, IX/ I, Elazığ, pp. 159-173.
• Okutan 2001 Çağatay Okutan, “Arap Milliyetçiliği”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56/2, Ankara, pp. 157-172.
• Polat 2013 Ü. Gülsüm Polat, “Milli Mücadele Sürecinde Mısır ile Kurulan Bağ ve Kemalist Propaganda Algısı”, Akademik Ortadoğu, V. 8/1, 2013, pp.51-70.
• Sorby 2006 Karol Sorby, “The Arab National Movement in World War I”, Asian and African Studies Vol. I/15, Institute of Oriental Studies, Slovak Academy of Sciences, Bratislava, pp. 40-54.
• Cantori 1966 Lois Cantori, The Organizational Basis of an Elite Political Party: Egyptian Wafd, University of Chicago, Unpublished Phd Thesis, Chicago.
• Emin 2017 Asuman Emin, Mısır Siyasetinde Vefd Partisi, Fatih Sultan Mehmet Foundation University, Alliance of Civilizations Institute, Civilizations Research Department, (Unpublished Master's Thesis), Istanbul.
• Yavuz 2016 Resul Yavuz, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan Sevr Barış Antlaşması’na Giden Süreçte Türk Diplomasisi, Dokuz Eylül University, Institute of Ataturk Principles and Revolutions, (Unpublished Doctoral Thesis), Izmir.