İtilaf Devletlerinin Osmanlı Kıyı Yerleşmelerine Yaptıkları Saldırılar ve Mütekabiliyet Esasına Göre Osmanlı Devleti’nin Aldığı Önlemler

Yıl 2009, Cilt: 24 Sayı: 1, 117 - 150, 01.06.2009

Mehmet Temel

Öz

İtilaf Devletleri l. Dünya Savaşı yıllarında 1907 tarihli Lahey Sözleşmelerine ve uluslararası hukuk kurallarına aykırı olarak Kızıldeniz’den Hopa’ya kadar Osmanlı sahillerindeki limanları ve yerleşim merkezlerini bombalarmşlardır. Karaya çıkardıkları asker ve Rum çeteleriyle, bölge halkının mallarını yağmalayıp birçok insanı katletmişler, esir aldıklarını da adalara götürmüşlerdir. Bombalama ve saldırılar öncesinde Anadolu sahillerinde yaşayan Rumlardan bazıları saldırılacak hedeflerin belirlenmesinde İtilaf Devletleri çıkarına casusluk ve relıberlik etmişlerdir. Osmanlı Devleti, can ve mal kaybına yol açan saldırılardan mağdur olan vatandaşlarının zararlarını tazmin etmek için karşılıklılık esasına göre İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devleti’ndeki ekonomik kurumlarının mallarına ve çıkarlarına el koymuş, öldürülen, yaralanan ve esir edilen Osmanlı uyruklu sayısı kadar, itibarlı ve ünlü İtilaf Devleti uyrukluyu ülkenin değişik bölgelerine sürgün etmiştir. Sahillerdeki Rum azınlığın bir kısmını da iç bölgelere sevk etmiştir

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• a. Belgeler
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi
• DH.EUM.3.Şb, (Dâhiliye Nezareti Emniyet—i Umumiye Müdüriyeti 3.Şübe).
• DH.EUM.5.Şb. (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti 5.Şübe).
• DH.EUM.KLU, (Dâhiliye Nezareti Emniyet—i Umumiye Müdüriyeti Kalem—i Umumi).
• DH.UMVM. (Dâhiliye Nezareti Umüm Vilâyât Müdüriyeti).
• HR.HMŞ.İŞO, (Hariciye Nezareti Hukuk Müşavirliği İstişare Odası).
• b. Kitap ve Makaleler
• Alsan 1951 Zeki Mesut Alsan, Yeni Devletler Hukuku 11, Ankara:
• Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınlan. Atabey 2006 Figen Atabey, Karadeniz ’de Türk Donanması, Ankara:
• Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. Aydemir 2004 Mustafa Aydemir, Ben Bir Türk Zabitiyim, İstanbul:
• Denizler Yayınevi. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2005 Osmanlı Belgelerinde
• Çanakkale Muharebeleri I, Ankara. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2006 Osmanlı Yer Adları, Ankara. Güçlü 1997 Muhammet Güçlü, XX. Yüzyılın İlk Yarısında Antalya,
• Antalya, Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Kültür Yayınları. Kaya 2006 Yeliz Kaya, “Çanakkale Savaşlarında Hava Harekâtı”,
• Çanakkale I Savaşı ve Tarihi, İstanbul: İstanbul
• Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 5.69—81. Kurat 1990 Akdes Nimet Kurat, Türkiye ve Rusya, Ankara: Kültür
• Bakanlığı Yayınları. (Kurtoğlu) 1928 Fevzi Kurtoğlu, Cihan Harbinde Deniz Muharebeleri ve
• Skajerak, İstanbul. Özel 1991 Sabahattin Özel, Milli Mücadelede Trabzon, Ankara:
• Türk Tarih Kurumu Yayınları. c. Gazete Tanin, 11. Eylül 1915. Mehmet Temel